Wyszukaj w serwisie
polska i świat praca handel finanse Energetyka Eko technologie

Vat

VAT – co to jest? Podstawowe informacje

VAT to jeden z podstawowych podatków nie tylko w polskim systemie prawnym, ale i w całej Unii Europejskiej. W mniejszym lub większym stopniu jest on obecny w systemie podatkowym każdego państwa świata. Jego pełną, spolszczoną nazwę stanowi „podatek od towarów i usług” – spotykane jest także nazewnictwo „podatek od wartości dodanej”.

Podatek VAT to podatek pośredni, pobierany na każdym etapie obrotu handlowego. Transakcje tego rodzaju muszą być skrupulatnie odnotowywane w ramach faktur VAT. Konstrukcja opisywanego podatku ma zakładać brak jego kaskadowości, o czym świadczyć ma możliwość odliczania VAT przez przedsiębiorców (pobranego w ramach wcześniejszych transakcji.

Podatek VAT – podstawa prawna

Jego konstrukcja jest relatywnie skomplikowana, przynajmniej w porównaniu do innych podatków czy para-podatków. Sama Ustawa o VAT liczy sobie aż 730 stron i od 1992 roku była nowelizowana aż 36 razy. Jest to jeden z wielu powodów krytyki rzeczonego podatku. Do innych możemy zaliczyć jego nieczytelność względem stosowania określonych stawek VAT i rozbieżność interpretacji Urzędu Skarbowego.

Jak podkreśla wielu specjalistów, podatek VAT jest jedną z najbardziej korupcjogennych konstrukcji podatkowych. Szacuje się, że w wyniku oszustw VAT (na przykład „karuzele vatowskie”), cała Unia Europejska może tracić nawet 100 miliardów euro rocznie. Mimo to, wpływy z podatku VAT w budżecie Polski kluczowe, znacznie przewyższając dochody z pozostałych źródeł (podatek dochodowy czy akcyza).

Jakie są stawki VAT?

W zależności od rodzaju towarów i usług, zastosowanie mogą mieć różne stawki podatku VAT. Podstawowa stawka VAT w Polsce to 23% i stosuje się ją wszędzie tam, gdzie okoliczności nie wymagają zastosowania innej stawki.

Obniżone stawki VAT wynoszą 8%, 5% i 0%. Dla przykładu, opodatkowaniem stawką 8% VAT podlega na przykład żywność, niektóre usługi gastronomiczne i budowlane, czy niektóre artykułu medyczne i higieniczne. Stawkę 5% stosuje się przede wszystkim w przypadku książek, natomiast zerowa stawka VAT zarezerwowana jest dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz eksportu. Stawkę 0% VAT rząd może stosować również w czasach kryzysu (na przykład pandemii), gdzie celem odciążenia portfeli obywateli można nią obłożyć dowolne towary czy usługi.

Kto musi płacić VAT?

Co do zasady, podatek VAT musi płacić każda osoba prowadząca działalność gospodarczą, która zajmuje się sprzedażą towarów wymienionych w Ustawie o VAT lub świadczeniem wymienionych tam usług. Podatku VAT nie muszą jednak płacić (pomimo rejestracji) dwa typy przedsiębiorców. Każdy z nich określony będzie jako „podatnik VAT zwolniony”, w kontrze do podatnika opłacającego należność („podatnik VAT czynny”).

Podatnik VAT może być zwolniony przedmiotowo lub podmiotowo. Zwolnienie przedmiotowe dotyczy tych przedsiębiorców, którzy dokonują wyłącznie sprzedaży zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy. Zwolnienie podmiotowe z kolei znajduje zastosowanie w sytuacji, w której podatnik w ciągu roku podatkowego nie uzyskał dochodów wyższych niż 200 000 złotych w skali roku.

Pokaż więcej

Urząd skarbowy, skarbówka, fiskus
28.09.2024 16:30 Skarbówka wzywa do zapłaty z odsetkami. Są osoby, które zapłacą podatki nawet 5 lat wstecz

Dotyczy to osób, które wynajmują domy i mieszkania za pośrednictwem stron jak Booking czy Airbnb. Ich dane niebawem znajdą się w urzędzie skarbowym. Jeśli nie wykonali rozliczeń podatkowych poprawnie, skarbówka może wnieść o uregulowanie zaległych zobowiązań. I to nawet do 5 lat wstecz... z odsetkami.

zakupy
12.09.2024 09:27 Zmiany w stawkach VAT-u. Część produktów potanieje, inne będą droższe. Znamy terminy

Nowelizacja prawa dot. produktów i usług objętych podatkiem VAT, jak i wysokości stawek, dla części było rozczarowaniem. Głośna była szczególnie rezygnacja z objęcia zerowym podatkiem książek. Nie oznacza to jednak, że minister finansów Andrzej Domański w ogóle nie przygotował fiskalnych udogodnień. Wręcz przeciwnie, jest ich całkiem sporo.

pieniądze, ciasto
08.07.2024 08:15 Nowy podatek od ciast domowych? ”Polskie media do zaorania”

Kilka dni temu polskie media huczały o podatku od domowych wypieków. Nowy unijny przepis wzbudził kontrowersje, zaraz jednak pojawiły się głosy, że do wprowadzenia VAT-u od ciast nie dojdzie. Unia ugięła się pod protestami Polaków? Nic bardziej mylnego…

Donald Tusk
18.06.2024 22:18 Rządowi Donalda Tuska zabraknie 20 mld zł? Ekonomiści mówią wprost

Ekonomiści Banku Pekao opublikowali komentarz, w którym przekonują, że osiągnięcie założonego w budżecie państwa celu będzie niemożliwe. Ma to związek ze zbyt wolną ich zdaniem odbudową wpływów z podatku VAT. Jeśli nic się nie zmieni, w budżecie może zabraknąć nawet 20 miliardów zł.

kalkulator, pieniądze
18.06.2024 17:17 Nowy podatek w 2025 roku. Za te produkty zapłacimy więcej

Ministerstwo Finansów opublikowało założenia ws. budżetu na 2025 rok. Polacy mogą spodziewać się kilku niespodzianek. Pod lupą resortu znalazł się m.in. podatek minimalny CIT, wiemy też, czego spodziewać się w kwestii VAT. Za niektóre produkty zapłacimy więcej, powód jest jednak zaskakujący.

Donald Tusk
15.05.2024 12:55 Rząd musi działać, inaczej spełni się czarny scenariusz dla gospodarki. "Niekorzystnie podwójny efekt"

Polska gospodarka już niedługo może znaleźć się w trudnej sytuacji. Niemniej Maciej Reluga z Santander Bank Polska, jeden z uczestników konferencji Impact'24 nie przestaje być optymistą w kwestii tego, jakie kroki podejmą osoby decyzyjne w państwie. Powód jest jeden.

sklep, Biedronka
29.04.2024 19:30 Od maja Polacy zapłacą więcej? Odpowiada Biedronka i nie tylko

To koniec niższych cen w ramach ”taryfy ulgowej”? Kwiecień dobiega końca, a wraz z nim skończyć mogą się niższe ceny zagwarantowane przez większe sieci - Biedronkę, Lidla, Aldi czy Kaufland. Polacy liczyli jednak, że być może obniżki zostaną przedłużone. Sklepy rozwiewają wątpliwości.

Andrzej Domański, dystrybutory paliwa
12.04.2024 12:04 Minister Finansów przekazał dobre wieści. Tyle ma kosztować paliwo

Minister Finansów Andrzej Domański w rozmowie z Radiem Zet przekazał kilka dobrych wiadomości dla Polaków. Szef resortu mówił między innymi o zmianach w rozliczaniu VAT-u i kwocie wolnej od podatku. Wspomniał także o paliwie w cenie 5,19 zł. 

Lidl
08.04.2024 20:38 Tylko do środy w Lidlu. Tak tanio jeszcze nie było

W poniedziałek 8 kwietnia w Lidl wystartował z nową ofertą. Klienci sklepu mogą zgarnąć wiele produktów w niskich cenach. Jedna decyzja sieci zaskakuje. Na co warto zwrócić uwagę?

Biedronka
04.04.2024 11:04 Zaczęło się w czwartek w Biedronce. Klienci popędzą do sklepów

Już w ten czwartek, 4 kwietnia, w Biedronce ruszyły nowe promocje. Niskie ceny w tym tygodniu szokują jeszcze bardziej po przywróceniu 5-procentowego podatku VAT. Co w warto wrzucić do koszyka podczas dzisiejszych zakupów?

Biedronka
03.04.2024 15:16 Klienci nie mogli zrobić zakupów w Biedronce. Powód zaskakuje

Jakiś czas temu poinformowano, że zerowa stawka VAT na żywność zostanie zniesiona i od 1 kwietnia znów będzie wynosiła 5 proc. Klienci, którzy zaledwie dzień później wybrali się na zakupy do Biedronki, napotkali problemy z kupieniem niektórych produktów i twierdzili, że ma to związek ze zmianami cen. Jest komentarz sieci.

zakupy
30.03.2024 23:06 Zacznie się już 1 kwietnia. Za te produkty zapłacimy więcej

Koniec marca to m.in. czas na ostateczne pożegnanie z zerową stawką VAT na żywność. Od 1 kwietnia ceny podstawowych produktów spożywczych będą wyższe, co bezsprzecznie odbije się na naszych domowych budżetach. Aby jednak nie przeżyć w sklepach szoku, portal dlahandlu.pl postanowił wyliczyć, co wzrost VAT do poziomu 5 proc. oznacza dla portfeli. Niektóre wzrosty wydają się być symboliczne, jednak w skali miesiąca, czy roku, z pewnością zgromadzi się imponująca kwota. Oto, ile zapłacimy za ulubione artykuły.

sklep
29.03.2024 21:20 Inflacja w marcu. Takiej sytuacji nie było od lat

Inflacja konsumencka w marcu osiągnęła rekordowo niski poziom od pięciu lat. Tę informację — z delikatnym opóźnieniem — przekazał dzisiaj Główny Urząd Statystyczny. W parze z tą wiadomością idzie też jednak zła: już wkrótce ceny mają znów pójść w górę.

paragon, zakupy
28.03.2024 15:37 Niektóre sklepy ”zamrażają VAT”. Jest odpowiedź Żabki

Chociaż 1 kwietnia to prima aprilis, ta wiadomość to nie żart: ceny żywności pójdą w górę. Kilka sklepów postanowiło jednak na zaskakujący krok. Które sieci zamrożą VAT na dłużej? Wiemy, czy Żabka do nich dołączy.

Lidl
23.03.2024 14:06 Lidl: VAT-owi mówimy NIE. "Ponad 1600 produktów w niskich cenach"

Już 1 kwietnia ceny żywności mają pójść w górę. Nic więc dziwnego, że pomysł zniesienia tarczy antyinflacyjnej obniżającej podatek VAT do 0% ma niewielu fanów. Do mniej lub bardziej cichego protestu przyłączył się Lidl. Sieć ma dobrą wiadomość dla swoich klientów.

zakupy paragon
13.03.2024 12:40 Policzyli, ile więcej zapłacimy za żywność. Kwoty są czterocyfrowe

Stało się to, czego wielu Polaków mocno się obawiało. Od kwietnia stawka VAT na żywność wróci do poziomu 5 proc., co spowoduje lawinowy wzrost cen wielu podstawowych produktów spożywczych. Eksperci policzyli już, co ta wiadomość oznaczać będzie dla naszych portfeli. Nie jest dobrze, kwoty są czterocyfrowe. 

ręce, emeryt, senior
12.03.2024 19:04 Seniorka chciała oszczędzić. Dostała gigantyczny rachunek

Przed nami jeszcze 1,5 miesiąca sezonu grzewczego. Ten jednak zdążył już dać po kieszeniach wielu Polakom, zwłaszcza emerytom. O zaskakująco wysokich cenach ogrzewania opowiedziała 97-letnia mieszkanka Olsztyna. Mimo oszczędzania musi zapłacić olbrzymią niedopłatę. Jak to możliwe?

Sklep spożywczy
12.03.2024 14:21 Podwyżki od 1 kwietnia. Wiadomo, ile więcej zapłacimy za zakupy

We wtorek, 12 marca Ministerstwo Finansów poinformowało, że zerowa stawka VAT na żywność nie zostanie przedłużona. Oznacza to, że ceny w sklepach będą wyższe, a Polacy będą płacić więcej za zakupy spożywcze. Wiadomo, jak zmienią się ceny podstawowych produktów. Przedstawiamy szczegóły.

Sklep spożywczy
12.03.2024 10:19 To koniec zerowego VAT-u na żywność. Ceny pójdą w górę

Ministerstwo Finansów właśnie poinformowało, że zerowy VAT na żywność nie zostanie przedłużony. W praktyce oznacza to, że stawki powrócą do stanu, który obowiązywał przed wprowadzeniem tarczy antyinflacyjnej. Ceny żywności pójdą w górę. 

złotówka, pieniądze
07.03.2024 15:17 Złotówka za oddaną butelkę. Jest tylko jeden haczyk

Wiceminister klimatu zapowiedziała zmiany w sprawie podatku VAT. Nowe przepisy obejmą kaucję za butelki. Za które opakowania dostaniemy 1 zł? Warto ich nie wyrzucać.

sklep
06.03.2024 17:29 Będzie wyższy VAT na żywność? Te opłaty również mogą wzrosnąć

Niepokojące słowa Donalda Tuska. Premier przyznał ostatnio, że optuje “za” podniesieniem stawki VAT na żywność. Ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła, ale zdaniem szefa rządu istnieją wyraźne przesłanki do tego, by podnieść ceny podstawowych artykułów spożywczych. Zmiany mogą nastąpić już 1 kwietnia, a to i tak niejedyne podwyżki, jakie czyhają na nasze portfele.

gaz, palnik, kuchenka
03.03.2024 13:50 Dla kogo dodatek gazowy? Te osoby otrzymają zwrot VAT

Wysokie opłaty za gaz dają o sobie znać w wielu domach. Jest jednak sposób, by nieco zmniejszyć wydatki z tego tytułu. Spośród ponad 3 milionów gospodarstw domowych ogrzewanych gazem, wiele może starać się o dofinansowanie w postaci dodatku gazowego. Komu przysługuje zwrot VAT?

Koszyk i półki sklepowe
22.02.2024 23:04 Strach się bać, co czeka Polaków po Wielkanocy. Podrożeje prawie wszystko

Do wygaśnięcia zerowego podatku VAT na żywność pozostał tylko miesiąc. Terminem obowiązywania obecnej wersji ustawy jest 31 marca 2024 roku, który wypada w Wielkanoc. Czy we wtorek 2 kwietnia Polaków w sklepach powitają znacznie wyższe ceny niż dotychczas?

Mateusz Morawiecki
09.12.2023 22:12 Mateusz Morawiecki rozwiązał problem z VAT na żywność? "Kłamstwo ma krótkie nogi"

Mateusz Morawiecki jakiś czas temu zapowiedział, że przedłuży zerowy podatek VAT na żywność zostanie przedłużony przez podpisanie rozporządzenia. Teraz okazuje się, że premier spełnił swoją obietnicę. Całą sytuację skomentował w mediach społecznościowych ekonomista Rafał Mundry. 

Mateusz Morawiecki
08.12.2023 20:41 Ostatni taki "numer" PiS? Miliony Polaków odczują go na własnych portfelach

Mateusz Morawiecki podjął swoją prawdopodobnie ostatnią decyzję jako premier. Zapowiedział, że jeszcze podczas jego kadencji zostanie podpisane rozporządzenie dotyczące zerowego podatku VAT na żywność. Do kiedy będzie obowiązywał?

Sklep spożywczy
16.11.2023 22:43 Zerowy VAT na żywność w 2024 roku? Tyle moglibyśmy zaoszczędzić

Zerowa stawka VAT obowiązuje w Polsce od początku lutego 2022 r. i ma obowiązywać jedynie do końca tego roku. Komisja Europejska wskazuje, że ostateczna decyzja o kształcie polityki fiskalnej należy do państw członkowskich. Ile możemy zaoszczędzić na zerowym podatku VAT w 2024 roku?

Donald Tusk
16.11.2023 10:36 Zerowy VAT na żywność. Donald Tusk usłyszał decyzję z Brukseli

Zerowa stawka VAT na żywność miała zapewnić ulgę finansową konsumentom, którzy z powodu wysokiej inflacji, zmuszeni byli płacić coraz więcej za podstawowe produkty. Jak się okazuje, przyszły rząd pod wodzą Donalda Tuska może podjąć działania mające na celu przedłużenie obniżonej do 0 proc. stawki VAT na żywność.

Mateusz Morawiecki
13.11.2023 19:18 Mateusz Morawiecki ma plan. Wiadomo, co dalej z zerowym VAT-em na żywność

Nowi posłowie złożyli w poniedziałek ślubowanie w Sejmie, zaś premier Mateusz Morawiecki podał swój gabinet do dymisji. Jednakże w swoim przemówieniu na sali plenarnej wskazał, że jego rząd zamierza przedłużyć zerowy VAT na żywność.