Ponowne przeliczenie emerytury. Korzyści dla trzech grup seniorów, skorzystają tysiące Polaków
Problemy polskiego systemu emerytalnego są znane od lat. Istnieje jednak mechanizm umożliwiający ponowne przeliczenie świadczeń przez ZUS, co w wielu przypadkach może skutkować wyraźnym wzrostem emerytury – nawet o kilkaset złotych miesięcznie. Nowelizacja przepisów, mająca na celu naprawienie systemowych uchybień, przewiduje szczególne wsparcie dla trzech wybranych grup emerytów. Kto skorzysta na ponownym przeliczeniu emerytury? Wyjaśniamy.
Nowi biedni emeryci. Problem jest palący, a spirala się nakręca
W debacie publicznej na temat systemu emerytalnego coraz częściej pojawiają się głosy wskazujące na rosnącą grupę osób, które znajdują się w trudnej, żeby nie powiedzieć katastrofalnej, sytuacji finansowej. Z każdym rokiem rośnie liczba seniorów otrzymujących tzw. groszowe emerytury, czyli świadczenia niższe niż minimalna emerytura.
Aktualnie wysokość minimalnej emerytury wynosi 1878,91 zł brutto (ok. 1709,81 zł netto). Jak pokazują dane ZUS z marca bieżącego roku, aż 437,9 tysiąca emerytów otrzymuje niższe świadczenia – najczęściej mieszczące się w przedziale od 900 do 1200 zł. Stanowią oni już blisko 10 proc. wszystkich emerytów. Dla porównania – w 2011 roku było to jedynie 4,2 proc. osób pobierających świadczenia według tzw. nowego systemu, wprowadzonego po reformie z 1999 roku.
Problem ten w szczególności dotyczy osób, które pracowały w okresie transformacji ustrojowej, kiedy to wielu ludzi – zmuszonych przez kryzys gospodarczy – podejmowało zatrudnienie w szarej strefie, bez odprowadzania składek emerytalnych.
Czytaj więcej: Ujawnili prawdziwą płacę przeciętnego Polaka. Znacznie mniej od oficjalnych danych
Zdarzają się także przypadki, w których otrzymywana emerytura jest niewspółmierna do odprowadzonych składek. Dla wielu seniorów oznacza to poczucie nierówności, finansowej niepewności oraz początek okresu wyrzeczeń, ubóstwa i większych kosztów pomocy społecznej – mimo długiego stażu pracy i regularnych wpłat do systemu. Nowe przepisy mają wyrównać niesprawiedliwości i pomóc przede wszystkim trzem grupom najbardziej poszkodowanych emerytów.
Rząd przeliczy emerytury czerwcowe. To rekompensata za wcześniejsze straty
Według opinii ekspertów, dalsze pogłębianie się negatywnych zjawisk w systemie emerytalnym jest nieuniknione bez podjęcia natychmiastowych działań legislacyjnych. Niezbędne są zmiany legislacyjne, które wyeliminują przepisy prowadzące do zaniżania świadczeń oraz powstrzymają narastające ubóstwo wśród osób starszych.
Jednym z proponowanych rozwiązań jest nowelizacja przepisów dotyczących emerytur przyznanych w czerwcu w latach 2009–2019. Problem ten został dostrzeżony m.in. przez Trybunał Konstytucyjny, a proponowane rozwiązania zawarte w projekcie opierają się na wydanym orzecznictwie.
Czytaj więcej: Składki ZUS jak zimny prysznic. Jest prognoza na 2026 rok. Z portfeli może wyparować zawrotna kwota
Dziś sprawa wydaje się wyjaśniona: seniorzy, którzy przeszli na emeryturę w czerwcu, byli poszkodowani przez system – obowiązujące przepisy nie pozwalały im skorzystać z kwartalnych waloryzacji, co obniżało ich świadczenia nawet o kilkaset złotych. W przygotowanym przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekcie ustawy przewidziano szereg zmian, które mają umożliwić skorygowanie niesprawiedliwych wyliczeń. Propozycja zakłada możliwość ponownego przeliczenia emerytur oraz rent rodzinnych, które zostały przyznane w czerwcu w latach 2009–2019.
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy regulującej sposób ustalania wysokości emerytur powszechnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Proponuje się, aby ponownie wyliczyć emeryturę na dzień złożenia wniosku o emeryturę powszechną, jednak bez uwzględniania corocznych waloryzacji kapitału początkowego oraz składek zgromadzonych podczas pobierania wcześniejszej emerytury, aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.
Dodatkowo kapitał emerytalny nie będzie pomniejszany o kwoty wypłaconych wcześniej emerytur. Tak ustalona emerytura będzie następnie poddawana corocznym waloryzacjom, przeprowadzanym w marcu dla emerytur i rent.
Kto skorzysta na ponownym przeliczeniu emerytury?
Zgodnie z zapisami, możliwość ponownego przeliczenia świadczeń emerytalnych zyskają kobiety urodzone w latach 1954–1959 oraz mężczyźni z roczników 1949–1952 i 1954, którzy złożyli wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 roku. Szacuje się, że nowe regulacje mogą objąć około 67 tysięcy osób.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznacza, że wdrożenie zmian wymaga czasu – dlatego emerytury zostaną formalnie skorygowane od 1 stycznia 2026 roku, jednak wyższe kwoty będą obowiązywać już od 1 lipca 2025 roku, a ZUS wypłaci wyrównanie za ten czas. Projekt ustawy jest teraz w fazie opiniowania, a po zakończeniu wszystkich niezbędnych procedur zacznie obowiązywać dopiero 1 czerwca 2026 roku.
Warto podkreślić, że wyrównanie nie zostanie przyznane automatycznie. Osoby uprawnione będą musiały złożyć odpowiedni wniosek – elektronicznie, osobiście w placówce ZUS lub drogą pocztową. Projekt przewiduje na to pół roku od momentu uruchomienia procedury – czyli od 1 czerwca danego roku. Trzeba jednak pamiętać, że projekt ustawy może jeszcze ulec zmianie w toku prac parlamentarnych, a ostateczne przepisy i harmonogram poznamy dopiero po zakończeniu procesu legislacyjnego.
