Urlop
Urlop – co to jest? Podstawowe informacje
Urlop to instytucja prawa pracy, która formalnie pełni funkcję ochronną wobec pracownika – umożliwia czasowe wstrzymanie obowiązków zawodowych przy jednoczesnym zachowaniu prawa do wynagrodzenia. W sensie funkcjonalnym urlop to przerwa w świadczeniu pracy, która służy regeneracji sił fizycznych i psychicznych, a także wyrównaniu relacji między stronami stosunku pracy, gdzie to pracodawca dysponuje środkami produkcji, a pracownik – czasem i zdolnością do świadczenia. W polskim systemie prawnym urlop stanowi jedno z podstawowych uprawnień zatrudnionego.
Urlop wypoczynkowy, będący jego najpowszechniejszą formą, jest regulowany wprost przez Kodeks Pracy. Wyróżniamy przy tym także urlopy okolicznościowe, bezpłatne, szkoleniowe oraz macierzyńskie i rodzicielskie – każdy z nich pełni inną funkcję i jego powzięcie oparte jest na odrębnych przesłankach formalnych.
W przypadku podstawowego urlopu wypoczynkowego jego długość zależy od ogólnego stażu pracy – bez względu na rodzaj umowy, o ile jest to umowa o pracę – co stanowi kluczowe rozróżnienie wobec wcześniejszych regulacji, faworyzujących umowy na czas nieokreślony.
Komu przysługuje urlop zgodnie z obowiązującym prawem?
Prawo do urlopu przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, niezależnie od wymiaru etatu. W przypadku osób zatrudnionych na umowę cywilnoprawną – umowę zlecenie lub o dzieło – uprawnienie to nie występuje, chyba, że zostało ustanowione odrębnie w ramach porozumienia między pracownikiem, a pracodawcą (choć i wówczas taki urlop nie podlega pod ochronę prawną oferowaną przez Kodeks Pracy).
W systemie powszechnym, długość urlopu wypoczynkowego wynosi 20 dni rocznie przy stażu pracy krótszym niż 10 lat, oraz 26 dni po jego przekroczeniu. Do stażu pracy wlicza się nie tylko czas zatrudnienia, ale również okres nauki, co istotnie wpływa na sytuację absolwentów szkół średnich i wyższych.
Urlop jest udzielany na wniosek pracownika, jednak jego konkretny termin podlega akceptacji pracodawcy – z uwzględnieniem potrzeb zakładu pracy. Niedopuszczalne jest zrzeczenie się prawa do urlopu, a jego niewykorzystanie w danym roku nie skutkuje jego wygaśnięciem – przechodzi na rok kolejny, przy czym musi zostać wykorzystany do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Pracodawca zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji urlopowej i do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego w przypadku rozwiązania umowy o pracę przed wykorzystaniem przysługującego urlopu.
Gdzie warto wybrać się na urlop?
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o najwłaściwszy kierunek dla urlopowego wypoczynku, bo wiele zależy od tego, w jaki sposób chcemy spędzić swój wolny czas – a także od tego, jakim budżetem realnie dysponujemy. Osoby które chciałyby wypocząć w Polsce, mogą wybrać się nad mazurskie jeziora lub miejscowości nadmorskie – jeśli zaś preferujemy wypoczynek nieco bardziej aktywny, to rozwiązanie mogą stanowić piękne, polskie góry.
Nasz kraj słynie także z rozlicznych atrakcji turystycznych i zabytków, wyraźnie widocznych w wielu miastach Polski – takich jak Kraków, Poznań, Wrocław, Warszawa czy Gdańsk.
Niemniej, planując wyjazd za granicę, możemy postawić na Chorwację, Grecję, Turcję czy Egipt (kierunki wyjątkowo popularne), lub udać się w miejsca nieco bardziej egzotyczne, takie jak Tajlandia, Brazylia czy Japonia.
Pokaż więcej
Rok 2026 przyniesie wyjątkowo obfity kalendarz dla każdego, kto z wyprzedzeniem planuje swój wypoczynek, a w szczególności dla tych, którzy gotowi są strategicznie wykorzystać tzw. mostki. Warto usiąść do kalendarza już teraz i zaznaczyć strategiczne daty, aby wyprzedzić innych pracowników i upewnić się, że to my zrealizujemy ten ambitny plan.
Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mają w Polsce prawo do znacznie dłuższego odpoczynku niż ich współpracownicy. Pracodawcy i pracownicy powinni dokładnie znać te regulacje, aby prawidłowo planować czas pracy i wykorzystanie przysługujących uprawnień. Ponadto Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej przewiduje możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym.
Pracujący rodzice mogą korzystać ze zwolnienia lekarskiego, jeśli zajmują się chorym dzieckiem i odprowadzają składki na ubezpieczenie chorobowe. Czy świadczenie obowiązuje również przy opiece nad chorym psem lub kotem? Wyrok Sądu Rejonowego w Płońsku potwierdził, że choć prawo pracy nie przewiduje płatnego urlopu na opiekę nad chorym zwierzęciem, pracownik może odzyskać utracone wynagrodzenie - pod jednym warunkiem.
Niepedagogiczni pracownicy szkół i przedszkoli – od woźnych po sekretarki – domagają się realnej poprawy warunków pracy. Związkowa Alternatywa postuluje 20-procentową podwyżkę wynagrodzeń oraz wprowadzenie pełnopłatnego, trzymiesięcznego urlopu regeneracyjnego co siedem lat. Rząd rozważa propozycje, które mogą objąć nawet 150 tys. osób.Minimum 20 proc. podwyżki dla pracowników obsługi szkół i przedszkoli.Trzymiesięczny, pełnopłatny urlop regeneracyjny co 7 lat pracy.Zmiany mogą objąć ok. 120–150 tys. osób zatrudnionych poza kadrą nauczycielską.Średnia pensja tej grupy to niespełna 4 800 zł brutto – tuż nad płacą minimalną.
Narodowe Święto Niepodległości, wypadające w tym roku we wtorek, stwarza idealną okazję do zorganizowania czterodniowego weekendu wolnego od pracy przy wykorzystaniu zaledwie jednego dnia urlopu. Nie jest zaskoczeniem, że Polacy coraz chętniej rezerwują w tym czasie jesienny wypoczynek poza miastem. Dane z portali rezerwacyjnych wskazują, że liderem wśród jesiennych destynacji nad Bałtykiem staje się kurort, który przyciąga szczególnie atrakcyjnymi cenami.
Jeden z symboli Zakopanego i ikona polskiej turystyki górskiej, kolejka linowa na Kasprowy Wierch, została wyłączona z użytku. Ta "niespodzianka" dotyka szczególnie turystów, którzy planowali jesienny wjazd na szczyt. Warto sprawdzić, jakie inne atrakcje oferuje Grupa Polskich Kolei Linowych w innych ośrodkach.
Ministerstwo Edukacji Narodowej podało oficjalne informacje dotyczące nadchodzących ferii zimowych. W tym roku doszło do dużej zmiany, która może wpłynąć na kondycję miejscowości turystycznych. Mimo to wielu Polaków już może zacząć planować wyjazdy podczas zimowej przerwy, lepiej już złożyć wniosek urlopowy. Uczniowie będą mogli odpocząć.
W 2026 r. kalendarz działa na korzyść pracowników. Kilka sprytnych „mostków” potrafi wywindować pulę wolnych dni znacznie ponad standard. Do gry wchodzi też ważny obowiązek po stronie pracodawcy, który – przy dobrym planowaniu – zamienia pojedyncze święta w dłuższy oddech.
Wakacje trwają w najlepsze, co doskonale widać po cenach w Zakopanem. Turyści muszą zapłacić krocie za zakwaterowanie, ale również za najpopularniejsze atrakcje. Z nóg zwala jednak nie tylko cennik – kilkugodzinne stanie w kolejce trudno uznać za przyjemność, a mimo to chętnych nie brakuje. Co przyciąga takie tłumy w polskie góry?
Wiele wskazuje na to, że w końcu będziemy mogli poczuć prawdziwy smak gorącego, wakacyjnego lata. Do kraju nadciąga fala upałów, słupki rtęci pokażą wartości niespotykane dotychczas przy okazji stale nawracających deszczowych i burzowych dni. Gdzie będzie najcieplej?
Lato w Polsce zawsze było kapryśne, ale tegoroczny lipiec to absolutny fenomen. Turyści przywykli do tego, że pogoda może ich zaskoczyć w górach i nad morzem, ale ostatnie dwa tygodnie raczej nie rozpieszczały, niezależnie od regionu. Czy – i kiedy – Polacy mogą wreszcie spodziewać się lata z prawdziwego zdarzenia?
Przez ostatni tydzień Polacy mogli zatęsknić za słońcem (albo mieli szansę od nich odpocząć). Lato jednak zobowiązuje i już niedługo wrócą wysokie temperatury. Co więcej, istnieje szansa na pobicie rekordu. Kiedy znowu powinniśmy się spodziewać upałów i jak się na nie przygotować? Lepiej obserwować alert RCB i stronę IMGW.
Wakacje w Polsce mogą kosztować więcej niż tygodniowy wypoczynek w zagranicznym kurorcie. Najnowsza analiza cen pokazuje, że różnice w kosztach noclegów i wyżywienia potrafią zaskoczyć - i to na niekorzyść polskich kierunków. W zestawieniu przygotowanym przez Rankomat.pl wykorzystano dane z Booking.com - wyniki nie pozostawiają złudzeń.
Niezależnie od najnowszych trendów na sezon wakacyjny, Tatry zawsze cieszą się dużą popularnością wśród Polaków. Tylko w 2024 roku góry te odwiedziło ponad 5 mln osób. Jak można się łatwo domyślić, najwięcej turystów przyjeżdża tu latem, by korzystać ze słońca i pięknych widoków. Jednak w czasie wypoczynku nie wszyscy pamiętają o przepisach. W jednym przypadku grozi nam gigantyczna kara.
Każdy pracownik ma prawo do urlopu. Nie oznacza to jednak, że w miejscu pracy nie mogą pojawić się pewne komplikacje, które staną nam na drodze do odpoczynku. Co w takiej sytuacji? Czy pracodawca może nas odwołać z już trwającego urlopu? I co jeśli to my nie chcemy wziąć wolnego? Przepisy w tych przypadkach są jednoznaczne.
Wakacje za 1 euro brzmią jak clickbait, ale to prawda - niemiecka firma turystyczna Ltur ruszyła z aukcjami, w których pakiety wakacyjne można zdobyć już od 1 euro. W zestawie są przeloty, hotel, transfery i bilety kolejowe na lotnisko. Czy to genialna okazja, czy jednak marketingowy trik?
Najczęściej niewykorzystany urlop wypoczynkowy przechodzi na kolejny rok kalendarzowy. Wtedy pracownik może go wykorzystać, a pracodawca ma obowiązek go udzielić. Jest jednak jedna specyficzna sytuacja, w której takie zdarzenie nie może mieć miejsca. W tym przypadku szef jest zobowiązany do wypłacenia ekwiwalentu obliczanego specjalnym wzorem. Niewiele osób o tym pamięta, a powinny.
Nie każdy urlop musi oznaczać zatłoczone plaże, frytki z papierowej tacki i rachunek, który psuje humor na resztę dnia. Są miejsca, gdzie za mniej można mieć więcej — i to z gwarancją słonecznej pogody. Gdzie warto wyjechać na urlop w 2025 roku zamiast nad Bałtyk?
Sezon urlopowy można uznać za rozpoczęty. Mimo to wiele osób będzie musiało się jeszcze zastanowić gdzie, kiedy i przede wszystkim czy wybrać się na wakacje, chociażby na długi weekend. W tym roku ceny wzrosną i to nie tylko w Zakopanem. Zwłaszcza jedna popularna atrakcja uderzy w kieszenie Polaków.
Ogólnopolski związek zawodowy, zrzeszający około 10 tysięcy pracowników z całej Polski, zaproponował dodanie do Kodeksu pracy nowego, dodatkowego i płatnego urlopu. ”Wydaje się, że optymalnym okresem odpoczynku byłyby trzy miesiące” - przekonują związkowcy.
Przepisy regulujące urlop wypoczynkowy oraz jego ekwiwalent pieniężny są fundamentem systemu praw pracowniczych w Polsce. Szczególną uwagę poświęca się naliczaniu i wypłacie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, co wymaga uwzględnienia aktualnych przepisów oraz współczynnika urlopowego. Jak go obliczyć?
Poza standardowym urlopem wypoczynkowym, pracownicy w określonych sytuacjach mogą również skorzystać z dodatkowego wolnego. Taką możliwość daje między innymi “urlop na żądanie”, który w teorii możemy wziąć w ostatniej chwili. Również ta forma wolnego ma jednak swoje ograniczenia, o których wiele osób zapomina. W jaki sposób skorzystać z urlopu “od zaraz” w 2025 roku?
Wolna wigilia? Nie dla każdego! Niestety, również 25 i 26 grudnia nie dla wszystkich oznaczają dni wolne od pracy. Koniec grudnia i początek stycznia to często okres walki o urlop między pracownikami. Co zrobić, by tego uniknąć? Kiedy złożyć wniosek, by pracodawca nie mógł odmówić wolnego?
Rodzice dzieci urodzonych przedwcześnie zyskają więcej czasu na opiekę nad swoimi maluchami. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który przewiduje wydłużenie urlopu macierzyńskiego dla rodziców wcześniaków nawet o 15 tygodni. Decyzję skomentował premier Donald Tusk, wyrażając nadzieję, że zmiana przepisów przyniesie ulgę tysiącom rodzin.
Co mogą zrobić mieszkańcy zalanych terenów, którzy zamiast iść do pracy, musieli podjąć dramatyczną decyzję o ewakuacji? Prawo przewidziało dwa rozwiązania dla takich osób. Jednym z nich jest obowiązujący od ponad roku urlop z powodu siły wyższej. Drugie rozwiązanie zawiera ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi. Na podstawie tych przepisów możemy otrzymać nawet 10 dni wolnego. Komu przysługują?
Przedstawiciele rządu potwierdzili, że trwają prace nad zmianami w prawie pracy. Nowelizacja Kodeksu pracy skupiać ma się przede wszystkim na postulowanym od wielu lat przez pracowników skróceniu czasu pracy oraz wydłużenie urlopów wypoczynkowych.
Opóźniony lub odwołany lot może przytrafić się każdemu pasażerowi. Taka sytuacja nie należy do najprzyjemniejszych i może wywołać wiele stresu. Warto jednak pamiętać, jakie prawa przysługują nam w takim przypadku. W wielu przypadkach pasażerom należy się odszkodowanie.
W kwietniu minął rok od wdrożenia w Polsce tzw. dyrektywy work-life balance, która rozszerzyła m.in. uprawnienia ojców do korzystania z urlopów rodzicielskich. Badania wykazują jednak, że mimo dużych wzrostów, nadal korzysta z nich tylko niewielki odsetek uprawnionych. Autorzy przedstawiają negatywne skutki takiego stanu.
