Ustawa o statusie osoby najbliższej. Nawrocki stawia twardy warunek, inaczej weto

Nowa ustawa, która może dotknąć każdego – o co chodzi w projekcie Lewicy i PSL?

W ostatnich tygodniach w przestrzeni publicznej pojawił się projekt, który – zdaniem autorów – ma „uporządkować” kwestie praw osób żyjących poza formalnym małżeństwem. Chodzi o rządowy projekt ustawy o statusie osób najbliższych, przygotowany przez Lewicę i PSL, który już teraz budzi ogromne emocje w polityce i społeczeństwie.

Pomysłodawcy podkreślają, że nie chodzi o związki partnerskie, lecz o regulację praktycznych spraw codziennego życia. W projekcie znalazły się przepisy, które po notarialnym potwierdzeniu relacji pozwalałyby m.in. dowiadywać się o stanie zdrowia partnera, organizować pogrzeb, uzyskać zasiłek pogrzebowy czy dziedziczyć majątek po zmarłym.

To jednak dopiero początek zmian. W projekcie przewidziano również możliwość tworzenia wspólnoty majątkowej, kupna nieruchomości czy zaciągania kredytu przez osoby, które nie są małżeństwem. Wreszcie – zaproponowano także możliwość wspólnego rozliczania podatków, co dotąd było zarezerwowane wyłącznie dla małżonków.

W ciągu najbliższych dni projekt kluczowej ustawy ma zostać przekazany do Rządowego Centrum Legislacyjnego, a przed końcem roku trafić do Sejmu. Następnie czeka go jedynie formalny etap w Senacie, po którym pozostaje już tylko podpis prezydenta. Jednakże pomysł, choć w zamyśle ma ułatwić życie tysiącom par żyjących poza małżeństwem, błyskawicznie stał się politycznym punktem zapalnym. 

Pałac Prezydencki reaguje. „Zbyt daleko idąca zmiana”

Spór o ustawę o statusie osób najbliższych stał się kolejnym punktem starcia między Pałacem Prezydenckim a rządem. Dla zwolenników to krok ku nowoczesnemu państwu, dla przeciwników – zamach na tradycyjną rodzinę. Wiele wskazuje na to, że prezydent Karol Nawrocki nie zamierza podpisać projektu w obecnym kształcie. W otoczeniu głowy państwa nie mają wątpliwości, że jeśli nie zostanie usunięty kontrowersyjny zapis o wspólnym rozliczaniu podatków, ustawa zostanie zawetowana.

Jeśli koalicja tego nie wykreśli z projektu, to już z góry wykluczamy poparcie ustawy – powiedziała osoba z otoczenia prezydenta.

Zgodnie z nieoficjalnymi doniesieniami, prezydenccy prawnicy uważają, że nowe przepisy mogłyby prowadzić do nadużyć podatkowych i nieuczciwego korzystania z ulg przysługujących małżeństwom. Prezydent ma być też przekonany, że rozszerzanie przywilejów małżeńskich na pary niebędące w formalnym związku byłoby niezgodne z konstytucją. Paweł Szefernaker przypomniał, że Karol Nawrocki wyraził już swój „jednoznaczny pogląd” w tej sprawie podczas kampanii przed wyborami prezydenckimi.

Prezydent nie zgodzi się, by przez nowe rozwiązania budować alternatywę dla małżeństwa – powiedział szef gabinetu prezydenta, cytowany przez Wirtualną Polskę.

W podobnym tonie wypowiedział się Zbigniew Bogucki, szef Kancelarii Prezydenta RP:

Żadna ustawa nie może podważać szczególnej roli i pozycji małżeństwa. Związek kobiety i mężczyzny tworzy małżeństwo wedle konstytucji i jest pod szczególną ochroną RP – stwierdził Bogucki i podkreślił, że jego zdaniem tylko małżeństwo stanowi fundament społeczeństwa. - W oparciu o małżeństwo tworzy się rodzinę, w oparciu o rodzinę społeczeństwo, naród. Prezydent będzie strażnikiem normalnego porządku – dodał.

Weto coraz bliżej? Kotula ma plan B. „To projekt ostatniej szansy"

Choć Pałac Prezydencki daje do zrozumienia, że podpisu pod ustawą nie będzie, rządząca koalicja Lewicy, PSL, KO i Polski 2050 nie zamierza się poddawać. Koalicjanci są świadomi, że ustawa nie zadowala wszystkich. 

Mamy coś, co nikogo nie zachwyci, ale daje coś więcej niż cień szansy – stwierdził między innymi premier Donald Tusk.

Po stronie opozycji natomiast pojawiły się głosy, że blokowanie projektu to działanie na szkodę obywateli, którzy nie mają możliwości uregulowania swojego życia prawnego. Dorota Łoboda, posłanka Koalicji Obywatelskie oceniła:

Ta ustawa to minimum, które nie zadowala nawet wszystkich osób, dla których jest przewidziana. Szczególnie osób LGBT+, które nie mają innej możliwości legalizacji swojego związku w Polsce i dodała też, że jeśli nawet tak łagodna, cywilno-prawna forma umowy nie zyska akceptacji prezydenta, trudno będzie sobie wyobrazić jeszcze bardziej kompromisową propozycję.

Jak przyznała autorka projektu, minister Katarzyna Kotula, jeśli ten projekt nie przejdzie, nie ma mowy o powrocie do dyskusji o związkach partnerskich. Z drugiej strony w rozmowie w TOK FM zasugerowała, że gdyby proces legislacyjny napotkał na prezydenckie weto, istniałaby możliwość uruchomienia planu B - referendum.

Zgodnie z przepisami Sejm może zainicjować ogólnokrajowe referendum, uchwalając to większością głosów. Wynik referendum jest wiążący, jeśli wzięła w nim udział ponad połowa uprawnionych do głosowania. Kwestia sporna zostaje rozstrzygnięta, gdy większość ważnych głosów udzielonych na postawione pytanie jest pozytywna lub negatywna.

Tymczasem w Pałacu Prezydenckim trwają analizy. W przypadku prezydenckiego weta koalicja musiałaby zebrać 3/5 głosów w Sejmie, co obecnie wydaje się nierealne. Jeśli prezydent rzeczywiście sięgnie po weto, może to zamknąć drogę do jakichkolwiek zmian w tym zakresie na długie lata.