Praca w szczególnych warunkach – kto może liczyć na wcześniejszą emeryturę.
Jakiekolwiek zmiany w systemie emerytalnym zawsze związane są z dużym oporem społeczeństwa. Prawie nikt nie chce pracować dłużej. Istnieje jednak pewna grupa zawodów, które mogą ubiegać się o wcześniejsze niż inni przejście na emeryturę. Jakie zawody (i dlaczego) do nich należą?
Podstawa prawna
Co determinuje wcześniejszą emeryturę dla osób pracujących w szczególnych warunkach? Oczywiście są to stosowne przepisy. W tym wypadku mówimy o art. 184. Zawartym w Dz.U.2021.291 t.j. którego brzmienie wygląda następująco:
Art. 184. Emerytura w związku z pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem wejścia w życie ustawy
1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:
1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.
2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
3. Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonego, który złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa, składki na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowane na jego koncie w Zakładzie, zwiększa się przez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22, stanowiącym stosunek pełnej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne do wysokości zaewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego w Zakładzie.
Przy czym należy pamiętać, że prawo do wcześniejszej emerytury uzyskują tylko osoby, które pracowały w zawodach ujętych w wykazie prac (A i B).
Zawody uprawnione do uzyskania wcześniejszej emerytury
Zawody uprawnione do uzyskania wcześniejszej emerytury ze względu na pracę w szczególnych warunkach dzielą się na 2 grupy (odpowiednio A i B), a podział ten wynika z warunków uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury dla poszczególnych zawodów i płci.
Jeśli chodzi o zawody z grupy A to warunkami uzyskania wcześniejszej emerytury są wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet lub 60 lat dla mężczyzn oraz udowodnienie okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w tym wykazie. Dodatkowo, konieczne jest, aby określony wiek emerytalny został przez pracownika osiągnięty w trakcie zatrudnienia w danym zawodzie lub w czasie określonym od ustania tegoż zatrudnienia. W wykazie A możemy znaleźć takie zawody jak praca:
· w transporcie i łączności;
· w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym;
· w służbie zdrowia i opiece społecznej;
· w zespołach formujących szkło;
· w przemyśle poligraficznym;
· w gospodarce komunalnej.
Szczegółowy wykaz znajduje się na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i nie sposób wymienić każdej sekcji i opisu każdego potencjalnego stanowiska.
Jeśli chodzi o zawody znajdujące się w wykazie B, wówczas warunkami uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury są – odpowiedni staż składkowy i nieskładkowy, który wynosi odpowiednio 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, natomiast sam staż pracy uzależniony jest od tego, jakie zawody były wykonywane. Te podzielone są na działy i wygląda to w następujący sposób:
· żołnierze zawodowi;
· funkcjonariusze policji, UOP, ABW, CBA, BOR;
· nauczyciele i wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni wykonujący pracę wymienioną w rt. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela;
· pracownicy jednostek ochrony p-poż.
Jak liczyć czas pracy w szczególnych/uciążliwych warunkach
Myśląc o przejściu na wcześniejszą emeryturę, musimy upewnić się w kilku sprawach. Przede wszystkim, czy pracodawca umieścił stosowna adnotację w dokumentacji stanowiska pracy. Drugim zagadnieniem jest prawidłowe obliczenie czasu pracy, ponieważ istnieje szereg sytuacji, w których pomimo pozostawania w stosunku pracy – czas nie jest liczony do stażu pracy. Są to między innymi okresy:
· usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które w okresie od 15 listopada 1991 roku do 24 lipca 1992 roku wypłacono nauczycielowi – na podstawie Karty Nauczyciela – wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, a w odniesieniu do wynagrodzenia wypłaconego nauczycielowi w czasie urlopu macierzyńskiego – za okres od 15 listopada 1991 roku do 31 lipca 1992 roku;
· za które pracownik otrzymał zasiłek opiekuńczy lub macierzyński;
· pozostawania w stanie nieczynnym;
· urlopu dla poratowania zdrowia;
· urlopu szkoleniowego;
· przebywania na urlopie na dalsze kształcenie się.
bibliografia
