biznes finanse video praca handel Eko Energetyka polska i świat O nas
Obserwuj nas na:
BiznesINFO.pl > Pieniądze

Pieniądze

Pieniądze – czym są i skąd się biorą?

Choć mówi się, że „pieniądze to nie wszystko”, to jednak trudno jest im odmówić kluczowej roli w życiu każdego z nas. Pieniądze to prawnie zaaprobowany środek płatniczy, stosowany w obrocie handlowym pomiędzy uczestnikami gospodarki. Jego wartość zwykle określana jest na zasadzie umowy społecznej. Niemal każde państwo na świecie dysponuje własną walutą, bezpośrednio kontrolując jej ilość w obrocie gospodarczym, a pośrednio – wartość. Odbywa się to pod kontrolą rządu i odpowiedniej instytucji. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski.

Przez lata pieniądze funkcjonowały w różnej formie. Najpopularniejszą z form w dzisiejszych czasach są pieniądz zdawkowy, czyli popularna gotówka (papierowe banknoty i metalowe monety). W niektórych państwach, na przykład Australii, funkcjonują pieniądze plastikowe. Wraz z postępującą cyfryzacją, coraz większą popularnością cieszy się także pieniądz bezgotówkowy, a więc taki, którego wartość wyrażona jest wyłącznie na rachunku bankowym.

Dla ułatwienia przeprowadzanych w obrocie gospodarczym niektórych transakcji, pieniądz jako narzędzie do wyrażenia wartości, może przybierać inne formy. Do najpopularniejszych, z wyłączeniem gotówki i pieniądza elektronicznego, należy weksel, czek, bon, czy obligacja.

Najważniejsze funkcje pieniądza

Skuteczna i satysfakcjonująca wymiana handlowa pomiędzy zainteresowanymi stronami stanowi jeden z podstawowych warunków dla przetrwania cywilizacji i jednostki. Żeby fakt ten mógł mieć miejsce, pieniądz jako środek płatniczy, musi spełniać pewne określone funkcje, dzięki czemu handel będzie prostszy, wygodniejszy i mniej ryzykowny.

Ewolucja pieniądza pokazuje, że najważniejsze funkcje pieniądza to: jednolitość i rozpoznawalność, stabilność wartości, wygoda użytkowania, trwałość, podzielność i powszechna akceptacja pieniądza jako obowiązującego środka płatniczego.

„Kto wymyślił pieniądze”, czyli krótka historia pieniądza

Czym płacono w dawnych czasach? Historia pieniądza to zasadniczo historia relacji międzyludzkich. Pierwszą z form wymiany handlowej był barter. Barter to handel wymienny, gdzie jedna ze stron w zamian za towar lub usługę, oferowała drugiej inny towar lub usługę, o wartości umownie zbliżonej. Pieniądze w formie jaką znamy dziś stworzono dla wygody – początkowo rolę waluty pełniły kamienie, koraliki, sól czy muszelki. Dopiero później ich miejsce zajęły metale szlachetne.

Wartość pieniądza w dzisiejszych czasach określa umowa społeczna (stąd nazwa „pieniądz fiducjarny”, od łacińskiego słowa „fides”, oznaczającego „wiarę”), jednak nie zawsze tak było. Przez znaczną część historii ludzkości, pieniądz znajdował pokrycie w metalach szlachetnych (na przykład złocie czy srebrze), skąd brała się faktyczna wartość pieniądza.

Wraz z postępem technologii zmienia się nie tylko forma pieniądza, ale również pochodzenie jego wartości. Jednym z bieżących trendów jest kontynuacja polityki kreacji pieniądza przez zcentralizowane instytucje i zwiększenie nacisku na jego digitalizację. Prądem konkurencyjnym mogą być kryptowaluty, takie, jak na przykład Bitcoin, gdzie środek płatniczy emitowany jest metodą kryptograficzną i pośrednio stąd bierze swoją wartość. 

Pokaż więcej

emigracja do Holandii
12.12.2025 15:03 Tam płacą lepiej, żyje się spokojniej. Polacy masowo wyjeżdżają do tego kraju

To niewielkie państwo znane z pięknych widoków i morza kwiatów w ostatnich latach stała się jednym z najdynamiczniej rosnących kierunków emigracji zarobkowej dla Polaków. Według danych GUS, w latach 2019–2024 liczba Polaków mieszkających w tym kraju systematycznie się zwiększała, podczas gdy Wielka Brytania odnotowywała wysokie spadki.

tereny przeznaczone pod budowę cpk (zdj. poglądowe)
12.12.2025 14:41 Finał afery z działką pod CPK. W grze wielkie miliony

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) poinformował o oficjalnym zakończeniu głośnej sprawy dotyczącej nieruchomości przeznaczonej pod budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK). Chodzi o działkę rolną w Zabłotni, której kontrowersyjna sprzedaż wywołała burzę medialną i zainteresowanie prokuratury. Po długich negocjacjach doszło do podpisania aktu notarialnego, na mocy którego KOWR odzyskał nieruchomość, co zamyka ważny rozdział w historii tego projektu. Cała operacja odbyła się na warunkach finansowych, które budzą pytania o potencjalne straty lub korzyści.

pieniądze
12.12.2025 13:26 Tyle trzeba zarabiać, żeby mieć 5 tys. zł emerytury. Można się zdziwić, ta kwota to nie żart

Emerytura w wysokości pięciu tysięcy złotych brutto miesięcznie staje się dla Polaków coraz większym wyzwaniem. Eksperci wyliczyli, że aby je osiągnąć, dzisiejsi pracownicy muszą mierzyć się z bardzo wysokimi progami zarobkowymi, które są szczególnie wyśrubowane w przypadku kobiet. Tak znaczące różnice nie wynikają z przypadkowych kalkulacji, lecz są bezpośrednią konsekwencją obowiązujących przepisów, a zwłaszcza długości życia zawodowego.

Torebki
12.12.2025 09:07 Sklepy polskiej marki z wieloletnią tradycją znikają z galerii handlowych. Zaskakująca decyzja sądu

Wiosna 2025 roku przyniosła zaskakujący zwrot na polskim rynku. Rodzima marka specjalizująca się w wyrobach skórzanych z segmentu premium złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. Okoliczności, które doprowadziły do tej decyzji, rzucają cień na kondycję całego sektora, jednak werdykt sądu w tej sprawie jest daleki od typowego finału bankructwa.

Oszczędzanie
11.12.2025 13:45 IKZE – tarcza podatkowa, której wielu wciąż nie wykorzystuje

IKZE pozwala legalnie zapłacić mniej podatku i jednocześnie odkładać pieniądze na przyszłą emeryturę. Mimo to wielu inwestorów wciąż z niego nie korzysta — często tracąc realne tysiące złotych rocznie. Sprawdzamy, jak działa ta podatkowa tarcza i kiedy naprawdę się opłaca.

Andrzej Duda
11.12.2025 12:20 Pierwszy przelew trafił do Andrzeja Dudy. O tyle wzrośnie jego emerytura od 2026 r.

Dożywotnie uposażenie dla byłego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej to jeden z przywilejów, który budzi olbrzymie emocje i jest szeroko komentowany w przestrzeni publicznej. Świadczenie, które otrzymał niedawno Andrzej Duda po zakończeniu swojej kadencji, zdecydowanie przekracza możliwości finansowe przeciętnego polskiego emeryta. Jest to kwota, która już teraz robi wrażenie, a w perspektywie przyszłorocznej waloryzacji może wzrosnąć o kolejne kilkaset złotych.

NFZ
10.12.2025 20:14 8 miliardów złotych dla chorych, których państwo nie chce wziąć. Kontrowersje wokół ustawy UD213

Mowa o ogromnych pieniądzach - 8 miliardów złotych, które można przeznaczyć na różne cele, np. skrócenie kolejek do specjalistów. Skąd te pieniądze i dlaczego mówimy o tym, że państwo ich nie chce? Otóż projekt ustawy UD213, dotyczący rynku produktów nikotynowych, coraz częściej przestaje być odbierany wyłącznie jako regulacja „antynikotynowa”. Całkowity zakaz nie wpłynie na zaprzestanie palenia, ale na pewno pozbawi budżet państwa sporych pieniędzy. Pytanie, czy nie zostaną one wydane w szarej strefie? 

13 emerytura
10.12.2025 11:08 13. emerytura do zwrotu. Ci seniorzy muszą oddać pieniądze, ZUS wskazał konkretne grupy

Dodatkowe świadczenia stanowią dla wielu domowych budżetów istotny zastrzyk gotówki. Okazuje się jednak, że mechanizm przyznawania “trzynastki” kryje w sobie pułapki, a ZUS coraz skrupulatniej weryfikuje uprawnienia świadczeniobiorców. Część seniorów musi liczyć się z otrzymaniem wezwania do zwrotu środków, a kwoty mogą być dotkliwe.

pilot
09.12.2025 19:28 Ważne wieści ws. abonamentu RTV. Wiadomo, co się stanie z długami Polek i Polaków

Rząd planuje zlikwidować abonament RTV już od 2027 roku, co jest długo oczekiwaną wiadomością dla wielu gospodarstw domowych. Mimo tych obiecujących zapowiedzi, pojawia się istotne pytanie dotyczące zaległych opłat abonamentowych, które przez lata narosły u wielu Polek i Polaków. Wiadomo, co się stanie z tymi długami.

Pieniądze
09.12.2025 17:14 Te dwa terminy gwarantują wyższą emeryturę w 2026 r. Skorzysta wielu Polaków

Decyzja o przejściu na emeryturę jest jedną z najważniejszych w życiu zawodowym. Wiąże się ona nie tylko ze zmianą stylu życia, ale także z szeregiem decyzji finansowych, które mogą mieć długofalowy wpływ na wysokość przyszłego świadczenia. W 2026 roku dla osób planujących zakończenie aktywności zawodowej kluczowe staną się dwa konkretne miesiące. Wybór odpowiedniego terminu może zadecydować o tym, że comiesięczny przelew z ZUS-u będzie wyższy.

Sanatorium senior
09.12.2025 13:05 Nowy cennik w sanatoriach na NFZ. Taki rachunek wystawią za turnus od 2026 roku

Wyjazd do uzdrowiska wkrótce będzie bardziej dotkliwy dla portfela przeciętnego Polaka. Choć same zabiegi medyczne pozostają bezpłatne, koszty zakwaterowania i wyżywienia wzrosną. Już w 2026 roku pacjenci będą musieli głębiej sięgnąć do portfela, nie każdy będzie zadowolony. Jest jeden kluczowy powód.

List ZUS emerytura
09.12.2025 12:36 ZUS naprawi błąd sprzed lat. W tych trzech przypadkach przeliczy emeryturę od nowa

Wielu seniorów żyje w błędnym przekonaniu, że pierwsza decyzja o przyznaniu emerytury jest ostateczna. Tymczasem system ubezpieczeń społecznych w Polsce pozostawia furtki umożliwiające podwyższenie comiesięcznych wypłat. Szczególnie dużą szansę na dodatkowe pieniądze mają osoby, które były aktywne zawodowo przed reformą z 1999 roku.

Pieniądze, prezenty
09.12.2025 11:27 Nawet 1450 zł "karpiowego" wpadnie na konto w grudniu. Te osoby mogą liczyć na dodatek

Święta Bożego Narodzenia wiążą się ze wzmożonymi wydatkami, dlatego dodatkowe wsparcie finansowe jest zawsze pożądane. W Polsce od lat funkcjonuje nieformalna tradycja wypłacania przez niektóre przedsiębiorstwa i instytucje tzw. karpiowego. Choć nazwa kojarzy się głównie z wigilijną rybą, w rzeczywistości oznacza ona jednorazowe świadczenie pieniężne, którego celem jest ulżenie domowym budżetom.

Senior pieniądze dłonie
09.12.2025 08:19 Te osoby otrzymają wsparcie w 2026 r. Nawet 2150 zł miesięcznie dla konkretnej grupy Polaków

Polska stoi w obliczu bezprecedensowych zmian. To już nie tylko hasło z podręczników do socjologii, ale realne wyzwanie dla milionów rodzin. W odpowiedzi na te palące potrzeby Polaków rząd przygotowuje rewolucyjne rozwiązanie, które ma zostać uruchomione w 2026 roku. Nowe świadczenie może wynieść nawet 2150 zł miesięcznie.

Karol Nawrocki
09.12.2025 06:15 Nawrocki nie dotrzyma kolejnej obietnicy? "Nie ma na to pieniędzy"

Miała być przełomowa zmiana dla najbiedniejszych emerytów, a zamiast niej pojawiły się poważne wątpliwości. Prezydencka propozycja podwyżek świadczeń o stałe 150 zł wywołała ogromne nadzieje, ale szybko zderzyła się z twardą diagnozą urzędników. ZUS, analizując projekt, wskazał na problemy, które mogą całkowicie zablokować jego wejście w życie. Wszystko wskazuje na to, że zapowiadana rewolucja może skończyć się na etapie deklaracji.

Lotto
08.12.2025 21:18 Wygrali miliony w Lotto, ale nigdy ich nie odebrali. Powody mogą zaskakiwać

Trafienie “szóstki” w Lotto to marzenie wielu Polaków. Mnóstwo osób regularnie próbuje swoich sił w grze i liczy na spektakularną wygraną. Niektórym się to udaje, ale okazuje się, że część z nich nigdy nie zgłasza się po należne pieniądze. Dlaczego tak jest i co się dzieje z nagrodami, których nikt nie odebrał? Wyjaśniamy szczegóły.

polskie pieniądze
08.12.2025 18:30 Renta wdowia po nowemu. To się zmieni w 2026 roku, seniorzy muszą o tym wiedzieć

Nowa Renta Wdowia miała być symbolem wsparcia dla osób, które straciły współmałżonka. Tymczasem już po kilku miesiącach od jej wprowadzenia pojawiają się poważne kontrowersje. Polki pytają, dlaczego muszą czekać do 55. roku życia, aby w pełni korzystać z nowych zasad, a Ministerstwo Rodziny zmaga się z falą petycji i krytyki. Sprawa wywołuje debatę o sprawiedliwości społecznej i granicach wsparcia finansowego w systemie emerytalnym.

biskup
08.12.2025 17:15 CBŚP rozbiło grupę przestępczą z Kościoła Naturalnego. Zatrzymano 12 osób

Pod pozorem religijności budowali sieć spółek, "poświęcali" nieruchomości i przedstawiali zwykłych pracowników jako misjonarzy. Zimowa akcja CBŚP w Szczecinie ujawniła, jak religia może służyć jako narzędzie do omijania prawa. Kulisy tej sprawy odsłaniają działanie finansowej piramidy, której twórcy skutecznie wykorzystywali przywileje wyznaniowe, by ukrywać milionowe oszustwa.

seniorzy, pieniądze
08.12.2025 16:30 13. emerytura w 2026 roku. Takiej kwoty mogą spodziewać się seniorzy, znamy wyliczenia

Seniorzy z niecierpliwością czekają na wieści w sprawie waloryzacji emerytur czy dodatkowych świadczeń, takich jak 13. i 14. emerytura. Znamy już prognozy dotyczące “trzynastki”, która trafi do emerytów w 2026 roku. Ile ma wynieść świadczenie? Seniorzy nie będą zachwyceni.

Pieniądze
08.12.2025 16:00 Tyle zarabia klasa średnia w Polsce. Ta kwota to nie żart, sprawdź, czy się zaliczasz

Przynależność do klasy średniej jest dziś w Polsce tematem, który wywołuje skrajne emocje, szczególnie gdy opieramy się na finansowych kryteriach. Powszechne postrzeganie tej grupy często mylnie utożsamia ją ze średnią krajową, czyli przeciętnym wynagrodzeniem publikowanym przez Główny Urząd Statystyczny. W 2025 roku, w obliczu dynamicznych wzrostów płac, wiedza o tym, ile faktycznie trzeba zarabiać, aby znaleźć się w klasie średniej, staje się kluczowa.

ZUS, pieniądze, legitymacja seniora
08.12.2025 11:12 Ważne wieści dla seniorów. Zmiana daty wypłaty emerytury

Grudzień przynosi zmiany w harmonogramie wypłat emerytur, wymuszone przez kumulację dni wolnych – weekendów i świąt Bożego Narodzenia. Ze względu na te kalendarzowe zawirowania, ZUS ma obowiązek przyspieszyć realizację przelewów. Oznacza to, że wielu seniorów otrzyma swoje świadczenia wcześniej niż zazwyczaj. 

Pieniądze składka
07.12.2025 19:43 Nowe informacje o składce zdrowotnej. Podwyżka dotknie znaczącą grupę Polaków

Koniec roku to dla Polaków czas przeglądu zmian w przepisach, a najnowsze doniesienia dotyczące składki zdrowotnej z pewnością nie poprawią nastrojów. Wiele wskazuje na to, że okres ochronny dobiega końca. Nadchodząca podwyżka dotyczy znaczącej grupy Polaków, tyle będzie trzeba teraz zapłacić. Nie każdy będzie zadowolony.

KAS kontrole
07.12.2025 15:03 Od 1 stycznia 2026 r. zaczną się większe kontrole Polaków. Na to KAS zwróci uwagę, lepiej uważać

Fiskus zyskuje potężnego sojusznika w walce z nieuczciwymi podatnikami, a cyfrowa transformacja administracji wchodzi na zupełnie nowy poziom. Nadchodzący rok przyniesie jednak nie tylko technologiczny przełom, ale również odczuwalny wzrost dolegliwości finansowych za błędy w rozliczeniach. Tyle będzie trzeba zapłacić, na to należy uważać.

Bankomat pieniądze
06.12.2025 21:25 Zmiany w bankomatach od lutego 2026 r. Polacy się zdziwią, wypłacając pieniądze

Wygoda płacenia zegarkiem czy telefonem sprawiła, że coraz rzadziej sięgamy do portfela po fizyczny pieniądz. Wciąż istnieje jednak spora grupa konsumentów, dla których banknoty pozostają podstawowym środkiem płatniczym. Niestety, nadchodzące zmiany nie mają dla nich dobrych wieści. Po kilkunastu latach te opłaty pójdą w górę.

pit deklaracja
06.12.2025 18:30 Czas do 31 grudnia. Tak obniżysz podatek dochodowy. Polacy nie pamiętają o kluczowej uldze

Koniec roku to dla większości z nas czas gorączkowych przygotowań do świąt i planowania sylwestrowej zabawy. W tym ferworze łatwo zapomnieć, że kalendarz nieubłaganie odlicza również czas do jednej z ważniejszych dat dla naszych portfeli. 31 grudnia to przede wszystkim ostateczny termin na zadbanie o tysiące złotych zwrotu.

ZUS podatki
06.12.2025 18:00 Nawet 400 zł dla tej grupy seniorów w nowym roku. Tak mogą odzyskać pieniądze

Rosnące koszty życia sprawiają, że każda dodatkowa kwota w domowym budżecie jest na wagę złota. Wielu seniorów nie zdaje sobie sprawy, że w nowym roku mogą zyskać nawet 400 złotych. Wystarczy dopełnić odpowiednich formalności. Wiadomo, kto dokładnie może liczyć na ten zastrzyk gotówki.

Zakupy spożywcze podatek
06.12.2025 15:15 Te produkty podrożeją od 1 stycznia 2026 r. Polacy zapłacą nawet 20 proc. więcej za sztukę

Wraz z nadejściem nowego roku polscy konsumenci muszą przygotować się na kolejną falę podwyżek. Mechanizmy uruchomione przez ustawodawcę sprawią, że wizyta w sklepie spożywczym znów stanie się droższa. Od 1 stycznia wchodzą w życie znowelizowane stawki opłat, które drastycznie wpłyną na wycenę lubianych produktów. Mowa o nawet 20 proc. wzrostu.

Wizyta u lekarza
06.12.2025 11:50 Byłeś ostatnio albo wybierasz się do lekarza? Możesz stracić nawet 10 000 złotych, jeśli zapomnisz o jednej rzeczy

Długie miesiące oczekiwania na wizytę u specjalisty, terminy badań przekraczające wszelkie granice cierpliwości, a następnie jeszcze dłuższy czas oczekiwania na zabieg w szpitalu. Trudności w dostępie do publicznych usług medycznych skłaniają wielu Polaków do desperackiego poszukiwania pomocy gdzie indziej. Właśnie na tym żerują oszuści. Choć internet jest skarbnicą wiedzy, w sferze zdrowia należy zachować szczególną ostrożność.

BiznesINFO.pl
Obserwuj nas na: