Co to jest know-how i jak można je chronić?
Know-how (z ang. wiedzieć jak) to określenie często używane w biznesie. Czy jest ono tym samym co patent? Czy można je chronić?
Know-how należy do zasobów niematerialnych firmy. Prawo podatkowe definiuje je jako "wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej" lub „jako informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej". Z kolei Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu tłumaczy to pojęcie jako „całokształt wiadomości, czyli fachowej wiedzy oraz doświadczeń w zakresie technologii i procesu produkcyjnego dla określonego wyrobu”. Natomiast na niwie unijnej, według rozporządzenia nr 772/2004 w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień o transferze technologii, know-how to „pakiet nieopatentowanych informacji praktycznych wynikających z doświadczenia i badań, które są niejawne (czyli nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne), istotne (czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarzania produktów objętych umową) oraz identyfikowane (czyli opisane w wystarczająco zrozumiały sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria niejawności i istotności)".
Przykłady know-how
Know-how możemy także nazwać praktyką czy sposobem postępowania. Do tej kategorii możemy zaliczyć np.:
system zarządzania firmą,
strategie firmowe,
systemy zarządzania danymi,
systemy analizy finansowej w firmie,
receptury czy przepisy,
własne systemy sprzedażowe.
Know-how a patent
Know-how nie podlega ochronie patentowej, ponieważ patent jest rozwiązaniem technicznym i charakteryzuje się wynalazczością i powinno mieć zastosowanie do wykorzystania przemysłowego. Nie ma zatem możliwości opatentowania np. strategii firmowej w obszarze promocji.
Know-how a tajemnica przedsiębiorstwa
Tajemnicę przedsiębiorstwa opisuje ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Są to „nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.” Tajemnica przedsiębiorstwa to pojęcie szersze niż know-how. Zawiera ono bowiem nie tylko know-how, ale i np. informacje o sytuacji finansowej firmy.
Czy można prawnie chronić know-how?
Odpowiedź na to pytanie brzmi: tak, ale pod pewnymi względami. Ochrona ta wiąże się z zachowaniem tajemnicy przedsiębiorstwa Przedsiębiorcy bardzo często chronią swoje know-how. Opisują je w dokumentach, które są niejawne, a pracownicy, którzy mają do nich dostęp są zobowiązani do zachowania ścisłej tajemnicy przedsiębiorstwa. Know-how będzie zatem podlegać ochronie, jeśli, załóżmy, pracownik przedsiębiorstwa ukradnie dokument, w którym zawarta jest strategia firmy w jakimś obszarze, z zamiarem przekazania go konkurencji. W takim przypadku mówimy o nieuczciwej konkurencji, która jest karana. Za nieuczciwą konkurencję sąd może wymierzyć karę grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności, a także nakazać naprawienie szkody. Prawo przewiduje również takie sankcje jak: zakaz zajmowania określonego stanowiska, zakaz wykonywania zawodu albo zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Poszkodowany przedsiębiorca, jeżeli stwierdzi, że jego firma została narażona na duże straty, może dochodzić odszkodowania na drodze sądowej. Jeżeli jednak konkurencyjna firma, np. na podstawie własnych obserwacji (bez podejmowania nielegalnych działań), skopiuje tę strategię, wówczas know-how nie podlega ochronie prawnej.
