Ministerstwo stawia mur przed dziedziczeniem nieruchomości przez bogatszych. Zapadła kluczowa decyzja

System, który miał pomagać najuboższym, coraz częściej służy innym celom

Mieszkania komunalne miały być bezpiecznym schronieniem dla tych, którzy nie są w stanie poradzić sobie na wolnym rynku nieruchomości. Przez lata ich przydział był oparty na dochodach, sytuacji życiowej oraz faktycznej potrzebie lokalowej. Jednak z czasem system ten zaczął być wykorzystywany w sposób, który coraz częściej wzbudza kontrowersje.

Zgodnie z obowiązującymi dziś przepisami, prawo do zamieszkania w lokalu komunalnym może przejść na najbliższych zmarłego najemcy. Mówią o tym konkretne zapisy kodeksu cywilnego, które jasno określają katalog osób uprawnionych do "dziedziczenia stosunku najmu". Mimo że brzmi to legalnie i sprawiedliwie, praktyka pokazuje, że system ten bywa wykorzystywany przez osoby, które w oczach urzędników... dawno przestały spełniać ustawowe kryteria.

Czy fakt, że ktoś mieszkał z rodzicami w mieszkaniu komunalnym, powinien automatycznie dawać mu prawo do jego dalszego użytkowania – nawet jeśli posiada własne mieszkanie, wysoki dochód lub inne źródła utrzymania?

Decyzje, które mogą całkowicie zmienić rynek najmu lokali komunalnych

Ministerstwo Rozwoju i Technologii od dawna przygląda się sytuacji związanej z tzw. dziedziczeniem najmu mieszkań komunalnych. W opinii urzędników, obecny stan prawny sprzyja nadużyciom i odbiera lokalom komunalnym ich pierwotny sens – czyli wspieranie osób najbardziej potrzebujących.

Na ostatnim posiedzeniu Senatu, które odbyło się 17 lipca, padły konkretne zapowiedzi dotyczące projektowanych zmian. Z ust przedstawicieli resortu padły słowa, które mogą zaniepokoić wiele rodzin korzystających obecnie z lokali komunalnych na zasadach automatycznego przejęcia umowy najmu po zmarłych członkach rodziny.

Czy nowelizacja przepisów rzeczywiście doprowadzi do uszczelnienia systemu, czy może stanie się źródłem nowych problemów społecznych? Na razie wszystko wskazuje na to, że resort dąży do stworzenia mechanizmu weryfikacji, który pozwoli ocenić, czy dana osoba rzeczywiście potrzebuje mieszkania komunalnego, czy korzysta z niego tylko dlatego, że "tak się ułożyło".

Projekt Ministerstwa może zakończyć dekady nadużyć

To właśnie pod tym hasłem wiceminister Tomasz Lewandowski zapowiedział najważniejszy element projektowanych zmian.

Wprowadzamy zakaz dziedziczenia umów, czyli krótko mówiąc: nie wejdziesz do umowy najmu ‘z automatu’, niezależnie od wysokości dochodów, jeżeli twoi rodzice w tym lokalu mieszkali i miałeś takie szczęście – powiedział przedstawiciel resortu.

Projektowane przepisy zakładają, że nawet osoby faktycznie zamieszkujące z najemcą przed jego śmiercią, nie będą mogły automatycznie wstąpić w stosunek najmu, jeśli przekraczają ustalone progi dochodowe lub posiadają inne nieruchomości. Tym samym zostaje zakwestionowana zasada zawarta w art. 691 kodeksu cywilnego, która do tej pory pozwalała na „dziedziczenie” lokalu przy spełnieniu kilku formalnych warunków.

W tle pojawia się również powiązany projekt poselski, który zmierza do ograniczenia uprawnień rad gmin w zakresie bonifikat przy sprzedaży lokali, a także wprowadzenia nowej formy ochrony seniorów poprzez umowy najmu na czas nieoznaczony w zamian za przekazanie mieszkania gminie.

Zmiany mają więc nie tylko zabezpieczyć system komunalny przed nadużyciami, ale też dać samorządom realne narzędzia do jego rozwoju i skuteczniejszej pomocy osobom rzeczywiście potrzebującym. To oznacza, że wiele dotychczasowych umów najmu może zostać zweryfikowanych, a ich kontynuacja będzie możliwa tylko po spełnieniu nowych warunków.

Nowelizacja przepisów dotyczących najmu mieszkań komunalnych może oznaczać koniec tzw. dziedziczenia "z automatu". Dla wielu rodzin będzie to konieczność zmierzenia się z nowymi realiami i dostosowania do restrykcyjnych wymogów. Dla gmin – szansa na efektywniejsze zarządzanie lokalami i dotarcie do tych, którzy rzeczywiście ich potrzebują.