Zadłużenie Polski rekordowo wzrosło. Dług zbliża się do niebezpiecznej granicy

Państwowy dług publiczny z rekordowym wzrostem

Państwowy dług publiczny, czyli PDP to miernik zadłużenia sektora finansów publicznych. Określa on łączną wartość zobowiązań zaciągniętych przez różne jednostki tego sektora na rynku finansowym, w tym również w sferze bankowej. Ostatni odczyt długu w relacji do PKB wskazywał na rekordową dynamikę zmian w ujęciu kwartalnym. Podobne wzrosty były odczuwalne tylko kilka razy i to w nadzwyczajnych okolicznościach. Na początku XXI wieku był to światowy kryzys finansowy w latach 2008-2009 oraz moment wybuchu pandemii COVID-19. 

Wygląda na to, że konieczna będzie aktualizacja dotychczasowych prognoz i dokonanie stosownej korekty — niestety najprawdopodobniej korekty w górę. Dodatkowo Komisja Europejska przewiduje, że w ciągu dwóch następnych lat Polska może znaleźć się w pierwszej piątce krajów UE o najwyższych wydatkach budżetowych w relacji do PKB. W takiej sytuacji konieczne będzie uruchomienie specjalnych procedur. Najnowsze analizy wskazują na to, który sektor generuje największe zadłużenie.

ZOBACZ TEŻ: Gruntowne zmiany w działalności nierejestrowanej. Rząd zdecydował ws. limitów

Tyle wyniósł państwowy dług publiczny

W Polsce państwowy dług publiczny na koniec I kwartału 2025 r. wyniósł 1 713,3 mld zł. PDP liczony według unijnej metodologii dla sektora instytucji rządowych i samorządowych, kształtuje się na poziomie 57,4 proc. Produktu Krajowego Brutto. To wzrost w porównaniu z ostatnim odczytem — wynoszącym 55,3 proc. PKB — zarejestrowanym w czwartym kwartale 2024 roku. Tempo wzrostu zadłużenia w ujęciu kwartalnym sięgnęło 5,5 proc., co plasuje ten wynik wśród najwyższych w historii.

Struktura nowego poziomu zadłużenia wskazuje, że największy deficyt generuje sektor centralny, czyli jednostki administracji publicznej w tym instytucje rządowe, organy kontroli państwowej, sądy i trybunały. Natomiast dług sektora samorządowego uległ redukcji o 1,8 miliarda złotych w porównaniu do poprzedniego kwartału. Dobra wiadomość jest taka, że można zaobserwować spadek zadłużenia funduszy pozabudżetowych, co wynikało głównie ze spłaty obligacji Polskiego Funduszu Rozwoju o wartości 18,5 miliarda złotych, sfinansowanej ze środków budżetu centralnego. Jest jeszcze kilka innych czynników, które znacząco wpływają na poziom zadłużenia w Polsce, a prognozy na najbliższy czas nie są optymistyczne. 

Finanse publiczne w kryzysie. Jakie są perspektywy?

Wśród czynników, które wpływają na tak duży wzrost zadłużenia Polski, można wymienić między innymi: realizację kontraktów zbrojeniowych, pożyczki zaciągnięte w ramach Krajowego Planu Odbudowy kwalifikujące się jako dług publiczny, czy też gromadzenie rezerw na przyszłe wydatki. Deficyt wskazuje tendencję wzrostową, co może oznaczać, że proces konsolidacji fiskalnej, której celem jest redukcja długu w relacji do PKB, nie został jeszcze rozpoczęty. 

Jak na razie państwowy dług publiczny pozostaje wyraźnie poniżej konstytucyjnego progu 60 proc. PKB, co zapewnia pewien bufor bezpieczeństwa w ramach krajowych przepisów fiskalnych. Jednakże najnowsze prognozy wskazują, że ten próg w przypadku instytucji rządowych i samorządowych może zostać przekroczony jeszcze w tym roku. Polska jest aktualnie objęta przez Unię Europejską procedurą nadmiernego deficytu, to oznacza, że UE wymaga przywrócenia dyscypliny finansowej. 

Prognozy wskazują, że dług publiczny jeszcze wzrośnie i będzie utrzymywać się powyżej bezpiecznego poziomu nawet do 2030 roku. Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego wyniesie wtedy prawie 68 proc. PKB. Wobec tego konieczne staje się szybkie i stanowcze wdrożenie działań naprawczych w obszarze finansów publicznych. Wśród nich powinno się znaleźć ograniczenie potrzeb pożyczkowych czy zmiana rozwiązań dotyczących finansowania zbrojeń, które aktualnie obchodzą ustawę budżetową oraz reguły fiskalne. Brak odpowiednich kroków może prowadzić do realnego ryzyka wystąpienia kryzysu zadłużeniowego w Polsce.