Stalking – czym jest, czy podlega karze?

Czym jest stalking?

Stworzenie jasnej i klarownej definicji stalkowania jest trudne. Wynika to z faktu, że stalking przybierać może wiele form – od pozornie niegroźnych, choć uciążliwych, takich jak śledzenie czyjejś obecności w przestrzeni internetowej, po sytuacje zagrożenia życia. To, co łączy je wszystkie, to wywołanie w osobie wybranej przez stalkera poczucia, że jest prześladowana, nękana. Sprawienie, że przestanie się ona czuć bezpiecznie i poczuje, że ktoś ingeruje w jej prywatność. Konsekwencją działania stalkera jest sprawienie, że osoba stalkowana czuje się niekomfortowo lub wręcz ma wrażenie, że jest w nieustannym zagrożeniu. Stalking zaliczany jest do form przemocy psychicznej, choć inne, idące z nim w parze, czynności mogą być również formami przemocy fizycznej.

Jakie formy może przybierać stalking?

Stalking może przejawiać się w różnych zachowaniach. Wyróżniamy:

• stalking z ukrycia,

• w kontakcie pośrednim,

• stalking w kontakcie bezpośrednim, czyli fizycznym.

W pierwszym przypadku stalkerowi zależeć będzie głównie na pozostawianiu śladów i budzeniu niepokoju u ofiary. Może się on objawiać głuchymi telefonami, anonimowymi wiadomościami i innymi, podobnymi czynnościami. Stalker będzie podążał za osobą prześladowaną jak cień, nie doprowadzając do bezpośredniej konfrontacji, informując o swojej obecności poprzez różnego rodzaju gesty.

Drugi typ stalkingu, czyli stalking pośredni, oznacza sytuację, w której stalker kontaktuje się z osobą stalkowaną, unikając jednak spotkania na żywo. W tym wypadku z pomocą przychodzą stalkerowi nowe media. Śledzenie profili na mediach społecznościowych daje stalkerowi możliwość zebrania dużej ilości informacji o interesującej go osobie. Stalker może dowiedzieć się, gdzie i na jakim stanowisku pracuje ta osoba, domyślić się, jakie są jej codzienne zwyczaje i wykorzystać te dane np. do kreowania pozornie przypadkowych spotkań. Częstą praktyką jest także kontaktowanie się z osobą prześladowaną poprzez maile, telefony czy na komunikatorach. Stalker może ukrywać swoją tożsamość, podszywać się pod fikcyjne osoby lub przeciwnie – dawać wyraźnie do zrozumienia, kim jest. Należy przy tym podkreślić, że powody stalkingu bywają różne, jednym zaś z najczęstszych jest fatalne zauroczenie. Stalking przybiera wówczas formę zastępczą dla związku niemożliwego do zrealizowania. Samo nękanie i budzenie poczucia zagrożenia jest wówczas zemstą za odrzucenie.

Stalkingu dopuszczają się zazwyczaj osoby z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak psychopatyczne zaburzenia osobowości. Najgroźniejszą formą stalkingu jest doprowadzanie przez stalkera do kontaktu na żywo oraz używanie wobec osoby prześladowanej przemocy, a czasem również stwarzanie sytuacji zagrożenia życia. 

Eskalacja zjawiska

Warto pamiętać, że stalking często przybiera formy eskalujące. Początkowo niewinne zachowania, budzące wzruszenie ramion lub wręcz uśmiech, mogą wraz z upływem czasu zmienić się w bardzo niebezpieczne sytuacje. Ważne więc, by w sytuacji, kiedy padamy ofiarą stalkingu, reagować możliwie szybko i nie dopuścić do negatywnego rozwoju sytuacji. Jeśli czujemy się obserwowani, mamy wrażenie, że ktoś nas śledzi lub czujemy, że dana osoba zachowuje się w stosunku do nas dziwnie, podejrzanie – zbyt się narzuca, nie reaguje na odmowy, uporczywie powtarza działania uderzające w naszą strefę komfortu – nie ukrywajmy tego i nie liczmy, że problem sam się rozwiąże. Informujmy o sytuacji osoby bliskie, nie dajmy się zastraszyć. A kiedy nękanie stanie się coraz bardziej uporczywe – natychmiast zgłaszajmy sprawę na policję.

Co ważne, z badań przeprowadzonych przez Instytut Ekspertyz Sądowych wynika, że aż 10% z ponad 10 000 badanych było ofiarą stalkingu.

Czy stalking jest karalny? Jaka kara grozi stalkerowi?

Stalking jest w Polsce karalny, zgodnie z art. 190a Kodeksy karnego. W ostatnich latach przepisy dotyczące stalkingu zaostrzyły się ze względu na coraz większą skalę problemu. Prześladowanie jest przestępstwem i podlega karze pozbawienia wolności do 8 lat. Jeśli uporczywe nękanie doprowadzi osobę prześladowaną do podjęcia próby samobójczej, kara dla stalkera może wynosić do 12 lat pozbawienia wolności.

Uwaga! Należy mieć na uwadze, że stalkingu często dopuszczają się osoby z bliskiego środowiska, np. byli partnerzy. Stalking nie jest więc wyłącznie problemem celebrytów, prześladowanych przez nieznanych im prywatnie fanów. Jego ofiarą może paść każdy.