Akcyza na kolejny produkt. Ministerstwo już zapowiedziało uszczelnienie ustawy

Resort reaguje na lukę prawną

Polski system podatkowy opiera się na kilku filarach, wśród których akcyza pełni rolę szczególną, nie tylko zasila budżet dziesiątkami miliardów złotych rocznie, ale również modeluje zachowania społeczne poprzez podnoszenie cen towarów uznawanych za szkodliwe. Przez lata mechanizm był prosty: wzrost cen papierosów przekładał się na wyższe wpływy do kasy państwa. Sytuacja skomplikowała się jednak wraz z pojawieniem się alternatyw, które wymykały się prostym definicjom ustawowym.

Rynek zrewolucjonizowały najpierw e-papierosy na płynne liquidy, a następnie podgrzewacze tytoniu. Dostosowanie stawek akcyzowych do tych nowinek zajęło lata, co narażało budżet na straty. Obecnie obserwujemy kolejną odsłonę tego wyścigu: producenci wprowadzili urządzenia i wkłady, które w świetle dotychczasowych przepisów nie zawsze były klasyfikowane jako wyroby akcyzowe. Resort finansów reaguje na tę erozję bazy podatkowej, dążąc do stabilizacji wpływów w obliczu rezygnacji konsumentów z tradycyjnych wyrobów. Ministerstwo wychodzi z założenia, że każdy produkt dostarczający nikotynę w formie aerozolu powinien podlegać zbliżonym rygorom, niezależnie od nośnika.

W tym kontekście planowane zmiany legislacyjne mają na celu nie tylko domknięcie luk definicyjnych, lecz także przywrócenie spójności całemu systemowi opodatkowania wyrobów nikotynowych. Ujednolicenie zasad ma zapobiec arbitrażowi regulacyjnemu, w którym innowacje technologiczne służą przede wszystkim omijaniu danin publicznych, a nie realnej redukcji szkód zdrowotnych. 

Akcyza przestaje być więc wyłącznie instrumentem fiskalnym, a staje się narzędziem polityki publicznej, które ma równoważyć interes budżetu państwa, cele zdrowotne oraz dynamicznie zmieniającą się ofertę rynkową. Jednocześnie rodzi to pytania o granice skuteczności takiego podejścia: czy nieustanne "gonienie” nowych produktów przez ustawodawcę pozwoli utrzymać wpływy i realizować funkcję prozdrowotną, czy też doprowadzi do dalszego rozwarstwienia rynku i wzrostu szarej strefy.

Akcyza na kolejny rodzaj produktów. Wystarczyło zmienić definicję

Aby zrozumieć istotę problemu legislacyjnego, należy przyjrzeć się technologii, która stała się przedmiotem sporu. W przeciwieństwie do tradycyjnych e-papierosów (grzałka w kontakcie z liquidem) czy podgrzewaczy tytoniu (ostrze wbijane w wkład), rozwiązania indukcyjne wykorzystują pole elektromagnetyczne do rozgrzania metalowego elementu wewnątrz wkładu, bez fizycznego kontaktu grzałki z substancją.

Luka w przepisach wynikała z nieprecyzyjnej definicji "papierosa elektronicznego” oraz “nowatorskiego wyrobu tytoniowego”. Wiele produktów indukcyjnych nie zawierało tytoniu w rozumieniu ustawy, bazując np. na ziołach, celulozie nasączonej nikotyną czy paście rooibos, a ze względu na stałą lub żelową formę wkładu nie klasyfikowano ich jako e-papierosów. Powstała w ten sposób kategoria produktów ”pomiędzy”, nieobjęta istniejącymi stawkami akcyzowymi, co pozwalało na oferowanie ich w cenach znacznie niższych od konkurencji. 

Skala sprzedaży tych wyrobów, dostępnych na rynku od września 2025 roku, i brak wpływów z akcyzy stały się impulsem do zmian. Nowe prawo ma precyzyjnie zdefiniować te urządzenia, włączając do katalogu wyrobów akcyzowych wszelkie produkty emitujące aerozol w wyniku podgrzewania, co zakończy możliwość optymalizacji podatkowej.

W konsekwencji spór legislacyjny nie dotyczył samej szkodliwości tych wyrobów ani intencji producentów, lecz sposobu ich kwalifikacji prawnej w ramach obowiązujących definicji ustawowych. Organy państwowe stanęły wobec problemu, w którym literalne brzmienie przepisów nie nadążało za rozwojem technologii, a rozbieżność między konstrukcją produktu a jego faktyczną funkcją użytkową utrudniała jednoznaczne przypisanie go do istniejących kategorii regulacyjnych.

Zobacz też: Wyższe trzynastki dla emerytów. Taką kwotę dostaną z ZUS-u w 2026 roku

Te urządzenia będą objęte akcyzą. Ceny w sklepach pójdą w górę

Projektowane zmiany w przepisach akcyzowych przewidują objęcie podatkiem akcyzowym nowego typu urządzeń nikotynowych, w szczególności e-papierosów wykorzystujących indukcję elektromagnetyczną. Kluczową nowością jest odejście od dotychczasowego kryterium funkcjonalnego, polegającego na ocenie, czy dany wyrób umożliwia wytwarzanie i spożycie aerozolu z płynu, na rzecz kryterium konstrukcyjnego. O uznaniu produktu za e-papierosa decydować ma obecność elementu ferromagnetycznego, z wyłączeniem kompletnych urządzeń.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu (OSR), jeżeli element ferromagnetyczny zostanie połączony ze zbiornikiem zawierającym płyn, wówczas to zbiornik będzie traktowany jako e-papieros i zostanie objęty akcyzą w wysokości 40 zł za sztukę. Analogicznie, w sytuacji gdy element ferromagnetyczny będzie połączony z urządzeniem zasilająco-sterującym, to właśnie to urządzenie zostanie uznane za e-papierosa i obciążone taką samą stawką akcyzy. Projekt rozróżnia również zbiorniki przeznaczone do ponownego napełniania i jednorazowe, te pierwsze będą kwalifikowane jako wielorazowe e-papierosy objęte akcyzą 40 zł za sztukę, natomiast w przypadku zbiorników jednorazowych zawarty w nich płyn zostanie dodatkowo obciążony wyższą o 40 zł akcyzą.

Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, co oznacza szybkie dostosowanie rynku do nowych regulacji. W praktyce zmiany te mogą istotnie rozszerzyć katalog wyrobów uznawanych za e-papierosy i objętych akcyzą, nawet jeśli same w sobie nie umożliwiają bezpośredniego wytwarzania aerozolu.