Farmaceuci protestują przeciwko nowym przepisom. „Niebezpieczeństwo z punktu widzenia sanitarnego”
Za kilka miesięcy w życie wejdą przepisy, które w sposób istotny zmienią sposób funkcjonowania aptek w całej Polsce. Nowe regulacje budzą poważne wątpliwości środowiska farmaceutycznego, które apeluje o ich rewizję. Farmaceuci ostrzegają, że realizacja planowanych obowiązków może stanowić zagrożenie sanitarne, kolidować z misją zdrowotną aptek, a ponadto nie mieści się w granicach obowiązującego prawa farmaceutycznego.
Nowe obowiązki dla aptek jeszcze w 2025 roku. Farmaceuci protestują
Już wkrótce apteki w Polsce mogą stanąć przed nowym, kontrowersyjnym obowiązkiem, który, zdaniem środowiska farmaceutycznego, nie ma nic wspólnego z ich podstawową rolą w systemie ochrony zdrowia. Planowane przepisy wywołały falę krytyki wśród farmaceutów, którzy ostrzegają, że zmiany niosą za sobą poważne ryzyko dla bezpieczeństwa sanitarnego pacjentów i pracowników aptek.
Ustawa jednak przeszła już pełną ścieżkę legislacyjną i właśnie trwają prace nad jej wdrożeniem — oficjalnie nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 października br. Senat bezskutecznie próbował opóźnić wejście przepisów w życie do 2026 roku, natomiast Sejm odrzucił tę poprawkę, a zgodnie z obowiązującą wersją apteki mają być zobowiązane do stosowania się do jej zapisów. W odpowiedzi na nowe regulacje powstała petycja, która trafiła do Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Jej autorzy apelują o pilną interwencję i wyłączenie aptek spod działania przepisów, które, jak podkreślają, zostały stworzone z myślą o handlu detalicznym, nie o placówkach medycznych. Co dokładnie budzi sprzeciw farmaceutów?
ZOBACZ TEŻ: Badania kontrolne przed wzięciem kredytu hipotecznego. Interweniuje RPO. Bank wyjaśnia
Czy apteki to odpowiednie miejsce na zwrot opakowań?
Ustawa, która przeszła już pełną ścieżkę legislacyjną i obecnie znajduje się w fazie wdrażania, zakłada, że od 1 października 2025 r. placówki farmaceutyczne podobnie jak duże sklepy będą zobowiązane do odbioru pustych opakowań po napojach oraz do zwrotu pobranej kaucji.
Nowe przepisy obejmują m.in. jednorazowe butelki PET o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielorazowe do 1,5 litra. Konsument przy zakupie napoju zapłaci kaucję, czyli 50 groszy w przypadku butelki plastikowej lub puszki oraz 1 zł w przypadku butelki szklanej, którą odzyska przy zwrocie opakowania. Obowiązkowy udział w systemie będą miały wszystkie punkty sprzedaży powyżej 200 metrów kwadratowych, w tym apteki spełniające ten warunek. To właśnie ten zapis budzi największy sprzeciw farmaceutów.
Apteki powinny koncentrować się na rozwoju opieki farmaceutycznej, szczepień, profilaktyki i pracy z pacjentem. Chcemy w pełni wykorzystywać nasze kompetencje zawodowe, zgodnie z kierunkowym wykształceniem i ustawą o zawodzie farmaceuty. Włączanie nas do systemu zbierania opakowań po napojach kłóci się z tą misją i uderza w wizerunek apteki jako placówki ochrony zdrowia. Nie wyobrażam sobie sytuacji, w której do apteki — miejsca, w którym przechowuje się leki i udziela świadczeń zdrowotnych — klienci przynoszą brudne butelki i puszki. Przechowywanie odpadów w takich warunkach jest nie tylko niepraktyczne, ale też niebezpieczne z punktu widzenia sanitarnego. Apteki to nie są sklepy detaliczne. To miejsca zaufania publicznego, do których przychodzą pacjenci w różnym stanie zdrowia — czasem osłabieni, czasem z obniżoną odpornością. Mieszanie działalności prozdrowotnej z logistyką odpadów opakowaniowych to krok w zupełnie złym kierunku — czytamy w petycji farmaceutów skierowanej do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
Petycja w sprawie wyłączenia aptek z obowiązku udziału w systemie kaucyjnym została zaadresowana do szefowej resortu, minister Pauliny Hennig-Kloski. Nowe przepisy zaczną obowiązywać za niespełna 3 miesiące — czy jest szansa, aby apteki zostały wyłączone z systemu kaucyjnego?
Zwrot butelek w aptekach — farmaceuci mówią „nie”
Krytyczny głos w sprawie włączenia aptek do systemu kaucyjnego zabrał również dr Marek Tomków, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej. Podczas posiedzenia sejmowej podkomisji ds. monitorowania gospodarki odpadami porównał sytuację do wnoszenia zużytych butelek na oddział chirurgiczny. Jego zdaniem obowiązek odbioru opakowań przez apteki jest niezgodny z zapisami ustawy Prawo farmaceutyczne, która jasno określa zakres działalności placówek farmaceutycznych.
Do protestu przyłączyło się także Ogólnopolskie Stowarzyszenie Zawodowe Techników Farmaceutycznych. Organizacja apeluje o pilne zmiany legislacyjne albo w drodze nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, albo poprzez odpowiednie wyłączenie aptek w rozporządzeniu wykonawczym Ministra Klimatu i Środowiska.
Z perspektywy biznesowej, realizacja nowego obowiązku wiązałaby się nie tylko z koniecznością przystosowania przestrzeni w aptekach do składowania odpadów, ale także z dodatkowymi kosztami logistycznymi i kadrowymi. Obsługa systemu kaucyjnego nie ma nic wspólnego z kompetencjami farmaceutów — zwraca uwagę mgr Marek Koteluk w rozmowie z portalem aptekarski.com., wskazując na brak podstaw do rozszerzania obowiązków pracowników aptek w tym kierunku.
Choć Senat apelował o przesunięcie wejścia w życie systemu kaucyjnego na 2026 rok, Sejm odrzucił tę poprawkę. Jeśli nie zostaną wprowadzone zmiany w przepisach wykonawczych, apteki będą musiały dostosować się do nowych obowiązków już jesienią.
W tle tej dyskusji pozostaje pytanie o granice odpowiedzialności placówek ochrony zdrowia. Czy system kaucyjny, choć istotny z punktu widzenia ochrony środowiska, może być realizowany kosztem bezpieczeństwa sanitarnego i zaufania pacjentów? Zdaniem środowiska farmaceutycznego — zdecydowanie nie.
