Nowe informacje o składce zdrowotnej. Podwyżka dotknie znaczącą grupę Polaków

Okres preferencyjnych stawek się kończy

Dla wielu przedsiębiorców rok 2025 był okresem względnego "oddechu” dzięki wprowadzonym czasowo preferencyjnym zasadom naliczania minimalnej składki zdrowotnej. Obniżenie podstawy wymiaru do 75 proc. minimalnego wynagrodzenia pozwoliło utrzymać tę daninę na poziomie ok. 315 zł miesięcznie, co dla firm borykających się z niskimi dochodami lub stratą było istotną ulgą. Niestety, mechanizm ten był przewidziany jako rozwiązanie tymczasowe, a brak nowych regulacji ustawowych oznacza automatyczny powrót do bardziej restrykcyjnych zasad, znanych z pierwotnych założeń Polskiego Ładu.

Od roku składkowego rozpoczynającego się w 2026 roku podstawa wymiaru minimalnej składki zdrowotnej ma ponownie wynosić 100 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. W praktyce oznacza to, że parasol ochronny nad mikrofirmami zostaje zwinięty dokładnie w momencie, gdy rosną inne koszty prowadzenia działalności. Przedsiębiorcy, którzy liczyli na przedłużenie preferencji lub systemową reformę zapowiadaną w kampaniach wyborczych, mogą czuć się rozczarowani. Zamiast obniżek czy powrotu do ryczałtowej składki sprzed lat czeka ich skokowy wzrost obciążeń, niezależny od tego, czy ich firma wypracowała jakikolwiek zysk.

Warto przypomnieć, że składka zdrowotnej w obecnym systemie jest daniną niepodzielną i bezzwrotną. Oznacza to, że nawet jeśli przedsiębiorca zawiesi działalność w trakcie miesiąca (np. 2 stycznia), jest zobowiązany do opłacenia pełnej kwoty za dany miesiąc. To sprawia, że sztywna kwota minimalna staje się realnym kosztem stałym, który trzeba pokryć z własnej kieszeni, często drenując oszczędności przeznaczone na rozwój lub przetrwanie gorszego okresu na rynku.

Ta opłata pójdzie mocno w górę

Liczby nie pozostawiają złudzeń, rok 2026 przyniesie rekordową podwyżkę minimalnej składki zdrowotnej. Zgodnie z rozporządzeniem rządu płaca minimalna od stycznia wzrośnie do poziomu 4806 zł brutto. Ponieważ minimalna składka zdrowotna dla przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych (skala podatkowa) oraz podatkiem liniowym nie może być niższa niż 9 proc. tej kwoty, nowy rachunek, wynikający z wyliczeń opartych na tych wskaźnikach, wyniesie 432,54 zł miesięcznie.

Porównując to do stawki obowiązującej w 2025 roku (314,96 zł), mamy do czynienia z drastycznym wzrostem o ponad 117 zł miesięcznie, co przekłada się na blisko 37-procentową podwyżkę rok do roku. W skali całego roku oznacza to, że z kieszeni przedsiębiorcy zniknie dodatkowo ponad 1400 zł, i to tylko z tytułu samego "wyrównania” do poziomu minimalnego. Należy podkreślić, że mówimy tu o przedsiębiorcach, którzy w danym miesiącu osiągnęli dochód niższy niż płaca minimalna lub wręcz wykazali stratę. Dla nich efektywne obciążenie podatkowo-składkowe staje się absurdalnie wysokie, de facto karząc ich za słabszy wynik finansowy.

Problem dotyczy również przedsiębiorców rozliczających się podatkiem liniowym. Choć ich podstawowa stawka składki zdrowotnej wynosi teoretycznie 4,9 proc. dochodu, to mechanizm składki minimalnej sprawia, że ta preferencja staje się fikcją przy niższych zarobkach. Aby realnie płacić 4,9 proc., przedsiębiorca musiałby osiągać dochód rzędu 8827 zł miesięcznie. Poniżej tego progu wpada w "pułapkę” ryczałtowej kwoty 432,54 zł, co sprawia, że procentowe obciążenie jego dochodu gwałtownie rośnie, nierzadko przekraczając stawki przewidziane dla najlepiej zarabiających.

Zobacz też: Od 1 stycznia 2026 r. zaczną się większe kontrole Polaków. Na to KAS zwróci uwagę, lepiej uważać

Skutki podniesienia nielubianej opłaty

Tak gwałtowny wzrost kosztów prowadzenia działalności gospodarczej może mieć poważne konsekwencje dla struktury polskiego biznesu. Eksperci i organizacje zrzeszające przedsiębiorców alarmują, że dla setek tysięcy najmniejszych firm, często jednoosobowych działalności, stanowiących jedyne źródło utrzymania rodziny, bariera 432,54 zł może okazać się gwoździem do trumny. W połączeniu z rosnącymi składkami na ubezpieczenia społeczne (tzw. duży ZUS), które w 2026 roku zbliżą się do granicy 2000 zł miesięcznie, prowadzenie legalnego biznesu w Polsce staje się wyzwaniem dostępnym tylko dla tych, którzy mają gwarancję wysokich i stabilnych przychodów.

Sytuacja ta budzi ogromne kontrowersje również ze względu na tło polityczne. Przedsiębiorcy doskonale pamiętają zapowiedzi powrotu do ryczałtowej składki zdrowotnej, która miała być “cywilizowana” i przewidywalna. Tymczasem obecny stan prawny konserwuje, a wręcz zaostrza mechanizmy wprowadzone przez Polski Ład, które uzależniają wysokość składki od dochodu, jednocześnie narzucając wysoki, zryczałtowany ”podatek od istnienia” w postaci składki minimalnej. Brak możliwości odliczenia tej kwoty od podatku (w przypadku skali podatkowej) dodatkowo potęguje poczucie niesprawiedliwości.

Dyskusja wokół składki zdrowotnej toczy się w cieniu szerszych problemów systemu ochrony zdrowia, który wciąż wymaga ogromnych nakładów finansowych. Jednak przerzucanie tego ciężaru w tak drastyczny sposób na najmniejsze podmioty gospodarcze może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego, zamiast wyższych wpływów do NFZ, możemy być świadkami fali zawieszania działalności i ucieczki w szarą strefę. Rok 2026 zapowiada się jako test wytrzymałości dla polskiej przedsiębiorczości, w którym stawką jest przetrwanie na rynku.