biznes finanse technologie praca handel Eko Energetyka polska i świat
Obserwuj nas na:
BiznesINFO.pl > Turystyka > Chcą stworzyć nową metropolię. "Jak Niemcy, Francja, Włochy". Minister Finansów blokuje pogoń za ambicjami Zachodu
Michał Górecki
Michał Górecki 25.07.2025 14:49

Chcą stworzyć nową metropolię. "Jak Niemcy, Francja, Włochy". Minister Finansów blokuje pogoń za ambicjami Zachodu

A. Domański
Fot. ANDRZEJ IWANCZUK/REPORTER - EastNews

“Istnienie struktur metropolitarnych zwiększa efektywność, a zmniejsza negatywne skutki suburbanizacji” - pisze we wniosku o utworzenie nowej, polskiej metropolii resort Tomasza Siemoniaka, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. W awangardzie takiego zarządzania krajową przestrzenią, czytamy dalej, są Niemcy, Francja i Włochy. Są też inne sposoby – odpowiada minister finansów Andrzej Domański.

Nowa metropolia

Kilka resortów, Uniwersytet i instytucje trzeciego sektora – NGO – biorą udział w konsultacjach i formowaniu nowego projektu ustawy o powołaniu w Polsce drugiej metropolii, obok istniejącej już Górnośląsko-Zagłębiowskiej (GZM, woj. śląskie). Wnioskodawcą jest MSWiA, resort Tomasza Siemoniaka. 

W dokumentacji projektowej powołuje się na pilną potrzebę zmaksymalizowania potencjału rozwojowego w modelu, który sprawdza się we Francji, Niemczech i Włoszech: metropolizacji, będącej naturalną kontynuacją procesu urbanizacji (powstawania miast). Dlaczego nie jest możliwe zrealizowanie tych samych założeń, ale w oparciu o już istniejące rozwiązania; współpracy JST, czyli samorządów, które są zainteresowane utworzeniem metropolii? – pyta Minister Finansów.

              NIE PRZEGAP: W Polsce zaczęło się dzielenie zysków banków. Zabrać gigantom, dać zadłużonym

Zamiast Trójmiasta -- Metropolia

Dotąd w polskim prawodawstwie istnieje tylko jedna Metropolia – GZM, łącząca we wspólny ośrodek administracyjny kilka miast woj. śląskiego (41 miast i gmin, w tym Katowice, Gliwice, Bytom). MSWiA chce powołać do życia drugą – w sposób dwojaki, sformowania nowego związku metropolitarnego o wytyczonych w ustawie granicach, albo przez przekształcenie istniejącej już formuły; Stowarzyszenia Obszaru Metropolitarnego Gdańsk-Sopot-Gdynia. W skrócie: Stowarzyszenie, które grupuje Trójmiasto, nie ma osobowości prawnej, jest jedynie oddolną współpracą trzech samorządów. Miałby je zastąpić związek publicznoprawny – Metropolia, mająca dalece większe możliwości planistyczne (np. w zakresie transportu publicznego).

Zgodnie z pomysłem MSWiA taka Metropolia (Trójmiejska/Pomorska?) miałaby dwie główne kategoria zadań własnych: obligatoryjne i fakultatywne (obowiązkowe i dobrowolne). W tej pierwszej kategorii znalazłyby się zadania takie jak kształtowanie wspólnej polityki rozwoju, ładu przestrzennego, publicznego transportu zbiorowego, mobilności miejskiej czy adaptacji do zmian klimatu i promocji. Resort tłumaczy, że taki charakter prawny jest odmienny, wobec oddolnego grupowania się gmin; jak w przypadku Trójmiasta. Wśród zalet przewija się przede wszystkim wspólne, ustrukturyzowane przeciwdziałanie nadmiernej suburbanizacji, czyli “rozlewania się” miast na tzw. obwarzanki (pęcznienie miast). W zakresie zadań fakultatywnych projekt premiuje takie rozwiązania jak Centra Usług Wspólnych (to głównie budynki administracji publicznej).

EN_01501033_0394.jpg
Marek BAZAK/East News
 

Kluczem jest zbior-kom

Projekt ustawy, na której zależy MSWia, podnosi jeden wyjątek, który – jak czytamy – zabezpieczy skuteczność transmisji na “związek metropolitarny”. Taki podmiot musiałby w 12 miesięcy po wejściu ustawy w życie przekazać zadania z zakresu organizacji transportu zbiorowego na rzecz samego związku. W praktyce oznacza to, że o swoim transporcie nie decydowałyby już poszczególne gminy – Gdańsk, Sopot, Gdynia – tylko władze Metropolii. 

Zgodnie z diagnozą zawartą w Strategii Rozwoju Kraju 2020 Metropolie i inne największe miasta Polski stanowią główne centra rozwoju kraju i regionów. Szczególne istotne jest rozwijanie funkcji metropolitarnych o znaczeniu międzynarodowym i krajowym: funkcje gospodarcze, naukowe, kulturowe i symboliczne – czytamy.

Ustawa, w kontekście funkcji naukowych, powoływałaby Federacyjną strukturę uczelni Politechniki Gdańskiej, Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Te podmioty próbowały założyć coś podobnego już w 2020 r., ale proces utrudniają formalności – zgodnie z prawem federalizacja uczelni dotyczy małych jednostek, którym grozi zamknięcie. 

Hegemonem zarządzania metropoliami jest, według opracowania OECD, administracja Niemiec, Francji i Włoch – z 275 takich obszarów najwięcej, 100, jest właśnie w Europie. W badaniu wykazano, że istnienie takich ośrodków zwiększa efektywność planowania.

Minister Finansów: Chodzi o pieniądze?

Efekty konsultacji ws. projektowanej rewolucji administracyjnej zostały już upublicznione. Krytycznie do projektu odnosi się m.in. minister finansów Andrzej Domański, z którego upoważnienia Hanna Majszczyk, podsekretarz stanu, pyta: “Czy zatem chodzi wyłącznie o kwestie finansowe?".

Resortowi Domańskiego chodzi o fakt, że Metropolia – jako podmiot prawny – jest finansowany inaczej, niż grupujące się oddolnie samorządy; z budżetu państwa. W projekcie, jak punktuje, nie wykazano, z jakiego powodu wszystkich powyższych korzyści nie można uzyskać w drodze rozwoju oddolnych inicjatyw samorządów. 

Ustawy ustrojowe przewidują - w celu wykonywania zadań publicznych – możliwość zawierania porozumień oraz tworzenia związków i stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego. W województwie pomorskim funkcjonuje obecnie 10 związków międzygminnych i powiatowo - gminnych, posiadających osobowość prawną. Niektóre z tych związków, w swoich nazwach posługują się terminologią „metropolia” – argumentuje.

Przykładem jest Metropolitarny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej, który kształtuje własną politykę komunikacyjną. MF dodatkowo punktuje procedurę nadmiernego deficytu, którą polska administracja jest objęta na mocy prawa UE. “Do czasu wyjścia z tej procedury niewskazane jest wprowadzanie rozwiązań, generujących dodatkowe, sztywne koszty” – piszą.

MF wnosi jednoznacznie o strukturalne zmiany w projekcie, zwłaszcza, że z jego przepisów wynika, że mógłby zacząć obowiązywać jeszcze w 2025 r. Wojewoda pomorski zaopiniował projekt pozytywnie. Konferencja Lewiatan poparła projekt z uwagami: m.in. wnioskiem o licencjonowanie taksówek na terenie tak wyznaczonej Metropolii. Projekt poparł też Instytut Metropolitarny (NGO) i Konferencja Rektorów Uniwersytetów Polskich.

BiznesINFO.pl
Obserwuj nas na: