Seniorzy mogą zostać bez pieniędzy. ZUS nie zleci przelewu, jeśli zapomnisz o tym dokumencie

Dodatkowe obowiązki przy emeryturze. Kiedy przelew nie przyjdzie?

Dla części seniorów relacja z ZUS nie kończy się na decyzji o przyznaniu emerytury. Instytucja może wymagać okresowego potwierdzenia, że warunki uprawniające do świadczenia nadal są spełnione. To nie fanaberia, lecz element systemu zabezpieczenia społecznego: w myśl ustawy prawo do emerytury ustaje, gdy przestają istnieć przesłanki przyznania, a przede wszystkim – z chwilą śmierci uprawnionego.

Taki przepis nie brzmi kontrowersyjnie, ale w praktyce generuje obowiązki po stronie świadczeniobiorców. Kto ich nie dopełni, naraża się na przerwę w wypłacie. Pierwsza mini-zawiązka: rynek pracy zna przykłady zawieszeń z powodu przekroczenia limitów dorabiania, ale tu chodzi o coś innego – o samo istnienie prawa do emerytury, które trzeba okresowo potwierdzać.
 

“Poświadczenie życia”. Bez tego ZUS nie wypłaci emerytury

Choć brzmi to sucho, konsekwencje są bardzo konkretne. ZUS działa w oparciu o dokumenty, nie domysły. Jeśli Zakład nie dostanie wymaganej informacji w terminie wpisanym w urzędowe pismo, ma ustawową podstawę do wstrzymania świadczenia do czasu wyjaśnienia sprawy. Ta procedura – decyzja o wstrzymaniu od miesiąca jej wydania, a wznowienie od miesiąca złożenia prawidłowego dokumentu – jest opisana w materiałach Zakładu i wynika bezpośrednio z przepisów.

O jaki obowiązek chodzi? W przypadku seniorów pobierających emeryturę z ZUS i mieszkających za granicą kluczowe jest cykliczne potwierdzenie życia. ZUS wysyła formularz EMRG, czyli oświadczenie o dalszym prawie do pobierania polskiej emerytury lub renty. Dokument trzeba podpisać i odesłać w terminie wskazanym na pierwszej stronie. Własnoręczność podpisu musi potwierdzić uprawniony podmiot: miejscowy notariusz, właściwa instytucja zabezpieczenia społecznego albo pracownik polskiej placówki konsularnej. Nic prostszego? Problem w tym, że bez ważnego “potwierdzenia życia” wypłata emerytury zostaje wstrzymana – aż do czasu, gdy ZUS otrzyma prawidłowo poświadczony formularz.
 

 

Przepisy do natychmiastowej zmiany? Głos ZUS i realia po stronie seniorów

Zamieszanie związane z “potwierdzeniem życia”, poza dokumentami, często oznacza konieczność osobistego stawiennictwa, bo konsul poświadcza podpis po okazaniu dokumentu tożsamości. Alternatywą jest notariusz w kraju zamieszkania, o ile lokalne prawo na to pozwala. Kolejny problem stanowi fakt, że ZUS nie akceptuje skanów.

Wszystkie te formalności to zabezpieczenie przed wypłatami “martwym duszom”, czyli na konta osób zmarłych, o których zagraniczne rejestry nie informują polskiego systemu. Jednak skala problemu nie jest marginalna.

Najwięcej problemów Polacy mają z corocznym udowadnianiem, że żyją oraz z przekazywaniem dokumentów – przyznał podczas wrześniowych Dni Poradnictwa ZUS w Kanadzie prezes Zakładu Zbigniew Derdziuk i zapowiedział szukanie rozwiązań ułatwiających procedury.

Zbigniew Derdziuk wskazał też, że tylko do Kanady ZUS wysyła ok. 13 tys. świadczeń rocznie, a łącznie dzięki weryfikacji życia udaje się zapobiec nadpłatom po zgonie na ok. 24 mln zł rocznie.

ZUS równolegle poszerza wymianę elektroniczną danych z instytucjami w Austrii, Francji, Niemczech, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Australii, a podobne rozwiązanie proponuje Kanadzie. Taki kanał mógłby z czasem zastąpić listowne poświadczenia życia, co ograniczyłoby ryzyko opóźnień i błędów formalnych. Do tego czasu warto korzystać z pomocy konsulatów i dyżurów ekspertów ZUS organizowanych na miejscu przez polskie placówki – to szybka droga, by upewnić się, że formularz EMRG został wypełniony i poświadczony zgodnie z wymogami.

Wniosek dla czytelników jest prosty: seniorzy pobierający emeryturę z ZUS poza Polską mają realny, formalny obowiązek wobec Zakładu. To “papier”, który decyduje o płynności domowego budżetu. Dotrzymanie terminu i formy poświadczenia życia eliminuje ryzyko wstrzymania świadczenia – i nerwowego wyjaśniania sprawy po fakcie.