Ukryty dokument z PRL może odmienić domowy budżet. Sprawdź, czy masz go w szufladzie

Dlaczego relikty PRL wciąż wzbudzają zainteresowanie?

Okres Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej kojarzy się przede wszystkim z pustymi półkami w sklepach, kolejkami po podstawowe towary czy ograniczonym dostępem do dóbr konsumpcyjnych. Dla młodszych pokoleń to już wyłącznie historia, ale dla starszych – wspomnienie codziennej rzeczywistości. W tamtym czasie gromadzenie oszczędności wyglądało zupełnie inaczej niż dziś. Brakowało dostępu do nowoczesnych form lokowania kapitału, dlatego ogromną popularnością cieszyły się różnego rodzaju książeczki oszczędnościowe czy przedpłaty na dobra materialne, zwłaszcza samochody i mieszkania.

Z perspektywy czasu wielu Polaków uznało te papiery za bezużyteczne – dokumenty odłożone na dno szuflady, które straciły rację bytu po transformacji ustrojowej. Jednak wraz z rozwojem mechanizmów rekompensat, a także zmianami w prawie, zaczęły się pojawiać informacje, że owe „bezwartościowe” relikty mogą wciąż przynosić wymierne korzyści. To właśnie dlatego temat ukrytych dokumentów z PRL co pewien czas wraca na nagłówki portali finansowych i budzi zainteresowanie zarówno osób starszych, jak i młodszych, które dziedziczą je po rodzicach czy dziadkach.

Czy naprawdę możliwe jest, że papiery sprzed kilkudziesięciu lat mają dziś moc realnego wsparcia domowego budżetu? Okazuje się, że tak – choć nie każdy dokument się do tego kwalifikuje.

Dokumenty sprzed dekad, które mogą zyskać nowe życie

Część osób przechowuje książeczki mieszkaniowe PKO BP czy zaświadczenia o dawnych wpłatach, nie zdając sobie sprawy, że mogą one stanowić podstawę do ubiegania się o świadczenia. Niektóre rodziny traktowały je jedynie jako pamiątkę, inni w ogóle o nich zapomnieli. Tymczasem warto wiedzieć, że w polskim systemie prawnym przewidziano specjalne mechanizmy mające zrekompensować obywatelom straty wynikające z inflacji i transformacji ustrojowej.

Takim mechanizmem jest m.in. premia gwarancyjna związana z książeczkami mieszkaniowymi. PKO BP wyjaśnia wprost:

Premia gwarancyjna jest wypłacana właścicielom książeczek mieszkaniowych, którzy założyli książeczki mieszkaniowe do dnia 23 października 1990 r. i przeznaczą środki zgromadzone na książeczce na ściśle określone cele mieszkaniowe. Premia gwarancyjna jest finansowana ze środków budżetu państwa– informuje Bank PKO BP.

Co istotne, tych pieniędzy nie można wydać dowolnie – trzeba je przeznaczyć na cele mieszkaniowe, takie jak zakup lokalu, remont, budowa domu czy spłata kredytu hipotecznego. Proces odzyskania pieniędzy wymaga złożenia wniosku w banku wraz z odpowiednimi dokumentami potwierdzającymi cel wydatku.

Podobny charakter mają rekompensaty za przedpłaty na samochody, które nigdy nie trafiły do właścicieli. W latach 80. wpłacanie zaliczek na pojazdy – zwłaszcza popularne fiaty – było powszechną praktyką. Produkcja jednak nie nadążała za popytem, a transformacja systemowa sprawiła, że część zamówień nie została zrealizowana. Państwo wprowadziło zatem system rekompensat, który obowiązuje do dziś.

Książeczki mieszkaniowe i przedpłaty na auta. Tu kryją się nawet dziesiątki tysięcy złotych

Dopiero w tym momencie warto odsłonić, jakie realne kwoty wchodzą w grę. W przypadku książeczek mieszkaniowych PKO BP mowa nawet o 16 tysiącach złotych. Ostateczna wysokość premii zależy od szeregu czynników – liczby i wysokości wpłat, roku założenia książeczki, a także wskaźników publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny.

Bank precyzuje zasady:

Na wysokość premii gwarancyjnej mają wpływ takie czynniki jak: wysokość dokonywanych poszczególnych wpłat, cena 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego obowiązująca w kwartale/roku wniesienia wpłaty, cena ostatnio ogłoszona przed kwartałem złożenia wniosku o likwidację książeczki, jak również rodzaj budownictwa, na jaki zostaną wykorzystane środki z książeczki – czytamy na stronie PKO BP.

Jeszcze większe kwoty dotyczą rekompensat za przedpłaty na samochody. Osoby, które wpłacały zaliczki na fiata 126p, mogą liczyć na prawie 20 tysięcy złotych zwrotu. W przypadku FSO 1500 kwota ta przekracza nawet 27 tysięcy złotych. Mimo że program funkcjonuje od lat, wciąż nie wszyscy uprawnieni odebrali swoje środki – pod koniec 2024 roku aktywnych pozostawało aż 238 rachunków.

Choć rząd zapowiada wygaszanie systemu rekompensat, na razie nie ma projektu ustawy, który ostatecznie zakończyłby wypłaty. To oznacza, że wciąż jest czas, aby sprawdzić, czy w domowych archiwach nie znajduje się dokument uprawniający do takich pieniędzy.

Dokumenty z czasów PRL, które dla wielu były wyłącznie reliktem, mogą okazać się prawdziwym wsparciem finansowym. Książeczki mieszkaniowe czy przedpłaty na samochody to przykład, jak historia łączy się z teraźniejszością i realnie wpływa na portfele Polaków. Zanim więc wyrzucisz stare papiery, sprawdź, czy nie kryją w sobie wartości znacznie większej, niż mogłoby się wydawać.