Na to wypowiedzenie nie działa wiek ochronny. Pracownik ma tylko jedno wyjście

Czym jest wiek ochronny? Nie wszyscy pracownicy mogą odetchnąć z ulgą

Ostatnie lata aktywności zawodowej to trudny moment dla pracownika na rynku pracy. Z tego względu obowiązuje specjalna tarcza; wiek ochronny to czteroletni bufor między pracą a emeryturą, wprowadzony w art. 39 Kodeksu pracy jeszcze w 1974 r. Po przekroczeniu tego progu – dziś 56 lat u kobiet i 61 lat u mężczyzn – pracodawca nie może jednostronnie rozwiązać umowy. Warto jednak pamiętać o podstawowym warunku: zatrudniony musi mieć staż uprawniający do świadczenia. Ochrona wygasa wraz z pierwszym dniem miesiąca po nabyciu prawa do emerytury.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, wiek ochronny nie oznacza wcale, że pracownik nie może już utracić pracy w żadnych okolicznościach. Jedną z pułapek w systemie ochrony przedemerytalnej jest tzw. wypowiedzenie zmieniające – ale wcale nie jedyną.

Wypowiedzenie zmieniające. W tym przypadku pracodawca i tak rozwiąże umowę

Wiek ochronny nie zawsze oznacza spokojną pracę aż do emerytury. Wyłączenie dotyczy chociażby zwolnień dyscyplinarnych oraz sytuacji, gdy firma likwiduje się lub bankrutuje. A co z wypowiedzeniem zmieniającym?

Instytucja wypowiedzenia zmieniającego pozwala firmie zmienić warunki pracy lub płacy bez definitywnego zerwania umowy na podstawie art. 42 Kodeksu pracy. Pracodawca wypowiada dotychczasowe ustalenia i jednocześnie proponuje nowe. Pracownik ma wówczas dwie możliwości, ale tylko zaakceptowanie nowych warunków pozwoli na dalszą pracę. Odmowa musi trafić na biurko do połowy okresu wypowiedzenia; bez tego zmiany zostają automatycznie uznane za zaakceptowane.

Co jednak w sytuacji, gdy pracownik odmówi? Wówczas umowa wygasa z końcem wypowiedzenia, a wiek ochronny nie zadziała. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy powinni jednak mieć na uwadze, że wypowiedzenia zmieniającego nie można wręczyć “ot tak”. Rozwiązanie to funkcjonuje tylko w określonych przypadkach.

Kiedy można wręczyć wypowiedzenie zmieniające?

Sam wiek ochronny nie blokuje wypowiedzenia zmieniającego. Pracodawca może wręczyć je nawet na dzień przed 60. urodzinami pracownicy, ale tylko w sytuacji, gdy uzasadni realną potrzebę biznesową. Co to oznacza? Orzecznictwo akceptuje likwidację stanowiska, outsourcing zadań czy udokumentowany spadek przychodów.

Według szacunków GUS, średni czas poszukiwania pracy przez osoby powyżej 55. roku życia przekracza dziś dziewięć miesięcy. Zdaniem prawników, jeśli obniżka płacy nie przekracza 10 proc., bardziej opłaca się przyjąć ofertę. W przeciwnym razie senior ma tylko jedno wyjście – szybki powrót na rynek, który rzadko premiuje dojrzały wiek. Przepisy przewidują jednak dodatkową ochronę na taką okoliczność.

Jeśli pismo wiąże się z niższą pensją, senior otrzymuje dodatek wyrównawczy do końca hipotetycznego okresu ochronnego, zgodnie z ustawą o zwolnieniach grupowych. Po osiągnięciu wieku emerytalnego tarcza z art. 39 znika, a pracodawca może zastosować zwykłe wypowiedzenie.