5 mln Polaków zyska więcej urlopu. Od 2026 r. staż pracy będzie liczony zupełnie inaczej
Już niebawem zmieni się sposób naliczania stażu pracy, rozszerzając katalog okresów aktywności zawodowej. Objawi się to dodatkowymi uprawnieniami dla około 5 milionów Polaków, dotychczas wyłączonych z pełnego liczenia przebiegu zawodowego. Planowany termin wejścia w życie nowych zasad liczenia stażu pracy to 1 stycznia 2026 roku. Czy nowe przepisy mogą mieć wpływ na ustalanie prawa do emerytury i obliczanie jej wysokości?
Nowe zasady liczenia stażu pracy od 2026 roku
Obowiązujący system uznaje do stażu pracy wyłącznie okresy zatrudnienia na etacie. Na mocy nowej legislacji to się zmieni. Do stażu będzie wliczany także czas przepracowany na umowach cywilnoprawnych, prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej, świadczeniu usług, umowach agencyjnych, a nawet praca za granicą - o ile została odpowiednio udokumentowana i objęta składkami na ubezpieczenia społeczne.
Rada Ministrów przyjęła projekt Ministerstwa Pracy przywracający sprawiedliwość na rynku pracy. Projekt przyjęty 22 maja 2025 roku zakłada rozszerzenie definicji stażu pracy także o okresy zawieszenia działalności gospodarczej w celu opieki nad dzieckiem, członkostwo w rolniczych spółdzielniach oraz pracę za granicą. Wliczanie tych okresów będzie uzależnione od opłacania składek lub odpowiedniego udokumentowania czasu pracy.
Zmiany w przepisach przyniosą korzyści dla pracowników. Nowe zasady będą działały wstecz
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło wprowadzenie zmian w Kodeksie pracy, które mają na celu eliminację obecnych nierówności oraz zapewnienie równych szans w korzystaniu z praw pracowniczych. Zgodnie z projektem, do okresu zatrudnienia wliczać się będą m.in.:
- prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przez osobę fizyczną oraz współpraca z taką osobą,
- wykonywanie umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług lub umowy agencyjnej,
- współpraca z osobami wykonującymi powyższe umowy,
- członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
- okresy pracy zarobkowej poza granicami kraju inne niż standardowe zatrudnienie,
- zawieszenie działalności gospodarczej w celu osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli w tym czasie opłacano składki emerytalne i rentowe.
Wymienione okresy będą potwierdzane zaświadczeniami ZUS. Natomiast okresy pracy, które nie podlegały zgłoszeniu do ZUS, oraz praca zarobkowa za granicą będą udowadniane według ogólnych zasad dowodowych – to pracownik będzie musiał wykazać, że dany okres faktycznie przepracował.
Dzięki nowej ustawie wiele osób będzie mogło przekroczyć próg 10 lat stażu pracy, co skutkuje zwiększeniem wymiaru urlopu wypoczynkowego z 20 do 26 dni rocznie. Dodatkowo dłuższy staż może wpłynąć na wydłużenie okresów wypowiedzenia, dostęp do odpraw pieniężnych przy zwolnieniach indywidualnych lub grupowych oraz możliwość ubiegania się o stanowiska wymagające potwierdzonego doświadczenia.
Czego oczekują pracodawcy i co trzeba udokumentować?
Zgodnie z projektem nowe przepisy mają obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Eksperci radzą, aby działy HR z odpowiednim wyprzedzeniem przeprowadziły audyt dokumentacji i przygotowały systemy kadrowo-płacowe na przyjmowanie i weryfikację nowych danych. Pracownicy będą musieli przedstawić zaświadczenia z ZUS lub umowy, potwierdzenia płatności składek czy inne dokumenty, aby zaliczyć wcześniejsze okresy do stażu.
Pojawia się pytanie, czy wprowadzone zmiany wpłyną na sposób wyliczania emerytury. Staż pracy nie determinuje bezpośrednio wysokości emerytury, lecz jest niezbędny do obliczenia kapitału początkowego. Warto pamiętać, że przy ustalaniu emerytury lub renty Zakład Ubezpieczeń Społecznych bierze pod uwagę zarówno okresy składkowe, jak i nieskładkowe.
