Ustawa to akt prawny (akt normatywny), którego zapiski regulują określoną sferę życia publicznego. Jej charakter jest generalny i abstrakcyjny, w celu możliwości ogólnego zastosowania jej do sytuacji szczególnych, bez względu na podmiot czy rodzaj okoliczności. Ustawy stanowią źródło prawa, a więc ich tworzenie i przestrzeganie jest niezbędne w państwie demokratycznym.
Tryb uchwalenia ustawy jest ściśle regulowany przepisami wyższymi, a więc poprzez Konstytucję – zwaną również ustawą zasadniczą. Sam proces legislacyjny może się w praktyce różnić w zależności od kraju, jednak cechą szczególną dla legislacji państw demokratycznych jest jednako uchwalenie ustawy przez organy państwowe wyposażone we władzę ustawodawczą, jak i późniejsza promulgacja ustawy, czyli formalne ogłoszenie jej w dzienniku ustaw.
W prawodawstwie polskim wyróżniamy wyłącznie dwa typy ustaw. Pierwszą i odrębną kategorię stanowi Konstytucja, będąca ustawą nadrzędną wobec wszystkich pozostałych. Druga kategoria to zatem wszystkie pozostałe ustawy, tworzące państwowy porządek prawny. Warto wskazać, że wszelkiego rodzaju kodeksy, takie jak kodeks karny czy kodeks cywilny, również są de facto po prostu ustawą i terminologia „kodeks” nie stanowi o nadrzędności czy podrzędności tego typu ustaw.
W polskim prawie wyróżnia się również inne typy aktów prawnych, które ze swej natury są podrzędne wobec ustaw. Wymienić tu można rozporządzenia Rady Ministrów, obwieszczenia, uchwały czy umowy międzynarodowe.
Prawo w Polsce dokładnie reguluje to, kto może złożyć projekt ustawy – jest to tak zwane prawo inicjatywy ustawodawczej. Podstawę w tym zakresie stanowi Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie z jej treścią, inicjatywę ustawodawczą w Polsce ma Prezydent, członkowie Rady Ministrów, senatorowie oraz posłowie – z zastrzeżeniem, że w przypadku posłów projekt ustawy musi złożyć komisja poselska lub grupa minimum 15 posłów.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również zwykłym obywatelom, posiadającym czynne prawo wyborcze. W tym wypadku jednak powstać musi specjalny komitet inicjatywy ustawodawczej, złoży z przynajmniej 15 obywateli. Rzeczony komitet z kolei musi zdobyć poparcie minimum 100 000 obywateli (łącznie) w formie ich podpisów.
Proces legislacyjny w Polsce może wydawać się dość skomplikowany, głównie z uwagi na ilość uczestniczących instancji i kroków, jakie każdorazowo należy podjąć. Gdy projekt ustawy wpłynie do Sejmu (złożony na ręce Marszałka Sejmu), projekt będzie rozpatrywany przez posłów w trzech czytaniach. Składa się na nie przedstawienie projektu, debata oraz głosowanie. Jeżeli projekt zostanie przyjęty większością głosów przy obecności co najmniej połowy posłów, Marszałek Sejmu przekaże projekt na ręce Marszałka Senatu.
To właśnie w Senacie odbywają się dalsze prace nad ustawą. Senat może projekt przyjąć, odrzucić, lub zwrócić do Sejmu w celu nałożenia poprawek. Jeżeli projekt ustawy przebrnie i przez ten etap, to zostanie przekazany do podpisu Prezydentowi RP, który może projekt podpisać, wdrażając go w życie, lub zawetować. Sejm może odrzucić weto prezydenta większością 3/5 głosów.
Pokaż więcej
Wydawałoby się, że w 2025 roku świadomość społeczna na temat praw osób z niepełnosprawnościami jest na tyle wysoka, że nikt nie musi już walczyć o swoje podstawowe prawa. Niestety, incydent, do którego doszło w jednej z warszawskich restauracji, obnażył głęboko zakorzenioną niewiedzę i brak empatii. Sprawa jest tym bardziej bulwersująca, że lokal, który dopuścił się dyskryminacji, na co dzień buduje swój wizerunek na... pomaganiu osobom z niepełnosprawnościami. W sieci zawrzało, a głos w sprawie zabrał sam poszkodowany, znany dziennikarz Marek Kacprzak.
Z początkiem lutego 2025 r. weszły w życie nowe przepisy regulujące kwestie handlu w niedziele. Chodzi m.in. o zmieniony harmonogram niedzieli handlowych 2025, wolną Wigilię oraz nowe limity dla pracowników handlu. Zmiany te, choć mają na celu lepsze dostosowanie prawa do rynku i oczekiwań społecznych. Wywołują także pytania o ich wpływ na konsumentów, pracowników i przedsiębiorców.Od 1 lutego 2025 r. obowiązuje nowelizacja ustawy, która m.in. ustanawia dzień 24 grudnia (Wigilia) dniem wolnym od pracy także w handlu. W roku 2025 liczba niedziel objętych zakazem handlu oraz dni handlowych ulega zmianie - sklepy będą czynne w określonych niedzielach tylko. Harmonogram dla niedzieli handlowych 2025 przewiduje m.in.: 26 stycznia, 13 kwietnia, 27 kwietnia, 29 czerwca, 31 sierpnia oraz trzy kolejne niedziele w grudniu: 7, 14, 21. W grudniu pracownicy handlu nie mogą być zatrudniani w więcej niż dwóch niedzielach handlowych – to jedno z nowych ograniczeń.
Prezydent Karol Nawrocki jakiś czas temu podpisał ustawę wprowadzającą bon ciepłowniczy. Wsparcie będzie sporą pomocą dla Polaków podczas sezonu grzewczego. Należy jednak mieć na uwadze, że nie każdy będzie mógł liczyć na bon ciepłowniczy. Nowe regulacje pomijają istotną grupę odbiorców. Kto konkretnie dostanie wsparcie finansowe? Wyjaśniamy.
Zmieniają się przepisy, które od miesięcy budzą emocje i dzielą opinię publiczną. Najnowsza decyzja prezydenta Karola Nawrockiego wprowadza regulacje ograniczające przyznawanie świadczenia, które mogą odcisnąć piętno na przyszłości obywateli Ukrainy. Zabrakło jednak dwóch zapisów, które wymagają doprecyzowania. Dyskusja o kierunku tych zmian dopiero się rozpoczyna, a ich konsekwencje mogą być znacznie poważniejsze, niż wielu się spodziewa. Czy oznacza to koniec dotychczasowego systemu wsparcia?
Do Senatu trafiła petycja dotycząca uregulowania kwestii związanych z jedną z popularnych form spędzania wolnego czasu. Dokument został zarejestrowany i przekazany do dalszych prac. Jeśli propozycje w nim zawarte zyskają poparcie, przepisy obowiązujące organizatorów takich wydarzeń mogą ulec istotnym zmianom. Sprawą zajmą się senatorowie w ramach obowiązującej procedury.
Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy, na mocy której jedna z grup zawodowych będzie miała przesuniętą granicę wieku emerytalnego — z 65 na 70 lat. To jednak niejedyne duże zmiany, jakie czekają pracujących Polaków.
Ci emeryci czekali długie lata, aż ich postulaty zostaną wysłuchane przez polityków. Rząd podjął konkretne decyzje, które będą rzutowały na wysokość świadczeń wpływających na konta 100 tys. osób. ZUS będzie musiał dokonać czynności, których efektem będzie nawet o 200 złotych większa kwota. To ważna informacja dla polskich emerytów.
Do Sejmu trafił poselski projekt zmiany ustawy, którego celem ma być zwiększenie bezpieczeństwa Polaków. Projekt zakłada zmianę w zakresie dostępu do środków ochrony osobistej. Co dokładnie by się zmieniło, gdyby zmiany zaproponowane przez posłów weszły w życie? Wyjaśniamy szczegóły.
Ostatnio jednym z haseł, które bardzo często pojawiało się w mediach, była deregulacja. Zwłaszcza przedsiębiorcy upatrywali w niej szansy na zrobienie wyłomu w wadliwym systemie. Zespół specjalistów pod kierownictwem Rafała Brzoski przygotował projekt najpilniejszych zmian. Wreszcie słowo mogło stać się ciałem i dalsze prace nad zmianami prawa podjął Senat. Politycy już podjęli decyzje i jak się okazuje, nie obejdzie się bez licznych poprawek, pytanie tylko, czy dobrych.
W poniedziałek 5 maja Andrzej Duda spotkał się w Pałacu Prezydenckim z Rafałem Brzoską i jak można było się spodziewać, głównym tematem ich rozmowy była deregulacja. Prezydent wyraził swoje zainteresowanie projektem oraz nadzieje z nim związane. Szef InPostu odpowiedzialny za przeprowadzenie zmian ustrojowych podzielił się relacją z tej wizyty i zwrócił uwagę na ważną kwestię.
Pod koniec lutego Sejm uchwalił tak zwaną ustawę azylową. Celem takiego działania było uregulowanie praw cudzoziemców, którzy zamierzają ubiegać się o udzielenie im ochrony międzynarodowej. Dokument trafił na biurko prezydenta i czekał na podpis głowy państwa. Andrzej Duda o swojej decyzji poinformował w środę 26 marca. Przy okazji zwrócił się też do premiera z ważnym apelem.
Wygląda na to, że może pojawić się problem z majowymi wyborami. Marszałek Sejmu przekazał Andrzejowi Dudzie do podpisu tak zwaną ustawę incydentalną. Prezydent, określając się mianem “strażnika Konstytucji” odmówił poparcia dla tego projektu, co sygnalizował od dawna i posłużył się prawem weta. O powodach tej decyzji poinformowała szefowa Kancelarii — Małgorzata Paprocka.
Zbliża się głosowanie nad ustawą o związkach partnerskich. Jakie zmiany wprowadzą nowe przepisy? Niektóre zapisy wzbudziły kontrowersje, co doprowadziło do rezygnacji z kilku pomysłów. Ministra ds. Równości Katarzyna Kotula odniosła się do sprawy, podkreślając: „Meritum pozostaje bez zmian”. Tymczasem Polacy już wcześniej wyrazili swoje zdanie na ten temat.
O możliwości wprowadzenia “ustawy tytoniowej” mówiło się już od dawna. Sejm podjął decyzję — nowe prawo wjedzie w życie już niedługo, a wraz z nim kolejne zakazy. Branża tytoniowa dostanie czas na dostosowanie się do regulacji. Zmiana jest podyktowana koniecznością dostosowania polskich przepisów do unijnej dyrektywy.
Unia Europejska wydała rozporządzenie, które ma ograniczyć ilość odpadów i wprowadzić jednolite zasady sortowania śmieci. Zmiany dotkną nie tylko obywateli, ale także przedsiębiorstwa, takie jak restauracje. Czy to koniec ery jednorazowych, plastikowych opakowań i kubków?
Przepisy dotyczące składania oświadczeń o stanie majątkowym wymagają ujednolicenia — zwraca uwagę Centralne Biuro Antykorupcyjne. Nowy projekt zakłada szereg zmian, które mają uprościć całą procedurę i zniwelować wszelkie nieścisłości. Dokumenty będzie również łatwiej skontrolować. Jakie zmiany czekają urzędników państowych, którzy mają ustawowy obowiązek ujawniania majątku?
Sejm na początku stycznia przyjął budżet na 2025 rok razem ze wszystkimi poprawkami Senatu, których było aż 30. Ustawa trafiła na biurko prezydenta Andrzeja Dudy i czekała na podpis. Jest już decyzja głowy państwa w tej sprawie.
W Sejmie rozpoczęły się prace nad ustawą, która przypisuje uprawnionym dodatkowy urlop. Pierwsze czytanie już za nami, jednak zanim zmiany wejdą w życie, sala obrad zamieniła się w arenę politycznych przepychanek.
Polska wprowadza nowy podatek, który ma objąć międzynarodowe korporacje i największe krajowe firmy. Celem jest wyrównanie efektywnej stawki podatkowej do poziomu co najmniej 15 proc. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która wejdzie w życie 1 stycznia 2025 roku. Co nowy podatek oznacza i dlaczego, zdaniem ekspertów, to “przełom”?
Lewica złożyła projekt ustawy, który może zmienić oblicze świąt w Polsce. Jeśli Wigilia stanie się dniem wolnym od pracy, może to mieć szeroki wpływ na codzienne życie, handel i przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia. Szefowa resortu pracy i polityki społecznej poinformowała, co dalej z projektem ustawy. Czy już w tym roku Polacy będą mogli spędzić Wigilię bez konieczności pracy?
Nowa ustawa kłóci się z ustawą zasadniczą? Okazuje się, że nie tylko kierowcom nie podoba się przepis dotyczący konfiskaty samochodów. Prawnicy domagają się odpowiedzi, ustawa czeka na nowelizację, a Donald Tusk… nie wie. Tymczasem policja rekwiruje kolejne pojazdy.
Polacy mają do swojej dyspozycji wiele świadczeń z ZUS, takich jak 800 plus czy dodatki do emerytury. Już wkrótce w życie ma wejść kolejny bonus — i wcale nie chodzi o bon senioralny. Mowa o specjalnym dodatku dla małżeństw. Skorzystają wszyscy Polacy?
Polskie Radio oficjalnie zostało postawione w stan likwidacji. To efekt decyzji Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy. Decyzja znalazła się już w Krajowym Rejestrze Sądowym, wraz z nazwiskiem likwidatora.
Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała, że rząd szykuje konkretne rozwiązania ws. wydłużenia urlopów macierzyńskich dla rodziców wszystkich wcześniaków lub dzieci hospitalizowanych tuż po narodzinach. Minister przekazała konkretną datę.
Już jakiś czas temu zapowiedziano wprowadzenie nowej formy wsparcia dla seniorów. Teraz padło jasne potwierdzenie, że świadczenie faktycznie wejdzie w życie, a ministra ds. polityki senioralnej podała także konkretny termin. Wiemy też, ile najprawdopodobniej wyniesie bon senioralny. Przedstawiamy szczegóły.
Propozycja wprowadzenia 35-godzinnego tygodnia pracy znajduje coraz więcej zwolenników. W tym gronie znalazł się również Robert Biedroń, który w poniedziałek 19 lutego zapowiedział, że w ciągu najbliższych tygodni w Sejmie zostanie złożony projekt ustawy w tej sprawie.
Pomimo zmiany władzy, prace nad powrotem zakazu fotografowania są kontynuowane. Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało projekt rozporządzenia, który zawiera wzór tabliczki zakazującej fotografowania. Pomysł nie budzi zadowolenia wśród wielu grup.
Przyszłoroczne wakacje kredytowe cały czas stoją pod znakiem zapytania. Niepewność podsycana jest plotkami rodzącymi się w kuluarach sejmowych. Teraz zaskakującą decyzję w sprawie złożonego projektu ustawy o wakacjach kredytowych podjęła Polska 2050.