Zasady przyznawania urlopu wypoczynkowego
Komu przysługuje urlop wypoczynkowy?
Urlop wypoczynkowy jest prawnie zagwarantowany wszystkim pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę. W przypadku innych umów nie ma takiej gwarancji, ponieważ przepisy obejmujące urlop wypoczynkowy zawarte są w Kodeksie pracy, który reguluje tylko umowy o pracę. Według obowiązującego prawa pracownik powinien odebrać przysługujące dni urlopowe, a jeśli nie wykorzysta wszystkich, dni te przechodzą na kolejny rok.
Ile trwa urlop wypoczynkowy?
Wymiar urlopu wypoczynkowego uzależniony jest przede wszystkim od stażu pracy. I tak w przypadku osób, które mają za sobą mniej niż 10 lat stażu pracy, przysługuje urlop w wymiarze 20 dni w roku kalendarzowym. Osobom mającym ponad 10-letni staż pracy przysługuje 26 dni urlopu w roku kalendarzowym. Co istotne, zgodnie z artykułem 155. Kodeksu pracy w okres stażu pracy wliczane są nie tylko stricte lata pracy, ale również lata ukończonej edukacji. Należy jednak pamiętać, że nie podlegają one zsumowaniu. Do lat pracy można wliczyć zatem:
zasadniczą lub równorzędną szkołę zawodową – maksymalnie 3 lata,
średnią szkołę zawodową – maksymalnie 5 lat,
średnią szkołę zawodową dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych – 5 lat,
średnią szkołę ogólnokształcącą – 4 lata,
szkołę policealną – 6 lat,
szkołę wyższą – 8 lat.
Jeżeli natomiast nauka była pobierana w trakcie okresu zatrudnienia, wybiera się tę opcję, która jeśli chodzi o wymiar urlopu, jest dla pracownika najkorzystniejsza.
W przypadku osób, które po raz pierwszy podejmują pracę w oparciu o umowę o pracę, w danym roku kalendarzowym z każdym kolejnym miesiącem naliczany jest im urlop w wysokości 1/12 należnego im urlopu po przepracowaniu roku.
W przypadku osób, które nie są zatrudnione na pełen etat, urlop wyliczany jest proporcjonalnie do wymiaru pracy.
Udzielanie urlopu wypoczynkowego
W większości firm początkowo dokonuje się deklaracji urlopu na cały rok kalendarzowy. Po ogłoszeniu przez pracodawcę harmonogramu urlopowego, jest on wiążący dla stron. Obie strony mogą wnioskować o jego przełożenie w szczególnych przypadkach, np. gdy spowoduje to poważne zakłócenia w toku pracy. Zmiana terminu urlopu jest również możliwa, jeśli szczególne przypadki nie nastąpią, ale dwie strony dojdą do porozumienia w zakresie zmiany okresu urlopu. Nawet jeśli w firmie istnieje harmonogram urlopu, konieczne jest każdorazowe przedłożenie wniosku o urlop wypoczynkowy pracodawcy lub przełożonemu. Wniosek urlopowy powinien zawierać dane pracownika wraz z nazwą obejmowanego stanowiska oraz zakres dat urlopowych, o które pracownik wnioskuje.
Co, jeśli pracownik nie wykorzysta urlopu wypoczynkowego?
Z założenia urlop wypoczynkowy służy regeneracji pracownika, powinien więc zostać wykorzystany. Nie zawsze jest to jednak możliwe, co ważne jednak, dni urlopowe nie przepadają, tylko przechodzą na kolejny rok. Pracownik powinien wykorzystać zaległe dni urlopowe najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Może się też zdarzyć sytuacja, w której zaległy urlop nie zostanie wykorzystany. Gdy umowa pracownika dobiegła końca lub została rozwiązana, przysługuje mu ekwiwalent za niewykorzystane dni urlopowe. Pracodawca może nie wypłacić ekwiwalentu tylko w sytuacji, gdy nawiążę on nową umowę z pracownikiem rozpoczynającą się z okresem zakończenia poprzedniej umowy. Jeśli natomiast pracodawca nie chce wypłacić należnego ekwiwalentu, pracownik może dochodzić swojego prawa przed sądem pracy w terminie 3 lat od zakończenia umowy. Po tym czasie uznaje się sprawę za przedawnioną.
