Emerytura księży w Polsce. Tyle naprawdę dostają duchowni po zakończeniu posługi

Emerytury duchownych w Polsce – od czego zależy ich wysokość?

Wielu Polaków zastanawia się, jak działa system emerytalny osób duchownych. Powszechne jest przekonanie, że Kościół katolicki sam wypłaca księżom emerytury, jednak w rzeczywistości głównym źródłem tych świadczeń są Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz Fundusz Kościelny. Ten drugi został powołany po II wojnie światowej jako forma rekompensaty za przejęte przez państwo majątki kościelne. Dziś pełni funkcję finansowego wsparcia dla duchownych, którzy nie gromadzili wystarczających składek, by samodzielnie zapewnić sobie godną emeryturę.

Nie każdy ksiądz ma jednak taką samą sytuację. Wysokość świadczenia zależy od tego, czy duchowny pracował również poza parafią – np. jako nauczyciel religii, kapelan w szpitalu lub wojsku, czy też wykładowca w uczelni. W takich przypadkach księża opłacali pełne składki ZUS, co automatycznie przekłada się na wyższe emerytury.

Ci, którzy skupiali się wyłącznie na pracy duszpasterskiej, wpłacali do systemu tylko 20 proc. obowiązkowej składki, resztę dopłacał Fundusz Kościelny. Już to pokazuje, że rozbieżności między świadczeniami mogą być znaczne. Czy oznacza to jednak, że księża seniorzy faktycznie żyją w dostatku?

Księża i zakonnice na emeryturze – jak wygląda codzienność duchownych seniorów

Wbrew obiegowym opiniom wielu duchownych po zakończeniu posługi żyje bardzo skromnie. Emerytury tych, którzy przez większość życia pracowali wyłącznie w parafii, są zbliżone do minimalnych świadczeń w ZUS, a w niektórych przypadkach nawet niższe.

Jak wynika z ustaleń serwisu bankier.pl, typowa kwota, jaką otrzymuje duchowny odprowadzający składki od minimalnej podstawy, to okolice najniższej emerytury w Polsce. Dodatkowym źródłem utrzymania są czasem ofiary wiernych, składane z okazji mszy świętych, ślubów czy pogrzebów. Jednak w mniejszych parafiach czy zakonach wpływy z takich datków bywają symboliczne. Niektóre wspólnoty zakonne utrzymują swoich starszych członków wspólnie – zapewniając im zakwaterowanie i opiekę, ale bez większych środków finansowych do własnej dyspozycji.

Nieco inaczej sytuacja wygląda u sióstr zakonnych. Jak wynika z danych Konferencji Episkopatu Polski, w kraju działa ok. 17 tys. zakonnic. Część z nich przez lata pracowała zawodowo – np. jako nauczycielki, katechetki czy pielęgniarki. Takie osoby otrzymują emerytury zgodne z ogólnymi zasadami ubezpieczeniowymi.

Większość jednak żyje z podstawowych świadczeń finansowanych z Funduszu Kościelnego, które rzadko przekraczają poziom minimum. Mimo to, dla wielu duchownych istotniejsze od pieniędzy jest bezpieczeństwo i wsparcie wspólnoty, którą nadal współtworzą. Jak więc wyglądają konkretne kwoty i różnice między poszczególnymi grupami duchownych?

Ile wynoszą emerytury księży i zakonnic w Polsce? Oto konkretne kwoty

Wbrew obiegowym opiniom niewielu duchownych żyje w luksusie – większość z nich po zakończeniu posługi prowadzi skromne życie, oparte na wsparciu wspólnot i pomocy Funduszu Kościelnego. Minimalna emerytura duchownego w Polsce wynosi 1878,91 zł brutto miesięcznie. To świadczenie otrzymują księża, którzy przez większość swojego życia zawodowego opłacali jedynie częściową składkę ZUS – 20 proc. wartości podstawy. Pozostałe 80 proc. wciąż pokrywa Fundusz Kościelny. Duchowni, którzy pracowali w szkołach, uczelniach lub instytucjach publicznych i regularnie odprowadzali składki od pełnej podstawy, mogą liczyć na znacznie wyższe emerytury – w niektórych przypadkach przekraczające 3000 zł brutto.

Nie oznacza to jednak, że każdy ksiądz po 65. roku życia może liczyć na dostatnie życie. Często świadczenie to jest jedynie podstawą, do której dochodzą drobne datki wiernych, np. za odprawienie mszy w konkretnej intencji. W parafiach miejskich może to stanowić realne wsparcie, ale na wsiach często jest marginalne.

Podobnie wygląda sytuacja wśród zakonnic. Te, które przez lata pracowały zawodowo, mają emerytury zbliżone do przeciętnych świadczeń w kraju. Pozostałe korzystają ze wsparcia wspólnot zakonnych, które pokrywają koszty życia i opieki zdrowotnej.

Warto przy tym zaznaczyć, że wysokość świadczeń duchownych – zarówno księży, jak i sióstr zakonnych – od lat budzi społeczne emocje. Dla części opinii publicznej Fundusz Kościelny to relikt przeszłości, który należałoby zreformować lub zastąpić systemem indywidualnych składek. Inni wskazują jednak, że wciąż pełni on ważną rolę w zapewnieniu podstawowego bezpieczeństwa socjalnego duchownym, którzy przez całe życie służyli społeczności.

System emerytalny duchownych w Polsce jest złożony i w dużej mierze uzależniony od historii zawodowej poszczególnych osób. Księża i zakonnice, którzy pracowali zawodowo, mogą liczyć na świadczenia zbliżone do średniej krajowej, natomiast ci, którzy utrzymywali się wyłącznie z pracy duszpasterskiej, zwykle otrzymują emeryturę minimalną.