Sprawdzą Polaków nawet do 5 lat wstecz. Przedsiębiorcy już drżą przed tymi zmianami w VAT
Polski system podatkowy zdaniem wielu pozostawia sporo do życzenia, jednak jest kilka jego fundamentalnych elementów, które stanowią podstawę funkcjonowania budżetu państwa. To właśnie w ramach tej konkretnej opłaty mają wejść w życie zmiany, które zapowiada Ministerstwo Finansów. Celem jest uproszczenie procedur i ograniczenie pola do nadużyć.
System podatkowy w Polsce wzbudza emocje
Polski system podatkowy, podobnie jak w innych krajach rozwiniętych, stanowi fundament finansowania państwa, od ochrony zdrowia, przez edukację, po strategiczne inwestycje w infrastrukturę. Jego architektura opiera się na kilku filarach.
Najważniejsze z nich to podatki dochodowe oraz pośrednie. Wśród pierwszych prym wiedzie podatek od osób fizycznych (PIT). Większość Polaków rozlicza się według progresywnej skali podatkowej: 12 proc. i 32 proc. po przekroczeniu progu 120 000 zł dochodu, a kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł. Przedsiębiorcy mogą wybrać także podatek liniowy (19 proc.) lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Drugim filarem jest podatek od osób prawnych (CIT), którego standardowa stawka to 19 proc. Mali podatnicy z przychodami do 2 mln euro rocznie mogą korzystać z preferencyjnej stawki 9 proc., a innowacyjne firmy z tzw. estońskiego CIT.
Obrazu dopełniają składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS), które stanowią znaczące obciążenie kosztów pracy i tworzą wysoki “klin podatkowy”, czyli różnicę między wydatkiem pracodawcy na pracownika a tym, co pracownik otrzymuje ”na rękę”. Istotnym elementem systemu jest także akcyza, która w 2025 roku ma przynieść budżetowi ponad 89 mld zł.
Mimo kluczowej roli podatków, opinie Polaków są w większości negatywne. Aż 78 proc. uważa system za skomplikowany, a 76 proc. za niesprawiedliwy. Ta percepcja wynika z nieustannych zmian przepisów, które utrudniają długoterminowe planowanie i prowadzenie działalności gospodarczej.
Teraz planowane są duże zmiany w jednym z najważniejszych podatków w polskim budżecie, wszystko wyjaśnia projekt Ministerstwa Finansów.
To jeden z najważniejszych podatków w Polsce
W skomplikowanym krajobrazie polskich danin publicznych podatek od towarów i usług (VAT) zajmuje pozycję dominującą. Wprowadzony w 1993 roku, zastąpił archaiczny podatek obrotowy i stał się głównym motorem napędowym budżetu państwa. Według danych, wpływy z VAT po lipcu 2025 roku przekroczyły już 188 mld zł. Niestety, wieloetapowa konstrukcja VAT i mechanizm zwrotu podatku przy eksporcie uczyniły go podatnym na wyłudzenia.
Plagą stały się tzw. karuzele VAT-owskie, w których "znikający podatnik” sprzedaje towar bez uiszczenia VAT, a kolejne firmy w łańcuchu wyłudzają zwrot podatku, który nigdy nie został zapłacony.
Walka z tą patologią i zmniejszanie tzw. luki VAT (różnicy między prognozowanymi a realnymi wpływami, która w najgorszych latach oznaczała stratę ponad 40 mld zł rocznie) stały się priorytetem państwa. Luka VAT to nie tylko strata dla budżetu, ale też cios w uczciwą konkurencję, gdzie rzetelne firmy muszą konkurować z podmiotami z szarej strefy, które oferują niższe ceny kosztem niepłaconych podatków.
Kolejne narzędzia uszczelniające, jak Jednolity Plik Kontrolny (JPK_VAT) w 2016 roku czy obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (Split Payment) w 2019 roku dla wybranych branż, istotnie obniżyły poziom luki VAT. Nadchodzące zmiany mają być jednak krokiem ostatecznym, a więc przejściem do pełnej kontroli transakcji w czasie rzeczywistym.
Wiadomo, co przewiduje projekt Ministerstwa Finansów, to ważne informacje dla polskich podatników.
Ministerstwo Finansów zapowiada zmiany w prawie
Ministerstwo Finansów zapowiada szeroką nowelizację ustawy o podatku od towarów i usług, która ma być procedowana przez rząd w IV kwartale 2025 roku. Zmiany obejmą kilkanaście obszarów i, jak podkreśla resort, mają uprościć obowiązki podatkowe oraz zwiększyć bezpieczeństwo przedsiębiorców.
Jedną z najistotniejszych propozycji jest wprowadzenie instytucji składu VAT. Mechanizm ten ma ułatwić rozliczenia w obrocie międzynarodowym, umożliwiając stosowanie stawki 0 proc. m.in. do dostaw wewnątrzwspólnotowych czy transakcji realizowanych w ramach składu. Podatek będzie należny dopiero w chwili wyprowadzenia towarów ze składu, co oznacza realne przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego.
Zmieni się również odpowiedzialność solidarna nabywców. Nowe regulacje obejmą sytuacje, w których podatnik świadomie korzysta z faktury wystawionej przez podmiot nieistniejący, dotyczącej transakcji fikcyjnej lub zawierającej nieprawdziwe dane. Co istotne, zasada ta obejmie także wybrane usługi niematerialne, w tym doradcze, reklamowe, księgowe czy badawcze.
Resort proponuje też uproszczenia w codziennym rozliczaniu podatku. Likwidacji ma ulec obowiązek zapłaty VAT w ciągu 14 dni przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu środków transportu. Ponadto przedsiębiorcy nie będą już musieli wykazywać w JPK_VAT podstawy opodatkowania przy transakcjach z zagranicznymi kontrahentami, gdy są one zwolnione z VAT.
Dla firm niezwykle ważna okaże się także możliwość sprawdzania statusu podatnika VAT wstecznie, nawet do pięciu lat. Obecnie możliwa jest wyłącznie weryfikacja na dzień sprawdzania kontrahenta, co utrudnia ocenę dawnych transakcji. Nowe przepisy mają zwiększyć pewność i transparentność w relacjach biznesowych.
Zmiany obejmą również system Tax Free. Podróżni uzyskają możliwość samodzielnego zgłaszania wywozu towarów w terminalach, korzystając bezpośrednio z narzędzi informatycznych przygotowanych przez Krajową Administrację Skarbową.
Według zapowiedzi Ministerstwa Finansów planowane reformy mają uprościć procedury, ograniczyć pole do nadużyć oraz poprawić przejrzystość całego systemu VAT.
