Nowa droga do zasiłku już wkrótce. Rząd zmienia sposób składania wniosków

Resort rodziny ma szerokie kompetencje

Choć na co dzień rzadko zastanawiamy się nad strukturą administracji, to właśnie w gmachu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapadają decyzje wpływające na portfele milionów Polaków. Resort ten nie tylko kształtuje rynek pracy, ale przede wszystkim sprawuje nadzór nad Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, instytucją, przez którą przepływają miliardy złotych rocznie w formie rent, emerytur i zasiłków. System ubezpieczeń społecznych w Polsce jest niezwykle rozbudowany i obejmuje szeroki wachlarz wsparcia: od świadczeń chorobowych, przez macierzyńskie, aż po rehabilitacyjne. Przez lata jednak największą bolączką tego mechanizmu była jego archaiczność.

Jeszcze do niedawna, aby otrzymać należne pieniądze, trzeba było przedzierać się przez gąszcz przepisów i formularzy, których wypełnienie nierzadko wymagało konsultacji z księgową. Każdy błąd w numerze PESEL czy dacie urodzenia dziecka mógł skutkować wstrzymaniem wypłaty lub koniecznością składania korekt, co w dramatycznych sytuacjach życiowych było ostatnią rzeczą, jakiej potrzebowali ubezpieczeni. Skala operacji jest potężna, każdego miesiąca do ZUS wpływają tysiące wniosków o różnego rodzaju wsparcie finansowe, co generuje ogromne koszty obsługi i obciąża pracowników fizyczną weryfikacją dokumentów. Cyfrowa transformacja, którą obserwujemy, nie jest więc kaprysem, lecz koniecznością wynikającą z potrzeby uszczelnienia systemu i przyspieszenia przepływu środków do obywateli.

Ten zasiłek wspiera setki rodzin

Zasiłek opiekuńczy to specyficzne świadczenie, które często bywa mylone z innymi formami pomocy socjalnej. Nie jest to stały dodatek do pensji, lecz forma rekompensaty za utracony zarobek w sytuacji, gdy musimy zostać w domu, by zająć się chorym członkiem rodziny. Najczęściej korzystają z niego rodzice chorych dzieci, ale prawo do zasiłku przysługuje również w przypadku opieki nad innym chorym członkiem rodziny, na przykład małżonkiem czy rodzicem, pod warunkiem, że prowadzimy z nimi wspólne gospodarstwo domowe. Kluczowa jest tu zasada solidarności ubezpieczeniowej, pieniądze pochodzą ze składek chorobowych, które co miesiąc są potrącane z naszego wynagrodzenia.

Wysokość tego świadczenia wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku, co w uproszczeniu oznacza 80 proc. naszego średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. Warto jednak pamiętać o limitach czasowych, które są sztywno określone przez ustawodawcę. W roku kalendarzowym przysługuje nam łącznie 60 dni zasiłku na opiekę nad chorym dzieckiem do lat 14 lub zdrowym do lat 8 w określonych przypadkach oraz 14 dni na opiekę nad innym chorym członkiem rodziny lub dzieckiem powyżej 14. roku życia. Do tej pory procedura była jasna, choć uciążliwa: lekarz wystawiał elektroniczne zwolnienie e-ZLA, ale rodzic musiał jeszcze dostarczyć pracodawcy lub do ZUS wypełniony druk Z-15A lub Z-15B. To właśnie na tym etapie najczęściej dochodziło do opóźnień, a papierowy obieg dokumentów skutecznie hamował automatyzację wypłat.

Zobacz też: Zwrot nadpłaty podatku PIT. Otrzymałeś takiego maila, lepiej uważaj. Ministerstwo Finansów bije na alarm

Nadchodzi zmiana w ubieganiu się o znany zasiłek

Rząd zapowiada dalszą cyfryzację procedur związanych z systemem świadczeń społecznych. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, którego celem jest uproszczenie zasad ubiegania się o zasiłek opiekuńczy oraz dostosowanie ich do standardów nowoczesnej administracji cyfrowej. Projekt ma ograniczyć formalności, zlikwidować konieczność papierowego obiegu dokumentów i usprawnić komunikację pomiędzy ubezpieczonymi, płatnikami składek a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Najważniejszą zmianą przewidzianą w nowelizacji jest umożliwienie składania wniosków o zasiłek opiekuńczy w formie elektronicznej. Nowe przepisy pozwolą na przesyłanie dokumentów online zarówno przez płatników składek i biura rachunkowe do ZUS, jak i w sytuacjach, gdy płatnicy sami wypłacają zasiłki. Rozwiązanie to ma zastąpić obecny model, który jest rozproszony i w dużej mierze opiera się na dokumentach papierowych. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zwraca uwagę, że obowiązujące obecnie procedury są niejednolite i uciążliwe. Dokumenty stanowiące podstawę do ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego muszą być przekazywane oddzielnie i w różnych formach. Zaświadczenie płatnika składek Z-3 może być już dziś przekazywane elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS, jednak wniosek pracownika o zasiłek opiekuńczy (formularze Z-15A lub Z-15B), składany za pośrednictwem pracodawcy, nadal musi trafić do ZUS w oryginale, osobiście do terenowej jednostki organizacyjnej lub drogą pocztową.

Podobne ograniczenia obowiązują w przypadku płatników składek, którzy samodzielnie wypłacają zasiłki. Ubezpieczeni nie mają obecnie możliwości przekazywania im wniosków o zasiłek opiekuńczy w formie elektronicznej, co wydłuża procedury i generuje dodatkowe obowiązki administracyjne. Projektowana nowelizacja ma zlikwidować te bariery, umożliwiając elektroniczne składanie kompletu dokumentów i ujednolicając sposób ich przekazywania. Według resortu zmiany te mają przede wszystkim uprościć procedury, usprawnić obsługę świadczeń oraz lepiej odpowiadać na potrzeby obywateli w warunkach postępującej cyfryzacji administracji publicznej.