Nie tylko służby mundurowe. Te zawody uprawniają do wcześniejszej emerytury
Powszechny wiek emerytalny w Polsce wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Okazuje się jednak, że spora część Polaków może zakończyć karierę zawodową znacznie wcześniej. Aby przejść na wcześniejszą emeryturę, trzeba pracować w konkretnych zawodach. Warto pamiętać, że ten przywilej nie dotyczy tylko służb mundurowych.
Czy naprawdę można zakończyć karierę zawodową tak wcześnie? Zaskakujące możliwości w świetle prawa
W Polsce dominujący model emerytalny opiera się na osiągnięciu wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. To granice, które przez wielu postrzegane są jako nieprzekraczalne. Tymczasem istnieją wyjątki, które burzą ten porządek. Okazuje się, że niektórzy mogą zakończyć pracę znacznie wcześniej – w niektórych przypadkach nawet po zaledwie 15 latach aktywności zawodowej. Jak to możliwe?
Choć dla większości emerytura to odległy punkt na horyzoncie, polskie przepisy zawierają liczne wyjątki. Regulacje dotyczące zawodów o wysokim stopniu ryzyka, obciążeniu fizycznym lub psychicznym przewidują specjalne uprawnienia emerytalne. Ale kto może z nich skorzystać i na jakich zasadach?
Nie tylko górnicy czy aktorzy. Lista uprzywilejowanych grup jest dłuższa, niż sądzisz
Powszechnie wiadomo, że funkcjonariusze służb mundurowych należą do grup, które mogą liczyć na wcześniejsze zakończenie służby. Ale ten przywilej nie jest zarezerwowany wyłącznie dla policjantów czy strażaków. Takie same uprawnienia posiadają także żołnierze zawodowi oraz funkcjonariusze służb specjalnych – ABW, AW, CBA, SKW, SWW – a także Straży Granicznej i Służby Więziennej.
Prawo przewiduje również specjalne traktowanie dla osób wykonujących pracę w trudnych warunkach. To m.in. górnicy, ratownicy górniczy, a także pracownicy zatrudnieni przy wysokiej temperaturze, w hałasie, pyłach czy w systemie zmianowym. Z kolei artyści, którzy wykonują zawody o krótkim „okresie przydatności”, również mogą ubiegać się o wcześniejsze świadczenia.
Tak zwane emerytury pomostowe, wprowadzone ustawą z 2008 roku, obejmują z kolei szerokie grono pracowników z zawodów szczególnie uciążliwych – hutników, kolejarzy, energetyków, chemików czy nauczycieli objętych Kartą Nauczyciela.
Zaledwie piętnaście lat pracy i koniec harówki? Tak, ale tylko dla wybranych
Dla wielu najważniejsze okażą się konkretne liczby. Funkcjonariusze służb mundurowych, którzy rozpoczęli służbę przed 1 stycznia 2013 roku, mogą przejść na emeryturę po zaledwie 15 latach pełnoetatowej pracy. Jeśli ktoś rozpoczął służbę w wieku 20 lat, ma szansę odejść na emeryturę jeszcze przed czterdziestką.
Zgodnie z systemem, który obowiązywał przed reformą, świadczenie po 15 latach wynosi 40 proc. średniego wynagrodzenia z 10 wybranych lat. Każdy kolejny rok służby podnosi emeryturę o 2,6 proc. – co oznacza realny zysk za kontynuowanie pracy.
W przypadku górników, warunki są nieco inne. Ustawa o emeryturach pomostowych zakłada, że emerytura przysługuje po 25 latach pracy, z czego co najmniej 5 lat musi przypadać na pracę pod ziemią. Dla ratowników górniczych kobiety mogą odejść w wieku 50 lat, a mężczyźni w 55, przy minimum 10-letnim stażu ratowniczym.
Artyści sceniczni to kolejna grupa z uprzywilejowanym dostępem do emerytur. Dla przykładu:
- tancerze, akrobaci, kaskaderzy – kobiety od 40, mężczyźni od 45 lat,
- wokaliści i muzycy grający na instrumentach dętych – kobiety od 50, mężczyźni od 55 lat,
- aktorzy, dyrygenci, fotografowie – kobiety od 55, mężczyźni od 60 lat.
Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest udokumentowanie 15-letniej działalności artystycznej.
Warto dodać, że wcześniejsze świadczenia są zazwyczaj niższe – w systemie ZUS za każdy miesiąc wcześniejszego przejścia odejmuje się 0,3 proc. od podstawy świadczenia. Jednak osoby te zachowują prawo do 13. i 14. emerytury, dodatku pielęgnacyjnego po 75. roku życia, a po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego mogą dorabiać bez ograniczeń.
