Wycena Orlenu i błąd ministra. Czy to 30 mld inwestycji?

Polityczne przechwałki a giełdowa rzeczywistość

Relacja świata polityki z rynkiem kapitałowym od lat opiera się na bardzo wybiórczym traktowaniu faktów, co doskonale widać w narracji obu stron sceny politycznej. Gdy przedstawiciele koalicji rządzącej patrzą na rosnące słupki indeksów lub kursy konkretnych spółek, niemal natychmiast ogłaszają sukces, twierdząc, że to dowód na rozwój gospodarki i zadowolenie inwestorów. Z kolei politycy opozycji, widząc te same wykresy w momentach spadków, z niemal stuprocentową pewnością wieszczą upadek rynku i oskarżają rząd o niszczenie giełdy. Giełda staje się więc w ich rękach jedynie obuchem do okładania przeciwników lub okazją do przypisania sobie cudzych zasług, co często wynika z fundamentalnego niezrozumienia zasad funkcjonowania rynku

Idealnym przykładem tego zjawiska jest niedawna aktywność Ministra Energii, Miłosza Motyki, który opublikował grafikę porównującą notowania Orlenu z połowy października 2023 roku do stanu z października 2025 roku. Minister słusznie zauważył, że Orlen osiągnął najwyższą wycenę rynkową w historii, co miało być przytyczkiem w stronę poprzedniego zarządu i prezesa Daniela Obajtka. Na grafice zestawiono kurs z poziomu 62,16 zł sprzed dwóch lat z obecnym, wynoszącym niemal 89,50 zł. Problem jednak nie leży w samych liczbach, lecz w interpretacji, jaką polityk do nich dołączył. Pod wykresem znalazło się stwierdzenie, że w ciągu tych dwóch lat akcjonariusze „zainwestowali w spółkę dodatkowe 30 miliardów złotych”. To zdanie, choć brzmi imponująco, jest podręcznikowym przykładem ekonomicznego błędu, który wprowadza opinię publiczną w błąd co do natury obrotu giełdowego.

Magia wielkich liczb i finansowe nieporozumienie

Aby zrozumieć, dlaczego teza o dodatkowych inwestycjach jest fałszywa, należy pochylić się nad pojęciem kapitalizacji rynkowej, która została tu mylnie utożsamiona z przepływem kapitału. Kapitalizacja to nic innego jak iloczyn liczby wszystkich wyemitowanych akcji oraz ich aktualnego kursu giełdowego. W momencie publikacji wpisu przez ministra, wartość rynkowa Orlenu rzeczywiście wzrosła o wspomniane 30 miliardów złotych, a przy kursie zbliżającym się do 99 zł pod koniec października, wycena całej grupy przekroczyła nawet 115 miliardów złotych. Jednakże sam wzrost wyceny w żadnym wypadku nie jest równoznaczny z tym, że akcjonariusze przelali na konta spółki jakiekolwiek dodatkowe środki.

Mechanizm ten najlepiej zobrazować prostym przykładem: jeśli spółka ma 10 milionów akcji wycenianych po 1 zł, jej kapitalizacja wynosi 10 milionów złotych. Gdy cena wzrośnie, rośnie wirtualna wartość pakietów posiadanych przez inwestorów, ale pieniądz nie zmienia właściciela w kierunku spółki. Aby można było mówić o tym, że inwestorzy faktycznie „zainwestowali” kapitał w firmę, musiałoby dojść do emisji nowych akcji na rynku pierwotnym. Tylko w takim scenariuszu środki ze sprzedaży papierów wartościowych zasilają budżet przedsiębiorstwa, pozwalając na realizację nowych inwestycji czy spłatę zobowiązań. Tymczasem w omawianym okresie Orlen nie przeprowadzał żadnej nowej emisji akcji, co oznacza, że obrót odbywał się wyłącznie na rynku wtórnym między inwestorami. Pieniądze krążyły więc z kieszeni kupujących do kieszeni sprzedających, omijając szerokim łukiem kasę paliwowego koncernu.

Nastroje inwestorów to nie żywa gotówka

Wzrost kursu akcji, którym chwali się ministerstwo, jest w rzeczywistości odzwierciedleniem nastrojów panujących na parkiecie oraz oceny przyszłych perspektyw spółki przez uczestników rynku. Jeśli inwestorzy postrzegają przyszłość firmy w jasnych barwach, są skłonni płacić za jej udziały coraz więcej, co winduje kurs na wykresach historycznych. Warto jednak pamiętać, że ta wycena jest niezwykle płynna i wrażliwa na drobne zmiany popytu i podaży. Gdyby przyjąć logikę z ministerialnej grafiki, musielibyśmy uznać, że wzrost kursu Orlenu o zaledwie 1 grosz – na przykład z 99,00 zł na 99,01 zł – oznacza, że ktoś właśnie „zainwestował” w spółkę dodatkowe 11 milionów złotych, bo o tyle w przybliżeniu rośnie wtedy jej kapitalizacja.

To jaskrawe niezrozumienie, jak nie działa giełda, prowadzi do powstawania medialnych mitów o miliardach, które rzekomo „wyparowują” z rynku podczas spadków, lub są w niego „pompowane” podczas hossy. W rzeczywistości wzrost kapitalizacji nie przekłada się bezpośrednio na majątek spółki ani jej wartość księgową, a jest jedynie szacunkową wyceną, jaką rynek jest gotów w danej chwili zaakceptować. Prostowanie takich informacji jest kluczowe dla budowania świadomości ekonomicznej społeczeństwa, które często karmione jest uproszczeniami niemającymi pokrycia w faktach. Choć prawdą jest, że Orlen jest wyceniany najwyżej w historii, twierdzenie o 30 miliardach złotych inwestycji od akcjonariuszy pozostaje finansowym farmazonem, który warto piętnować