Wtedy gmina musi dopłacić za transport dziecka do szkoły. Ważny jeden szczegół
Zgodnie z Prawem oświatowym obowiązującym w Polsce, gminy mają obowiązek zapewnić wszystkim dzieciom możliwość spełnienia obowiązku szkolnego. Równy dostęp do edukacji obejmuje również transport uczniów do wybranych placówek. To oznacza, że rodzice mogą starać się o zwrot kosztów poniesionych z tego tytułu lub o udostępnienie darmowej komunikacji miejskiej, trzeba jednak spełnić określone warunki.
Realizacja obowiązku szkolnego w Polsce
W Polsce zgodnie z Prawem oświatowym nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego, w którym dziecko kończy 7 lat i trwa do ukończenia szkoły podstawowej, jednak nie dłużej niż do uzyskania pełnoletności. Do przestrzegania tej ustawy zobowiązane są nie tylko dzidzi oraz ich rodzice, ale także gminy — to właśnie po ich stronie leżą wszelkie sprawy związane z organizowaniem działalności edukacyjnej na danym obszarze oraz kontrolowanie realizacji obowiązku szkolnego. Co ważne, pomoc w tym zakresie gwarantuje również Konstytucja RP.
Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa — czytamy w art. 70 Konstytucji RP.
W pewnych warunkach gmina musi również zapewnić dzieciom bezpłatny dowóz do szkoły komunikacją publiczną, zapewnić opiekuna na czas przejazdu lub zwrócić rodzicom koszty poniesione na transport. Jakie zasady obowiązują w takim przypadku?
Kiedy można prosić gminę o zwrot kosztów transportu dziecka do szkoły?
Zgodnie z art. 39 ustawy o prawie oświatowym sieć szkół publicznych w danej gminie musi być tak zorganizowana, aby zapewnić wszystkim dzieciom możliwość spełnienia obowiązku szkolnego. W powszechnym i równym dostępie do edukacji brana jest pod uwagę również odległość, jaką dziecko musi pokonać, aby znaleźć się w placówce. Zostało do doprecyzowane we wspomnianej ustawie.
Zgodnie z Prawem oświatowym droga dziecka z domu do szkoły nie powinna przekraczać:
- 3 km — w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych;
- 4 km — w przypadku uczniów klas V-VIII szkół podstawowych.
Jeśli odległość jest większa, rodzic ma prawo zwrócić się do gminy o zwrot kosztów poniesionych na transport dziecka do szkoły lub udostępnienie bezpłatnej komunikacji publicznej. Dodatkowo, w przypadku kiedy uczeń ma mniej niż 7 lat, gmina powinna również zapewnić opiekuna do dziecka lub zrefundować jego wynajęcie.
Choć taka forma wsparcia dla rodziców i uczniów jest gwarantowana zarówno prawem konstytucyjnym jak i oświatowym, zdarza się, że gminy uchylają się od tego obowiązku. Dzieje się tak najczęściej, kiedy dziecko uczęszcza do szkoły spoza swojego obwodu. Podobne przypadki budzą wątpliwości co do interpretacji przepisów. Sprawy często trafiają wtedy do sądów administracyjnych, które nie zawsze są zgodne co do ostatecznego rozstrzygnięcia sporu między rodzicami a gminami.
Spory między rodzicami a gminami
Gminy odmawiając zwrócenia rodzicom kosztów transportu dziecka do placówki oświaty, zwracają najczęściej uwagę na pojęcie „szkoły obwodowej”. Co to dokładnie oznacza? Gminy dzielą swój obszar na obwody szkolne — każde dziecko zamieszkujące w danym obwodzie formalnie przynależy do przypisanej mu szkoły. Przydział ten daje dziecku prawo do miejsca w konkretnej placówce, jednak nie oznacza automatycznie, że będzie ono do niej uczęszczać. Ostateczna decyzja leży po stronie rodzica.
Problemy interpretacyjne związane z obowiązkiem gminy dotyczącym organizowania transportu do szkoły pojawiają się wtedy, gdy rodzice decydują się posłać dziecko do placówki spoza wyznaczonego obwodu i zgłaszają się po refundację. W takiej sytuacji pojawia się pytanie: czy gmina nadal ma obowiązek zapewnienia dowozu lub zwrotu kosztów dojazdu?
Zdarza się, że gminy odmawiają zwrotu kosztów transportu i wtedy sprawy trafiają do sądów administracyjnych, a wyroki w tego typu sporach są różne. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał za zasadne roszczenie rodzica o refundację, uznając, że rodzice mogą ubiegać się o zwrot kosztów, niezależnie od tego, czy dziecko uczęszcza do szkoły obwodowej, czy też nie. Natomiast WSA we Wrocławiu staną po stronie gminy, uznając, że obowiązek zapewnienia transportu wiąże się bezpośrednio z koniecznością organizowania sieci szkół publicznych.
W innej sprawie rozpatrywanej przez WSA w Gdańsku pojawił się spór dotyczący zwrotu kosztów dojazdu rodzeństwa do placówki szkolno-przedszkolnej. Kluczowy okazał się dystans — rodzice twierdzili, że wynosi on 3,1 km, natomiast urząd wskazywał drogę krótszą niż 3 km. Jak się okazało, gmina wzięła pod uwagę drogę nieutwardzoną trudnodostępną i nieodpowiednią dla codziennego użytku. Sąd uznał, że skoro ustawa nie precyzuje sposobu mierzenia odległości, należy przyjąć, że powinna to być ogólnodostępna droga publiczna, zwyczajowo używana przez dziecko. A co za tym idzie drogi gruntowe, skróty przez pola czy lasy nie spełniają tych wymogów.
Jeśli droga dziecka z domu do szkoły jest dłuższa niż 3 lub 4 kilometry rodzice mają prawo zwrócić się do gminy o refundację kosztów dojazdu, lub udostępnienie darmowej komunikacji publicznej. Problem pojawia się wtedy, kiedy uczeń uczęszcza do szkoły spoza wyznaczonego obwodu. Nie wszystkie gminy respektują wtedy zapisy Prawa oświatowego.
