Polskie służby zatrzymały obrzydliwy transport ze Szwecji. "Ładunek wydzielał nieprzyjemny zapach"
Transportowany ze Szwecji do Polski ładunek powinien spełniać szereg kluczowych regulacji. Jak jednak ustalili przedstawiciele Urzędu Celno-Skarbowego i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, tak się nie stało. Takiej zawartości ciężarówki nie spotyka się zbyt często, trwa postępowanie administracyjne. Kierowcy grozi poważna kara.
Przewóz odpadów ograniczony regulacjami
Według obowiązującego prawa między państwami członkowskimi legalnie przemieszczane są przede wszystkim odpady z tzw. zielonej listy, np. złom i makulatura. Warunkiem jest, aby były przeznaczone do odzysku i posiadały odpowiednią dokumentację. Przewóz odpadów do unieszkodliwiania, a w szczególności zmieszanych odpadów komunalnych, jest zakazany, a Polska nie zezwala na ich przywóz i nie wydaje zezwoleń na ich składowanie. Nowe unijne rozporządzenie 2024/1157 zaostrza nadzór nad transgranicznym przemieszczaniem odpadów i ogranicza wywóz poza UE, jednak większość przepisów zacznie obowiązywać od 2026 roku.
W praktyce przewóz “zielonej” makulatury czy złomu nie kończy dyskusji. Wystarczy domieszka plastiku, tekstyliów czy odpadów niebezpiecznych, by ładunek przestał spełniać warunki — i z ”recyklingu” robi się próba obejścia prawa. To dlatego służby, a konkretniej Krajowa Administracja Skarbowa czy Inspektorat Ochrony Środowiska, sprawdzają nie tylko dokumenty, lecz także rzeczywistą zawartość bel i kontenerów. Rynek czasem liczy na uznaniowość, ale przepisy nie pozostawiają dużego pola manewru.
Statystyki jasno wskazują, że proceder wwożenia do Polski nielegalnych odpadów powoli staje się przeszłością. Wciąż pojawiają się jednak sytuacje, w których kontrola ujawni coś, co nigdy nie powinno przekroczyć granicy.
W 2024 r. ujawniony został również tylko jeden taki ładunek. […] Analizując statystyki z ostatnich lat i przypadki wwożenia na teren naszego kraju odpadów, tendencja jest mocno spadkowa. To efekt kontroli, których prowadzimy bardzo dużo na drogach szybkiego ruchu i w terminalu promowym w Świnoujściu - wyjaśnił w rozmowie z PAP rzecznik prasowy WIOŚ w Szczecinie Michał Ruczyński.
Transport ze Szwecji został zatrzymany, a to, co w nim znaleziono, zostanie zapamiętane na długo.
Selektywna zbiórka i recykling kluczem gospodarowania odpadami
Selektywna zbiórka to nie tylko obowiązek mieszkańców, ale fundament legalnego rynku surowców wtórnych. Gdy frakcje są czyste, łatwiej udowodnić, że ładunek to "zielony” strumień do recyklingu, a nie mieszanka, którą trzeba odsyłać lub utylizować.
Polska poprawia swoje statystyki, ale warto zaznaczyć, że unijne ambicje są nieco wyższe. To ze względu na regulacje UE do 2025 roku państwa członkowskie mają doprowadzić do recyklingowania 55 proc. odpadów. Prognozy wskazywały jasno, że wiele państw może nie zdążyć i to właśnie Polska znajdowała się w grupie ryzyka. Co za tym idzie, potrzebowała przyspieszenia inwestycji w bioodpady, sortowanie i systemy ROP.
W 2022 roku krajowy wskaźnik recyklingu odpadów komunalnych wyniósł 41 proc., przy średniej UE 49 proc. Wciąż nieco brakuje, ale trend jest bez wątpienia wzrostowy.
Niekontrolowany napływ tanich, często zanieczyszczonych śmieci z zagranicy tworzy szarą strefę, która uderza w ten system na dwa sposoby. Po pierwsze, stanowi nieuczciwą konkurencję dla podmiotów działających zgodnie z prawem. Po drugie, destabilizuje rynek surowców wtórnych, zaniżając ceny materiałów pochodzących z odzysku i podważając sens ekonomiczny wysiłku milionów Polaków segregujących odpady w swoich domach.
Dlatego szczelność granic jest de facto warunkiem koniecznym dla powodzenia zielonej transformacji i ochrony tysięcy miejsc pracy w tym rozwijającym się sektorze gospodarki. Nic więc dziwnego, że wykryte nieprawidłowości w transgranicznym transporcie od razu przykuły uwagę służb i zmusiły do aktywnego działania.
Zobacz: Dworzec Warszawa Centralna do zamknięcia. W tym terminie nie przejedzie tędy żaden pociąg
Kara dla szwedzkiego przewoźnika, transport był nielegalny
Zatrzymanie pod Szczecinem dotyczyło naczepy z deklarowaną makulaturą, w której, jak ustalono, znajdowały się także inne rodzaje odpadów: tworzywa, tekstylia, metal, szkło oraz opakowania po lekach. Łącznie mowa o nawet 25 tonach śmieci. Naczepę zabezpieczono, a WIOŚ prowadzi postępowanie administracyjne, natomiast sam ładunek najprawdopodobniej wróci do nadawcy. Rzecznik IAS w Szczecinie podkreślił, że "wydzielał on nieprzyjemny zapach”, a inspektor WIOŚ dodał, że to pierwszy w tym roku ujawniony nielegalny transport tego typu.
Trwa procedura administracyjna i prawdopodobnie wydany zostanie nakaz zwrotu ładunku do Szwecji […] Odpady jechały na teren województwa kujawsko-pomorskiego - przekazał dla PAP rzecznik prasowy WIOŚ.
Tego typu kontrole przeprowadzają Krajowa Administracja Skarbowa, Inspekcja Transportu Drogowego, Straż Graniczna i WIOŚ. KAS, poza fiskalnymi zadaniami, pełni również funkcję ochronną: egzekwuje przepisy chroniące zdrowie, konsumentów i środowisko, a w tym katalogu znajdują się m.in. odpady.
Dodatkową barierą jest SENT, teleinformatyczny system monitorowania przewozów tzw. towarów wrażliwych. Odpady przywożone do Polski objęto nim od 2022 roku. Z systemu wynika, że przewoźnik musi posiadać numer referencyjny i uruchomiony lokalizator, a brak zgłoszenia grozi karą administracyjną. Co do zasady mowa o 20 tys. zł dla przewoźnika, a sankcje wobec podmiotu mogą sięgać nawet 45 proc. wartości towaru, nie mniej niż 20 tys. zł. To jednak nie koniec: w sprawach nielegalnego międzynarodowego przemieszczania odpadów WIOŚ może nałożyć kary od 50 tys. do 500 tys. zł, niezależnie od konsekwencji karnych.
