Tyle kosztuje wychowanie dzieci do 18. roku życia. W Polsce rodzicielstwo staje się luksusem

Polska już od długich lat zmaga się z postępującym kryzysem demograficznym. Dzieci z roku na rok rodzi się coraz mniej, a młodzi Polacy rezygnują z potomstwa z licznych powodów — jednym z wiodących są warunki ekonomiczne. Najnowszy raport ukazuje, z jakimi kosztami muszą się zmierzyć rodzice. Tyle pieniędzy potrzeba na wychowanie dziecka.
Niż demograficzny w Polsce postępuje
Polska od lat zmaga się z poważnym problemem demograficznym. Liczba urodzeń systematycznie spada, a wskaźnik dzietności od dawna utrzymuje się na jednym z najniższych poziomów w Europie. Mimo wprowadzania licznych programów socjalnych, takich jak sztandarowe 500 plus, sytuacja się nie poprawia. Eksperci biją na alarm: niż demograficzny nie jest chwilowym zawirowaniem, ale długofalowym trendem, który już dziś ma daleko idące konsekwencje dla gospodarki, systemu emerytalnego i struktury społecznej.
Współczynnik dzietności w Polsce — czyli liczba dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym — wynosiła w 2024 według szacunków nawet 1,11, podczas gdy poziom zastępowalności pokoleń to 2,1. Dla porównania jeszcze w 1990 roku wskaźnik ten wynosił około 2,05, a więc niemal gwarantował stabilność demograficzną. Od tamtego czasu obserwujemy nieprzerwany spadek, z krótkimi okresami stabilizacji.

W 2024 roku w Polsce urodziło się 250 816 dzieci — to najniższy wynik od zakończenia II wojny światowej. Tendencja ta pogłębia się z roku na rok. Dla porównania: jeszcze w 2010 roku liczba urodzeń sięgała prawie 415 tysięcy.
Na kryzys demograficzny składa się wiele czynników. To przede wszystkim powody:
- ekonomiczne,
- mieszkaniowe,
- obawy przed niestabilnością rynku pracy,
- świadoma rezygnacja z potomstwa.
Ważną rolę odgrywa również zmiana kulturowa — coraz więcej osób stawia na samorealizację, karierę, edukację, a macierzyństwo i tacierzyństwo nie jest już tak oczywistym elementem dorosłego życia jak kilkadziesiąt lat temu.
Jeden z powodów wskazywanych przez młodych dorosłych właśnie został zweryfikowany. Oszacowano koszty wychowania dziecka w Polsce od narodzin do ukończenia 18. roku życia. Taką średnią kwotę miesięczną powinni móc przeznaczyć rodzice.
Polacy pobrali się w Grecji. Tyle zapłacili za 5-dniowe wesele dla 26 osób. W Polsce by to nie przeszło Tyle naprawdę zarabiają Polacy. GUS ujawnia najnowsze dane. Przepaść cały czas rośnieTak programy socjalne wpływają na dobrostan rodzin
Wprowadzone w 2016 roku przez rząd Prawa i Sprawiedliwości świadczenie 500 plus miało być odpowiedzią na spadającą dzietność. Przez chwilę wydawało się, że program odnosi sukces — w 2017 roku odnotowano niewielki wzrost liczby urodzeń (ponad 402 tys.), ale był to efekt krótkoterminowy. Już w kolejnym roku trend ponownie się odwrócił, a liczba urodzeń zaczęła dramatycznie spadać.
Eksperci podkreślają, że programy finansowe mogą łagodzić skutki ubóstwa, ale nie zmieniają decyzji o posiadaniu dzieci, jeśli brakuje systemowego wsparcia: dostępnych mieszkań, żłobków, elastycznych form pracy, realnego wsparcia dla matek wracających na rynek pracy czy dobrej jakości opieki zdrowotnej.
Co więcej, wiele analiz pokazuje, że 500 plus, później zwaloryzowane do 800 plus nie było skutecznym narzędziem prorodzinnym, lecz raczej narzędziem redystrybucji dochodów. Nie wpłynęło znacząco na decyzje prokreacyjne, szczególnie wśród klasy średniej i wyższej. Warto jednak zaznaczyć, że program rzeczywiście wpłynął na zredukowanie skrajnego ubóstwa wśród dzieci.
W latach 2015-2021 ubóstwo skrajne wśród dzieci spadło o 4,2 p. proc. - mówiła ówczesna minister Maląg.

Podobne zastosowanie ma między innymi świadczenie “Dobry Start”, czyli dodatkowe 300 złotych na wyprawkę szkolną dla dzieci. W ten sposób rodzice mogą sfinansować przybory potrzebne do edukacji. Jak wskazują jednak autorzy raportu szacującego koszty wychowania dziecka w Polsce, programy te nie są jednak wystarczające. Okazuje się, że opieka nad pociechą jest znacznie droższa.
Zobacz: 1000 zł dla ucznia co miesiąc. Wystarczy spełnić te proste warunki. Program startuje w lipcu
Tyle kosztuje wychowanie dziecka w Polsce
Wychowanie jednego dziecka do 18. roku życia kosztuje w Polsce średnio 358 tys. zł, czyli ok. 1659 zł miesięcznie — wynika z raportu Centrum im. Adama Smitha. Dla rodziców dwójki dzieci suma ta wzrasta do 599 tys. zł. Choć dzieci są ogromną wartością społeczną i emocjonalną, rosnące koszty życia sprawiają, że wiele rodzin z obawą myśli o powiększaniu rodziny.
Autorzy raportu zauważają, że większość wydatków dotyczy podstawowych potrzeb: jedzenia, mieszkania, transportu, edukacji i zdrowia. Coraz więcej rodzin korzysta z prywatnych usług, co dodatkowo obciąża ich budżety. W mniejszych miejscowościach wychowanie dzieci jest tańsze o ok. 15 proc., jednak oszczędności te często niweluje gorszy dostęp do publicznych usług.
Z raportu wynika, że koszt wychowania drugiego dziecka to ok. 83 proc. kosztu pierwszego, a trzeciego — 70 proc. Dzięki temu rodziny wielodzietne mogą korzystać z tzw. korzyści skali, jednak i tak ponoszą ogromne nakłady finansowe.
Jak zostało wspomniane wcześniej, eksperci krytycznie oceniają skuteczność programów socjalnych takich jak “800+” czy ”Dobry start”, które — choć pomagają — nie równoważą pełnych kosztów rodzicielstwa:
Wydatki publiczne na niskiej jakości usługi publiczne tworzą wrażenie hojnego finansowania przez rząd, jednak w rzeczywistości wymuszają ponowne finansowanie prywatne i prowadzą do faktycznego dublowania łącznych nakładów (prywatnych i publicznych), co w szczególności widoczne jest w przypadku edukacji i opieki zdrowotnej.
Jak podkreślają autorzy raportu, w obliczu nadciągającego niżu demograficznego Polska musi zrozumieć, że inwestowanie w dzieci to nie koszt — to warunek przetrwania i rozwoju całego społeczeństwa.
Chociaż naturalne jest, że gros kosztów oraz korzyści z posiadania i owoców wychowania dzieci spada na rodziców i im również przypada, to rosnąca wielkość nakładów na wychowanie dzieci nie powinna być jedynie problemem rodzin.





































