Nie każdy dług można "przeczekać". W tych przypadkach nie zwlekaj, konsekwencje będą opłakane
Problemy finansowe Polaków nie są nowością, a w spiralę długów bardzo łatwo jest wpaść. W wielu przypadkach takie zobowiązanie może się przedawnić, a sąd przychylić do umorzenia postępowania. Nie zawsze jest to jednak możliwe. W tych przypadkach konsekwencje mogą być opłakane, lepiej do tego nie doprowadzić.
Miliardy złotych długu na kontach Polaków
Choć ogólna liczba dłużników w Polsce nieznacznie spadła, skala problemu wciąż pozostaje poważna, a struktura zadłużenia budzi niepokój. Na koniec 2024 roku łączne zadłużenie Polaków wpisanych do rejestrów przekraczało 84,7 mld zł, czyli kwotę wyższą niż roczny budżet programu 800 plus, jak wynika z raportu BIG InfoMonitor z marca 2025 roku. Co istotne, za tę gigantyczną sumę odpowiadało ponad 2,6 miliona osób, co oznacza, że statystycznie co dziesiąty dorosły Polak ma problemy z terminowym regulowaniem swoich zobowiązań.
Główne przyczyny wpadania w finansowe tarapaty pozostają niezmienne: utrzymująca się inflacja, wysokie stopy procentowe windujące raty starych kredytów oraz drastyczny wzrost kosztów życia, zwłaszcza w zakresie energii i podstawowych produktów. W takich warunkach wielu dłużników z nadzieją spogląda na instytucję przedawnienia, która ma na celu stabilizację obrotu prawnego i mobilizowanie wierzycieli do sprawnego dochodzenia swoich praw.
Zgodnie z ogólną zasadą termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (jak czynsz czy odsetki) oraz tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, mowa o trzech latach. Jest to jednak furtka, która dla pewnych typów zobowiązań pozostaje zamknięta na stałe, a bierna nadzieja na jej otwarcie może prowadzić do jeszcze głębszych problemów finansowych i życiowych.
Istnieją jednak takie długi, których przedawnienie nie jest możliwe. Zlekceważenie ich grozi poważnymi konsekwencjami.
Te długi się nie przedawniają
Zasada przedawnienia roszczeń majątkowych jest jednym z filarów obrotu gospodarczego, jednak ustawodawca przewidział od niej kilka istotnych wyjątków. Dotyczą one zobowiązań o szczególnym charakterze, gdzie ochrona interesu wierzyciela lub porządku społecznego ma absolutny priorytet.
Pierwszą i najważniejszą grupą są roszczenia alimentacyjne. Owszem, pojedyncze, niezapłacone raty alimentacyjne przedawniają się z upływem trzech lat, ale sam obowiązek alimentacyjny nie wygasa automatycznie wraz z wiekiem dziecka. Ustaje on dopiero na mocy decyzji sądu, na przykład w sytuacji, gdy dziecko jest już w stanie utrzymać się samodzielnie. Oznacza to, że wierzyciel może dochodzić zaległości przez całe życie dłużnika, a po przejęciu długu przez Fundusz Alimentacyjny ścigać go będzie państwo z całą swoją surowością.
Kolejnym przykładem są długi wynikające z popełnienia przestępstwa. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się z upływem aż dwudziestu lat od dnia popełnienia przestępstwa, bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Szczególną kategorią, której nieznajomość bywa tragiczna w skutkach, są długi zabezpieczone hipoteką. W tym przypadku należy rozróżnić odpowiedzialność osobistą dłużnika od odpowiedzialności rzeczowej nieruchomości. Nawet jeśli osobiste roszczenie banku wobec kredytobiorcy o zapłatę przedawni się po sześciu latach, wierzyciel hipoteczny wciąż ma prawo zaspokoić swoje roszczenie bezpośrednio z obciążonej nieruchomości, niezależnie od tego, kto jest jej aktualnym właścicielem.
W praktyce oznacza to, że bank może zlicytować dom lub mieszkanie nawet po kilkunastu latach od zaprzestania spłaty kredytu. Przedawnieniu nie ulegają także roszczenia o zniesienie współwłasności, co ma znaczenie np. przy podziale majątku po rozwodzie czy w sprawach spadkowych.
Polacy, którzy zlekceważyli swoje długi z powyższych kategorii, muszą liczyć się z konsekwencjami.
Zobacz: Ta moneta z PRL bije wszystkie rekordy. Kolekcjonerzy płacą za nią majątek
Lekceważenie długów to nie rozwiązanie
Ignorowanie nieprzedawnialnych długów to prosta droga do życiowej i finansowej katastrofy, która wykracza daleko poza straty materialne. W przypadku zobowiązań alimentacyjnych czy wynikających z przestępstwa wierzyciel może przez dekady korzystać z pomocy komornika, co oznacza nieustanną presję. Egzekucja komornicza może objąć wynagrodzenie za pracę (z zachowaniem kwoty wolnej od potrąceń), świadczenia emerytalno-rentowe, środki na rachunkach bankowych, a także ruchomości i nieruchomości.
Dług nie tylko nie znika, ale stale rośnie o odsetki ustawowe za opóźnienie oraz niemałe koszty egzekucyjne, które dodatkowo obciążają dłużnika. Osoba z takim długiem na stałe trafia do rejestrów takich jak Biuro Informacji Kredytowej (BIK) czy Krajowy Rejestr Długów (KRD), co w praktyce oznacza jej "śmierć cywilną” w świecie finansów. Uzyskanie kredytu hipotecznego, pożyczki gotówkowej, zakupów na raty czy nawet podpisanie umowy abonamentowej na telefon staje się praktycznie niemożliwe.
To jednak nie wszystko. Ciągła presja związana z wiszącym nad głową długiem, nieustanne telefony od firm windykacyjnych i działania komornika prowadzą do ogromnego stresu, problemów psychicznych, rozpadu relacji rodzinnych i społecznej izolacji. Dlatego, zamiast biernie czekać na przedawnienie, które w wielu przypadkach nigdy nie nastąpi, jedynym słusznym rozwiązaniem jest podjęcie aktywnej próby uregulowania swoich zobowiązań. Nawet w najtrudniejszej sytuacji kontakt z wierzycielem i próba negocjacji ugody czy restrukturyzacji zadłużenia dają znacznie większe szanse na wyjście z problemów niż chowanie głowy w piasek.
