Niedługo wystarczy telefon, żeby nagrać testament. Ale uwaga na pułapki. Ekspert ostrzega
Przepisy prawa powinny na bieżąco być dopasowywane do postępu technologii. Jednym z takich przykładów mają być nowe zasady sporządzania testamentu, które mają się zmienić za sprawą projektu Ministerstwa Sprawiedliwości, który ma wejść w życie w 3. kwartale 2025 roku. Dopuszcza on nagranie testamentu audiowizualnego. Jest jednak kilka haczyków, które powinni znać wszyscy, zanim w przyszłości zdecydują się na taki krok.
Zmiany w przepsiach dotyczących sporządzania testamentu zbliżają się wielkimi krokami
Testament audiowizualny, czyli nagrany kamerą, aparatem cyfrowym lub smartfonem będzie wkrótce akceptowany w polskich przepisach. Ministerstwo sprawiedliwości zaplanowało zmiany przepisów kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego, aby umożliwić wprowadzenie nowych zasad. Resort pracuje nad projektem od czerwca ubiegłego, a termin zakończenia prac, planowany na 3. kwartał 2025. zbliża się wielkimi krokami.
Nowe przepisy nie oznaczają jednak, że z testamentu nagranego komórką lub telefonem będzie można korzystać w każdej sytuacji. Będzie on dozwolony tylko wyjątkowych przypadkach. Ekspert ds. prawa spadkowego - mec. Robert Tomczyk w rozmowie z portalem BiznesINFO wyjaśnia, kto może sporządzić taki testament i jak sąd może sprawdzać, czy taki jest on prawdziwy.
Testament wideo ma być dozwolony po spełnieniu kilku warunków
Przepisy zakładają, że z testamentu audiowizualnego będzie mogła skorzystać jeżeli dana osoba nie ma możliwości sporządzenia testamentu notarialnego, np. kiedy spadkodawca znajdzie się w nagłej sytuacji zagrażającej życiu, takiej jak katastrofa naturalna, wypadek komunikacyjny, poważna choroba lub inne okoliczności, które uniemożliwiły sporządzenie testamentu w formie notarialnej.
“Postęp technologiczny spowodował, że możliwe stało się sporządzanie testamentów ustnych za pomocą urządzeń audiowizualnych, takich jak nagrania wideo lub głosu spadkodawcy. Obecny stan prawny jednak na to nie pozwala” - czytamy w opisie projektu.
“Tymczasem w praktyce testatorzy często podejmują decyzje o sporządzeniu testamentu w ostatnich chwilach życia, kiedy sporządzenie go w „zwykłej” formie ustnej może być niemożliwe z powodu braku wystarczającej liczby świadków, którzy mogliby zapamiętać i w ten sposób utrwalić treść testamentu ustnego. Utrudnione może być także sporządzenie testamentu w formie pisemnej lub notarialnej, na przykład z uwagi na nagłość zdarzenia powodującego zagrożenie życia” - dodają autorzy nowych przepisów, które powstają w ministerstwie sprawiedliwości.
Rada ministrów ma przyjąć projekt w trzecim kwartale 2025 roku. Kiedy nowe przepisy wejdą już w życie, sąd będzie brał jednak pod uwagę szereg różnych przesłanek, zanim zaakceptuje taki testament. Aby audiowizualna forma ostatniej woli była ważna pod względem prawnym, nie musi zostać nagrana przy świadkach, ale ważne jest obowiązkowe podanie daty i miejsca nagrania. Testament powinien być też przekazany do sądu w ciągu miesiąca od sporządzenia lub w ciągu trzech miesięcy od śmierci spadkodawcy, jeżeli odnaleziono go później.
Polacy toczą wojny o finanse w małżeństwie. Ekspert apeluje: oddzielajcie uczucia od ekonomii
Wykorzystają sztuczną inteligencję do fałszowania testamentow?
Zdaniem mecenasa Roberta Tomczyka taki nowoczesny cyfrowy testament może mieć dobre i złe strony.
- Dobra strona tych zmian jest taka, że dzięki nowoczesnej technologii spadkodawca będzie miał łatwiejszy sposób na sporządzenie tego testamentu w trudnych warunkach. Czasem osoby sporządzające testament znajdują się w okolicznościach, które trudno nam sobie wyobrazić, ale jednak udało się skutecznie sporządzić testament . W dotychczasowym stanie prawnym, dotyczącym sporządzania testamentu w „tradycyjny” sposób znam przypadek, kiedy sąd uznał ważność testamentu napisany przez spadkodawcę na zamglonej szybie - wskazuje ekspert w rozmowie z portalem BiznesINFO.
Adwokat z Krakowa dodaje, że w dobie sztucznej inteligencji w przypadkach takiego audiofonicznego testamentu może dojść do tego, że do sprawdzenia prawdziwości osoby, która nagrała treść testamentu sądy będą korzystały np. z opinii biegłych w zakresie fonoskopii, którzy potwierdzą autentyczność dźwięku.
-Choć wiemy, że w przypadku sztucznej inteligencji oszuści zwykle nagrywają głos osoby, którą chcą wykorzystać, a potem program skleja poszczególne wyrazy w taki sposób, żeby brzmiały jak autentyczna wypowiedź. Z drugiej strony w przypadku tradycyjnych testamentów również zdarzają się ekstremalne sytuacje. Kiedyś brałem udział w sprawie, w której sąd unieważnił testament, ponieważ ustalono, że spadkobierczyni w obecności notariusza napisała go kierując ręką umierającej spadkodawczyni. Biegły grafolog uznał wtedy, że pismo nie miało podobnych cech do pisma spadkodawczyni - podsumowuje ekspert.
Jak poprawnie sporządzić testament? Adwokat wskazuje kilka ważnych zasad
Mec. Robert Tomczyk dodaje, że w normalnych warunkach najbezpieczniejszą formą testamentu jest dokument sporządzony w obecności notariusza. Taki testament zazwyczaj jest nie do podważenia.
Aby dokument sporządzony własnoręcznie został uznany przez sąd za ważny testament, powinien mieć wskazane miejsce, gdzie został sporządzony, datę sporządzenia i w całości powinien być napisany i podpisany własnoręcznie przez spadkodawcę.
W wyjątkowych przypadkach możemy też sporządzić testament ustnie, w obecności trzech świadków. Szczegółowe przepisy definiują, kto może pełnić rolę świadka, a kto nim nie może być. W takiej sytuacji jeden ze świadków powinien testament spisać, a spadkodawca musi go podpisać, jeśli nie może lub nie zdążył, podpisują dokument wszyscy świadkowie. Dokument powinien być dostarczony do sądu w wyznaczonym terminie.
Tak zabezpieczysz majątek przed nieposłusznymi dziećmi. Jest jeden haczyk, wielu o nim zapomina
