Czy Polska należy do NAFTA? Zwolenników projektu nie brakowało

NAFTA przeszła do historii

Latem zeszłego roku po ponad ćwierćwieczu funkcjonowania przestała obowiązywać Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA - North American Free Trade Agreement), czyli umowa handlowa pomiędzy USA, Kanadą, a także Meksykiem. Zastąpiła ją nowa umowa o wolnym handlu (USMCA).

Umowa tworząca między USA, Kanadą i Meksykiem strefę wolnego handlu została podpisana pod koniec 1992 roku a weszła w życie wraz z początkiem 1994 roku. Układ zakładał m.in. zniesienie stawek celnych w handlu wzajemnym czy liberalizację w handlu artykułami rolnymi, a wśród celów umowy wskazywano np. osiągnięcie dobrobytu i rozwój krajów członkowskich, dogodny klimat do inwestycji prywatnych, czy stworzenie warunków politycznych służących rozwojowi wzrostu gospodarczego. Co istotne, w przeciwieństwie do Unii Europejskiej  NAFTA nie tworzy ponadpaństwowych ciał rządowych, a jej prawo nie jest nadrzędne w stosunku do prawa narodowego.

Wycofanie NAFTA jak przypominała Polska Agencja Prasowa była jedną z najważniejszych obietnic przedwyborczych Donalda Trumpa w wygranej kampanii wyborczej w 2016 roku (ustępujący prezydent pokonał wówczas Hilary Clinton). W ocenie Trumpa było to „najgorsze porozumienie handlowe, jakie kiedykolwiek zawarto”, a jako jedno z największym przewin NAFTA prezydent USA wskazywał zamykanie miejsc pracy.

Z kolei USMCA, które zastąpiło NAFTA Trump określał jako jeden z największych sukcesów swojej polityki gospodarczej, prognozując, że dzięki nowej umowie moc amerykańskiego przemysłu „powróci jak nigdy wcześniej”.

Co ciekawe, nowa umowa cieszyła się poparciem nie tylko Republikanów, ale jak zauważa Agencja także znacznej części Partii Demokratycznej. Opozycyjny wobec Trumpa obóz częściowo podzielał krytyczna opinię prezydenta wobec NAFTA.

Kto chciał Polski w NAFTA?

Polska nie należała do NAFTA, choć nie brakowało orędowników tej opcji zwłaszcza na początku tego tysiąclecia, gdy dużo mówiło się o chęci rozszerzenia Strefy na nowe kraje. Należał do nich m.in. Janusz Korwin-Mikke. Niedługo przed przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej polityk przekonywał, że zamiast przystępować do Wspólnoty, powinniśmy rozważyć członkowstwo w NAFTA i prowadzić politykę gospodarczą podobną do krajów należących do Strefy, co w jego ocenie „oznaczałoby zminimalizowanie roli państwa w gospodarce”.

Podobnie patrzył na tę kwestię nieżyjący już publicysta Maciej Rybiński, przekonując do swoich racji na łamach tygodnika „Wprost”, zdaniem którego zamiast „spierać z daleką od gospodarki wolnorynkowej Unią Europejską o tysiące mniej i bardziej ważnych problemów oraz grzecznie czekać w europejskiej poczekalni, znosząc chimeryczne nastroje zachodnich polityków powinniśmy zgłosić swój akces do najbogatszego, najbardziej liberalnego i otwartego na nowych członków stowarzyszenia".

- W porównaniu z Unią Europejską NAFTA wzbudza na świecie większe zainteresowanie, szczególnie z powodu swojej nieprawdopodobnie prostej konstrukcji. Nie tylko nie ma siedziby, przewodniczącego, adresu, lecz także nie dysponuje aparatem administracyjnym, nie wydaje rozporządzeń, nie pobiera podatków i nie udziela subwencji. Nikt w tej strefie nie wpadłby na pomysł biurokratycznego ustalenia kategorii biologicznej "ryb lądowych" po to, by hodowcom ślimaków i żab zapewnić dostęp do dobrodziejstw w postaci subwencji dla rybołówstwa morskiego. Nikt również nie zgłosiłby, tak jak stało się to w Unii Europejskiej, projektu stemplowania jajek znoszonych przez unijne kury – przekonywał Rybiński.

Nieodżałowany publicysta nie mógł wówczas przypuszczać, że 15 lat po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej NAFTA przejdzie do historii.