Ustawa to akt prawny (akt normatywny), którego zapiski regulują określoną sferę życia publicznego. Jej charakter jest generalny i abstrakcyjny, w celu możliwości ogólnego zastosowania jej do sytuacji szczególnych, bez względu na podmiot czy rodzaj okoliczności. Ustawy stanowią źródło prawa, a więc ich tworzenie i przestrzeganie jest niezbędne w państwie demokratycznym.
Tryb uchwalenia ustawy jest ściśle regulowany przepisami wyższymi, a więc poprzez Konstytucję – zwaną również ustawą zasadniczą. Sam proces legislacyjny może się w praktyce różnić w zależności od kraju, jednak cechą szczególną dla legislacji państw demokratycznych jest jednako uchwalenie ustawy przez organy państwowe wyposażone we władzę ustawodawczą, jak i późniejsza promulgacja ustawy, czyli formalne ogłoszenie jej w dzienniku ustaw.
W prawodawstwie polskim wyróżniamy wyłącznie dwa typy ustaw. Pierwszą i odrębną kategorię stanowi Konstytucja, będąca ustawą nadrzędną wobec wszystkich pozostałych. Druga kategoria to zatem wszystkie pozostałe ustawy, tworzące państwowy porządek prawny. Warto wskazać, że wszelkiego rodzaju kodeksy, takie jak kodeks karny czy kodeks cywilny, również są de facto po prostu ustawą i terminologia „kodeks” nie stanowi o nadrzędności czy podrzędności tego typu ustaw.
W polskim prawie wyróżnia się również inne typy aktów prawnych, które ze swej natury są podrzędne wobec ustaw. Wymienić tu można rozporządzenia Rady Ministrów, obwieszczenia, uchwały czy umowy międzynarodowe.
Prawo w Polsce dokładnie reguluje to, kto może złożyć projekt ustawy – jest to tak zwane prawo inicjatywy ustawodawczej. Podstawę w tym zakresie stanowi Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie z jej treścią, inicjatywę ustawodawczą w Polsce ma Prezydent, członkowie Rady Ministrów, senatorowie oraz posłowie – z zastrzeżeniem, że w przypadku posłów projekt ustawy musi złożyć komisja poselska lub grupa minimum 15 posłów.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również zwykłym obywatelom, posiadającym czynne prawo wyborcze. W tym wypadku jednak powstać musi specjalny komitet inicjatywy ustawodawczej, złoży z przynajmniej 15 obywateli. Rzeczony komitet z kolei musi zdobyć poparcie minimum 100 000 obywateli (łącznie) w formie ich podpisów.
Proces legislacyjny w Polsce może wydawać się dość skomplikowany, głównie z uwagi na ilość uczestniczących instancji i kroków, jakie każdorazowo należy podjąć. Gdy projekt ustawy wpłynie do Sejmu (złożony na ręce Marszałka Sejmu), projekt będzie rozpatrywany przez posłów w trzech czytaniach. Składa się na nie przedstawienie projektu, debata oraz głosowanie. Jeżeli projekt zostanie przyjęty większością głosów przy obecności co najmniej połowy posłów, Marszałek Sejmu przekaże projekt na ręce Marszałka Senatu.
To właśnie w Senacie odbywają się dalsze prace nad ustawą. Senat może projekt przyjąć, odrzucić, lub zwrócić do Sejmu w celu nałożenia poprawek. Jeżeli projekt ustawy przebrnie i przez ten etap, to zostanie przekazany do podpisu Prezydentowi RP, który może projekt podpisać, wdrażając go w życie, lub zawetować. Sejm może odrzucić weto prezydenta większością 3/5 głosów.
Pokaż więcej
Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała, że rząd szykuje konkretne rozwiązania ws. wydłużenia urlopów macierzyńskich dla rodziców wszystkich wcześniaków lub dzieci hospitalizowanych tuż po narodzinach. Minister przekazała konkretną datę.
Polacy niecierpliwie czekają na kolejne wieści w sprawie czterodniowego tygodnia pracy lub skrócenia czasu pracy do 35 godzin. Eksperci nie mają jednak dobrych wieści. "To byłby strzał w oba kolana", ostrzega Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego. Z krótszego czasu pracy nici?
Ustawa o prawie geologicznym i górniczym z 2023 wzbudza wśród wielu ekspertów pewien niepokój. Krytycy zaznaczają, że może ona bardzo utrudnić, a w niektórych przypadkach nawet uniemożliwić budowę domów. Ministerstwo Klimatu i Środowiska jednak uspokaja.
Już jakiś czas temu zapowiedziano wprowadzenie nowej formy wsparcia dla seniorów. Teraz padło jasne potwierdzenie, że świadczenie faktycznie wejdzie w życie, a ministra ds. polityki senioralnej podała także konkretny termin. Wiemy też, ile najprawdopodobniej wyniesie bon senioralny. Przedstawiamy szczegóły.
Propozycja wprowadzenia 35-godzinnego tygodnia pracy znajduje coraz więcej zwolenników. W tym gronie znalazł się również Robert Biedroń, który w poniedziałek 19 lutego zapowiedział, że w ciągu najbliższych tygodni w Sejmie zostanie złożony projekt ustawy w tej sprawie.
Bardzo dobre wieści napływają z resortu rodziny, pracy i polityki społecznej dla rodziców wcześniaków. Minister podjęła ważną decyzję, która przybliża wprowadzenie przełomowego rozwiązania dla rodzicieli tychże dzieci.
Pomimo zmiany władzy, prace nad powrotem zakazu fotografowania są kontynuowane. Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało projekt rozporządzenia, który zawiera wzór tabliczki zakazującej fotografowania. Pomysł nie budzi zadowolenia wśród wielu grup.
Obecnie tzw. Track&Trace obejmuje jedynie papierosy i tytoń do ich samodzielnego skręcania. Już niedługo, bo od maja bieżącego roku, ma się to jednak zmienić - przepisy w systemie rejestrowania wyrobów tytoniowych mają zostać rozszerzone. To także zmiana dla punktów sprzedaży.
Sprawa zmiany czasu od kilku lat budzi ożywione dyskusje. Okazuje się, że chęci zmiany obecnej sytuacji nie kończą się na rozmowach - projekt ustawy znoszącej zmianę czasu między zimowym oraz letnim ma wrócić do Sejmu.
Trwają prace nad projektem dodatkowego świadczenia dla małżeństw z długim stażem. Kto dostanie dodatkowe 5 tysięcy złotych? Czekamy na ostateczną decyzję Ministerstwa Rodziny.
3 stycznia przed Komisją Finansów Publicznych pojawiło się wyzwanie w postaci nie jednego, a dwóch projektów ustawy okołobudżetowej na nowy rok — jeden autorstwa rządu, drugi prezydenta. Poprzedni projekt został zawetowany przez Andrzeja Dudę.
Przyszłoroczne wakacje kredytowe cały czas stoją pod znakiem zapytania. Niepewność podsycana jest plotkami rodzącymi się w kuluarach sejmowych. Teraz zaskakującą decyzję w sprawie złożonego projektu ustawy o wakacjach kredytowych podjęła Polska 2050.
Długie dyskusje dotyczące zakazu handlu w Wigilię w końcu znalazły zakończenie. Prezydent Andrzej Duda podjął decyzję w kontekście ustawy zezwalającej na handel w dwie niedziele poprzedzające Wigilię i wprowadzeniu zakazu handlu w dniu 24 grudnia. Jest ona ostateczna.
Na stronach Sejmu pojawił się projekt nowej ustawy. Zakłada on wprowadzenie rewolucyjnej zmiany w sklepach. Docelowo ma ona wybitnie pomóc klientom w podejmowaniu decyzji przy wyborze kupowanych produktów.
Dość zaskakujący projekt ustawy złożyli posłowie Koalicji Obywatelskiej w Sejmie. Ma on dotyczyć majątków, ale jak się okazuje - nie chodzi o te należące do polityków. Głównym argumentem jest polityka “czystych rąk”.
Nowa wersja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym niesie poważny problem dla rodzinnych ogródków działkowych. Przepisy drastycznie ograniczają bowiem liczbę stref, w których mogą się one znajdować. W efekcie tysiące działkowców w całej Polsce może zobaczyć, jak spełnia się ich najgorszy sen.
Dwa miesiące po podpisaniu przez prezydenta ustawy dotyczącej aptek, dokonał się niespodziewany zwrot w sprawie. Ustawa została bowiem zaskarżona przez Konfederację Lewiatan do Komisji Europejskiej. Podzielenie przez KE opinii Konfederacji oznaczać będzie spore problemy dla Polski.
W Polsce działa około 450 ogólnodostępnych strzelnic. Możliwe, że pojawi się ich więcej. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która ma uprościć proces budowy strzelnic przez uczelnie.
W ostatnim czasie rząd przyjął nowelizację Prawa geologicznego i górniczego. Jak wskazuje serwis Prawo.pl niektóre z procedowanych rozwiązań prawnych budzą spore wątpliwości samorządów, ekologów oraz właścicieli nieruchomości. Nowela krytykowana jest przede wszystkim za ograniczenie prawa własności bez odszkodowania i ingerencję w kompetencje samorządów. Kontrowersyjna nowelizacja oczekuje na podpisanie prezydenta, co może wydarzyć się lada dzień.
Nad projektem ustawy likwidującym prawo użytkowania wieczystego obradował dziś Senat. Decyzja podjęta przez izbę wyższą parlamentu niestety nadal nie wskazuje konkretnego terminu wprowadzenia zmian.
Piątkowe głosowania w Sejmie przyniosły również zmiany dla właścicieli nieruchomości. Uchwalono bowiem ustawę o likwidacji użytkowania wieczystego.
Prezydent podpisał ustawę o nadaniu kierowcom motorniczym statusu funkcjonariusza publicznego. Oznacza to, że m.in. kary za ataki na kierowców, motorniczych czy maszynistów będą surowsze niż dotychczas.
Rząd przyjął projekt noweli Prawa geologicznego, który ma zapewnić złożom surowców w Polsce szczególną ochronę. Największą nowością jest wprowadzenie definicji "złoża strategicznego”, jednakże niektóre z procedowanych rozwiązań prawnych budzą spore wątpliwości.
Nadchodzi prawdziwa rewolucja w prawie pogrzebowym. Jak wynika z informacji jednego z pełnomocników Prezesa Rady Ministrów, Wojciecha Labudy, projekt odpowiedniej ustawy jest blisko rozpatrzenia przez rząd.
Na stronie internetowej Sejmu pojawił się projekt ustawy złożonej przez grupę posłów PiS. Zakłada on wprowadzenie regulacji, które ułatwią uczelniom budowę strzelnic. Wnioskodawcom chodzi o kształtowanie postaw patriotycznych, czytamy na stronie forsal.pl.
Z najnowszej edycji raportu „Barometr prawa” autorstwa firmy Grant Thornton wynika, że w Polsce w 2022 roku uchwalono niemalże 32 tys. stron nowego prawa, co stanowi wzrost o 51 proc. w stosunku do 2021 roku. Autorzy raportu wskazują, że gdyby obywatel chciał być ze wszystkimi zmianami na bieżąco, musiałby na samo czytanie aktów legislacyjnych poświęcić w zeszłym roku 2 godziny i 10 minut – każdego dnia roboczego.
Rząd chce poprawić jakość opieki w placówkach medycznych. W ostatnich dniach Sejm uchwalił poprawki Senatu do ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta, informuje portal pulsmedycyny.pl.
Producenci napojów wyliczają kary, jakie grożą im, jeśli dwie uzupełniające się ustawy nie wejdą w życie w podobnym terminie.