13. emerytura do zwrotu. Ci seniorzy muszą oddać pieniądze, ZUS wskazał konkretne grupy

ZUS wypłaca 13. emeryturę

System ubezpieczeń społecznych w Polsce funkcjonuje w oparciu o ściśle określone reguły prawne, a nie na zasadzie uznaniowości. Wprowadzona na stałe do porządku prawnego trzynasta emerytura miała stanowić gest solidarności międzypokoleniowej oraz wsparcie dla najstarszych obywateli. W 2025 roku świadczenie to wyniosło 1878,91 zł brutto, co stanowi równowartość obowiązującej minimalnej emerytury. 

Dla wielu beneficjentów, zwłaszcza tych pobierających najniższe świadczenia, była to istotna pomoc finansowa pozwalająca na uregulowanie bieżących zobowiązań. Należy jednak pamiętać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych pełni funkcję strażnika finansów publicznych i jest zobligowany do weryfikacji zasadności wypłat.

Współczesny przepływ danych między urzędami skarbowymi a ZUS sprawia, że wykrycie niespójności w dochodach jest procesem szybkim i skutecznym. Choć w przestrzeni publicznej świadczenie to często określane jest mianem prezentu od państwa, w rzeczywistości obwarowane jest ono konkretnymi wymogami prawnymi. ZUS przypomina, że trzynasta emerytura wypłacana jest z urzędu, co eliminuje konieczność składania wniosków, ale jednocześnie może usypiać czujność seniorów. Kluczowym terminem decydującym o zachowaniu prawa do środków jest 31 marca danego roku. Jeżeli w tym dniu prawo do wypłaty emerytury podstawowej było zawieszone, dodatkowe świadczenie się nie należy.

Te osoby muszą zwrócić 13. emeryturę

Do grupy największego ryzyka, która musi liczyć się z koniecznością zwrotu pieniędzy, należą tak zwani wcześniejsi emeryci. Są to osoby, które przeszły na świadczenie przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, i pozostają aktywne zawodowo. 

W przeciwieństwie do emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny i mogą dorabiać bez ograniczeń, wcześniejsi emeryci muszą przestrzegać progów przychodowych, które zmieniają się co kwartał na podstawie komunikatów Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przekroczenie przychodu z dodatkowej pracy powyżej 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia skutkuje zawieszeniem wypłaty podstawowej emerytury przez ZUS.

W 2025 roku limity te ulegały dynamicznym zmianom. W czwartym kwartale górny limit bezpiecznego dorabiania bez ryzyka zawieszenia wynosił ponad 11 400 zł brutto. Jeśli przekroczenie progu przychodowego skutkowało zawieszeniem prawa do wypłaty świadczenia na dzień 31 marca lub jeśli roczne rozliczenie wykaże przekroczenie skutkujące zawieszeniem świadczenia za ten okres, trzynasta emerytura uznawana jest za świadczenie nienależnie pobrane. 

Prawo do dodatkowego rocznego świadczenia posiadają wyłącznie osoby, które na dzień 31 marca miały aktywne prawo do wypłaty emerytury lub renty. Posiadanie statusu emeryta przy jednoczesnym zawieszeniu wypłaty świadczenia głównego oznacza niespełnienie warunków do otrzymania trzynastki.

Zobacz też: Te dwa terminy gwarantują wyższą emeryturę w 2026 r. Skorzysta wielu Polaków

13. emerytura do zwrotu, to dotyczy tych osób

W sytuacji, gdy ZUS po weryfikacji przychodów stwierdzi nadpłatę, wydaje decyzję administracyjną zobowiązującą do zwrotu środków. W przypadku świadczeń nienależnie pobranych z winy świadczeniobiorcy, za co uznaje się niedopilnowanie limitów mimo pouczenia, zwrot dotyczy kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Oznacza to, że senior musi oddać nie tylko 1878,91 zł, ale również dodatkowe kwoty zależnie od indywidualnych potrąceń podatkowo-składkowych. Jest to mechanizm szczególnie dotkliwy, gdyż wymaga zwrotu pieniędzy, których fizycznie senior nie otrzymał "do ręki".

Problem zwrotów dotyczy nie tylko dorabiających wcześniejszych emerytów, ale także specyficznych grup zawodowych. Sędziowie i prokuratorzy w stanie spoczynku, nieobjęci powszechnym systemem ubezpieczeń społecznych, są wyłączeni z prawa do 13. emerytury wypłacanej przez ZUS. Ewentualna pomyłkowa wypłata w tych przypadkach również podlega bezwzględnemu zwrotowi. 

Podobne ryzyko dotyczy rent rodzinnych, gdy zmieni się liczba osób uprawnionych, a świadczenie nie zostanie proporcjonalnie podzielone. ZUS ma uprawnienia do potrącania nienależnie pobranych kwot z bieżących wypłat, co uszczupla comiesięczny budżet dłużnika. Dlatego tak istotne jest bieżące kontrolowanie przychodów, zwłaszcza w pierwszym kwartale roku, który decyduje o prawie do marcowych wypłat dodatkowych. Podsumowując, zwrot 13. emerytury może dotyczyć przede wszystkim: 

• osób, których prawo do świadczeń zostało zawieszone na dzień 31 marca,
• sędziów i prokuratorów na emeryturach oraz laureatów sportowi, którzy pobierają emeryturę olimpijską.
• osób, których dochody przekraczają ustalony limit - jeśli przekroczenie wynosi więcej niż 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia.