NBP nie owija w bawełnę. Taka będzie przyszłość gotówki. Polacy są pełni obaw
W Polsce ważą się losy płatności gotówkowych. W momencie, gdy transakcje elektroniczne stają się codziennością, pojawiają się obawy, że tradycyjny pieniądz zostanie całkowicie wycofany. Coraz częściej mówi się o przyszłości fizycznego złotego i jego roli w systemie finansowym. Narodowy Bank Polski wydał oficjalny komunikat, w którym odniósł się do tych spekulacji.
Czy gotówka zostanie wycofana z obiegu?
W ostatnich latach pojawia się coraz więcej możliwości płatności bezgotówkowych. Polacy chętnie korzystają z kart debetowych i kredytowych, przelewów online oraz aplikacji mobilnych, narzędzi takich jak BLIK, a ostatnio pojawiły się nawet specjalne obrączki płatnicze. Wygoda, szybkość oraz powszechna dostępność terminali sprawiają, że wielu konsumentów naturalnie przechodzi na system elektroniczny. Dodatkowym impulsem była pandemia COVID-19, która przyspieszyła digitalizację zakupów oraz wzmocniła preferencję dla bezpiecznych, bezdotykowych metod płatności.
Nie zmienia to jednak faktu, że dla znacznej części społeczeństwa fizyczna gotówka nadal odgrywa ważną rolę. Starsze pokolenia przywiązane są do banknotów i monet jako do namacalnego środka płatniczego. Gotówka daje im poczucie kontroli i bezpieczeństwa, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych — takich jak awarie sieci energetycznych czy brak dostępu do internetu. Z tego powodu pojawia się pytanie: czy osoby polegające na gotówce mają podstawy, by obawiać się jej zniknięcia z rynku?
Co się stanie, gdy zabraknie gotówki?
Zwolennicy stopniowego ograniczania gotówki podkreślają przede wszystkim wygodę i efektywność systemów bezgotówkowych. Płatności elektroniczne są szybkie, łatwe do śledzenia i ułatwiają działalność gospodarczą. Ograniczenie obiegu fizycznych banknotów mogłoby także zmniejszyć skalę szarej strefy i utrudnić pranie pieniędzy. W niektórych państwach, jak Szwecja czy Norwegia, trend odchodzenia od gotówki jest już mocno zaawansowany.
Z drugiej strony istnieje szereg argumentów przeciwko całkowitej likwidacji fizycznego pieniądza. Gotówka pełni rolę zabezpieczenia w sytuacjach kryzysowych, np. podczas przerw w dostawie prądu lub awarii systemów bankowych. W wielu krajach, w tym w Hiszpanii i Czechach, takie zdarzenia pokazały, że tylko dzięki posiadaniu gotówki obywatele mogli kontynuować codzienne zakupy. Dodatkowo gotówka gwarantuje prywatność i anonimowość transakcji, co dla wielu osób pozostaje istotną wartością. Warto też pamiętać, że w Polsce wciąż żyją miliony osób mniej obeznanych z technologią, które nie są gotowe całkowicie przejść na płatności cyfrowe. To powoduje, że całkowite wycofanie banknotów i monet byłoby dla społeczeństwa trudne i potencjalnie wykluczające. W obliczu tych argumentów i narastającej dyskusji głos w sprawie przyszłości gotówki w Polsce zabrał Narodowy Bank Polski.
Stanowisko NBP w sprawie gotówki
Narodowy Bank Polski jednoznacznie uspokaja społeczeństwo. W oficjalnym komunikacie podkreślono, że nie ma obecnie ani planów, ani możliwości likwidacji gotówki w Polsce. Członek zarządu NBP, Paweł Szałamacha, w rozmowie z portalem bank.pl wyjaśnił, że w najbliższych latach, a nawet dekadach, scenariusz eliminacji fizycznego złotego jest bardzo mało prawdopodobny.
Przez najbliższe lata i dekady nie sądzę, żeby była chęć, albo możliwość eliminacji gotówki. Nie sądzę, abyśmy poszli drogą Skandynawii — podkreśla Szałamacha.
NBP zwraca uwagę, że w kraju obserwujemy wręcz „renesans gotówki”. W sierpniu wartość pieniądza w obiegu przekroczyła 440 miliardów złotych, a w skali roku wzrosła o ponad 9 proc. Choć udział gotówki w codziennych transakcjach maleje, rośnie jej znaczenie jako zabezpieczenia w sytuacjach wyjątkowych. Zjawisko to nasila się w obliczu kryzysów energetycznych i geopolitycznych, które uświadamiają obywatelom, jak ważne jest posiadanie alternatywy wobec systemów elektronicznych.
NBP zapewnia, że dostęp do banknotów i monet jest niezakłócony. W polskich bankomatach można wypłacić wszystkie nominały, także te najwyższe, co stało się możliwe dzięki odpowiednim regulacjom. Instytucja wyciągnęła także wnioski z doświadczeń pandemii i wojny w Ukrainie — system transportu i dystrybucji gotówki został usprawniony, aby zapewnić ciągłość dostaw nawet w sytuacjach kryzysowych.
