Ostateczny wyrok Trybunału. Ustawa budżetowa niezgodna z Konstytucją

Ustawa budżetowa podpisana i skierowana do TK

Proces tworzenia i uchwalania ustawy budżetowej w Polsce to kluczowy element funkcjonowania państwa — określa on, ile pieniędzy państwo planuje wydać i z jakich źródeł zamierza je pozyskać. Cały proces jest szczegółowo opisany w Konstytucji RP oraz w ustawie o finansach publicznych.

Wśród głównych założeń warto wymienić przygotowanie założeń do projektu budżetu przez Ministerstwo Finansów (na podstawie prognoz gospodarczych, inflacji, dochodów i wydatków państwa). Następnie są one zatwierdzane przez Radę Ministrów, a resort przygotowuje projekt ustawy. Rząd musi go przyjąć do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, a Sejm przegłosować do 31 grudnia.

Ustawa budżetowa na rok 2025 została w pierwszej połowie grudnia, w styczniu tego roku podpis złożył prezydent Andrzej Duda. Na tym się jednak nie zakończyło. Głowa państwa zgodnie z obowiązującymi przepisami zdecydowała się na przekazanie jej do Trybunału Konstytucyjnego, który miał sprawdzić, czy wszystkie zapisy są zgodne z najwyższym polskim aktem prawnym.

Mentzen odcina się od prawicy. Mocne stanowisko ws. mieszkań Nawrockiego. "Słuchajcie pisowcy" Czytaj dalej Indie zaatakowały Pakistan. Chaos w przestrzeni powietrznej, Rada ONZ w gotowości Czytaj dalej

Kontrowersje wokół ustawy budżetowej

W ustawie budżetowej na rok 2025 przewidziano między innymi obniżenie składki zdrowotnej dla przedsiębiorców (obecnie pomysł zawetowany przez Andrzeja Dudę), zwiększenie wydatków na obronność do 4,7 proc. PKB czy przeznaczenie dodatkowych środków dla samorządów.

Okazuje się jednak, że ustawa budżetowa w ostatecznym kształcie wywołała pewne istotne kontrowersje. Chodziło o przegłosowanie przez większość parlamentarną dużych cięć w ważnych instytucjach — mowa o Trybunale Konstytucyjnym oraz Krajowej Radzie Sądownictwa. W pierwszym przypadku odjęto 17 proc. planowanych środków, co stanowi 10,8 mln złotych, w drugim zaś budżet obniżono o niemal jedną czwartą, a więc 6,5 mln złotych.

Przedstawiciel prezydenta Andrzeja Dudy, który przekazywał wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, mający na celu zbadanie, czy wskazane zmiany w ustawie budżetowej są zgodne z Konstytucją, zwrócił uwagę, że pojawiały się głowy postulujące uzupełnienie braków w wyżej wskazanych instytucjach. To nie spotkało się jednak z przychylnością.

Parlamentarzyści, oczywiście nie, ci którzy mają teraz większość w Parlamencie, próbowali znaleźć pieniądze na pokrycie tych cięć, ale komisja sejmowa rekomendowała odrzucenie tych poprawek - czytamy.

Poruszono również kwestię rzekomej tendencji do “wyzerowania” Trybunału, a także potencjalnego zakłócenia ciągłości prac TK. Przedstawiciel prezydenta zasugerował również, że celem większości parlamentarnej było wymuszenie na sędziach Trybunału rezygnacji z funkcji, gdy zabraknie środków na wynagrodzenia. Dziś znany jest już wyrok w sprawie konstytucyjności ustawy budżetowej.

Zobacz: Nowy kanclerz Niemiec przyjedzie do Polski. Donald Tusk pogratulował Merzowi

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ws. ustawy budżetowej

We wtorek 6 maja 2025 roku Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył wniosek prezydenta Andrzeja Dudy dotyczący ustawy budżetowej. Głównym punktem spornym, jak zostało wspomniane powyżej, były cięcia budżetowe, jakie większość parlamentarna nałożyła na wybrane instytucje państwowe. Trybunał orzekł jednogłośnie, że zmniejszenie finansowania tych organów w ustawie budżetowej jest niezgodne z Konstytucją. Wyrok jest prawomocny i nie podlega dalszemu zaskarżeniu.

W składzie orzekającym znaleźli się: Rafał Wojciechowski (przewodniczący), Bogdan Święczkowski (sprawozdawca), Krystyna Pawłowicz, Stanisław Piotrowicz i Andrzej Zielonacki. Sędzia Święczkowski podkreślił, że sprawa jest bezprecedensowa — pierwszy raz w historii demokratycznego państwa prawa doszło do tak głębokiego ograniczenia środków budżetowych dla konstytucyjnych organów władzy, bez wprowadzania odpowiednich zmian ustawowych. Według Trybunału utrudnia to lub wręcz uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie TK i KRS.

Zwrócono uwagę, że wspomniane instytucje przygotowały swoje projekty budżetów zgodnie z dotychczasową praktyką i nie miały realnej możliwości dostosowania się do nałożonych ograniczeń.

Przedstawiciel prezydenta zaznaczył, że wyrok powinien zostać opublikowany przez Radę Ministrów, a dalsze działania należą do Sejmu. Podkreślił również, że ignorowanie orzeczenia przez rząd może doprowadzić do poważnych zakłóceń w działaniu wymiaru sprawiedliwości. Jak zauważył, Konstytucja nie przewiduje sytuacji, w której Rada Ministrów odmawia wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Obecny rząd — zgodnie z własną uchwałą — nie uznaje legalności TK i nie publikuje jego orzeczeń.