Polska w Ogonie Innowacji. Dlaczego Nasz Własny System Zabija Najlepsze Pomysły?
Mamy kreatywnych inżynierów i przełomowe pomysły, a jednak w europejskich rankingach innowacyjności plasujemy się w ostatniej grupie, obok Rumunii i Bułgarii. Dlaczego polskie prototypy, zamiast podbijać rynki, latami umierają w szufladach? Odpowiedzi na to pytanie w rozmowie z Natalią Ziółkowską udziela Grzegorz Putynkowski, Prezes Centrum Badań i Rozwoju Technologii dla Przemysłu, demaskując absurdy systemu, który zamiast wspierać, hamuje rozwój.
Papierowy Potwór i Zabetonowany System
W rozmowie z cyklu BiznesInfo, prowadząca Natalia Ziółkowska i jej gość, Grzegorz Putynkowski, przeprowadzili bezlitosną diagnozę polskiego ekosystemu innowacji. Choć Polska może poszczycić się wybitną kulturą inżynierską i zdolnością do kreatywnego rozwiązywania problemów, to systemowe bariery skutecznie tłamszą ten potencjał. Główne przyczyny to nadmierna biurokracja, skomplikowany i restrykcyjny system finansowania oraz paraliżujący strach urzędników przed odpowiedzialnością.
Jednym z kluczowych problemów, na który wskazuje Putynkowski, jest absurdalna "papierologia". Podczas gdy w Czechach czy na Słowacji wniosek o dofinansowanie innowacyjnego projektu może liczyć cztery strony, w Polsce jest to często dokument o objętości przekraczającej 150 stron, wypełniony skomplikowanymi analizami finansowymi, które stanowią wyzwanie nawet dla dużych korporacji, a dla małych startupów są barierą nie do przejścia. Gość stawia kontrowersyjną, lecz mocną tezę dotyczącą intencji, jakie stoją za taką konstrukcją systemu:
Tak, aby to grono urzędników pozbawić odpowiedzialności. Bo generalnie tylko do tego się to sprowadza.
Putynkowski argumentuje, że po głośnych aferach, jak ta w NCBR, system zamiast się uelastyczniać, został jeszcze bardziej "zabetonowany". Wprowadzono dodatkowe regulacje i mechanizmy kontrolne, które mają chronić urzędników, ale w praktyce jeszcze bardziej utrudniają życie uczciwym innowatorom, niekoniecznie zatrzymując tych, którzy chcą system oszukać.
Kula u Nogi: Od Robota Tynkującego do Świecy Jodowej
Rozmowa obfituje w konkretne przykłady. Jednym z nich jest projekt robota tynkującego – innowacyjnego urządzenia, które mogłoby zrewolucjonizować budownictwo. Mimo technologicznego potencjału, projekt utknął z powodu barier regulacyjnych, braku gotowości rynku i trudności we wdrożeniu. To symbol wielu polskich wynalazków, które przegrywają nie z braku pomysłowości, ale z powodu systemowych przeszkód.
Dla kontrastu, Putynkowski przytacza historię sukcesu – innowacyjnej świecy jodowej. Projekt ten, zrealizowany we współpracy z partnerem przemysłowym, pokazuje, że przełom jest możliwy. Udało się w nim pokonać ogromne wyzwanie technologiczne, jakim było połączenie jodu z naturalnym olejem w stabilną formę, która uwalnia prozdrowotny pierwiastek podczas spalania. Sukces ten był jednak możliwy dzięki pełnemu zaangażowaniu i gotowości biznesu do poniesienia ryzyka, co wciąż jest rzadkością.
Nadzieja w Kulturze Inżynierskiej
Mimo gorzkiej diagnozy, Grzegorz Putynkowski kończy rozmowę z nutą optymizmu. Największym kapitałem Polski nie są systemy czy procedury, ale ludzie. Polska kultura inżynierska, oparta na kreatywności, zdolności do nieszablonowego myślenia i "kombinowania" w pozytywnym sensie tego słowa, jest naszym unikalnym atutem. Jesteśmy narodem, który potrafi znaleźć rozwiązanie tam, gdzie inni widzą mur.
Wniosek jest prosty: mamy ogromny, niewykorzystany potencjał. Aby go uwolnić, potrzebna jest fundamentalna zmiana w podejściu do finansowania i kontroli innowacji. System musi zacząć ufać przedsiębiorcom i naukowcom, ułatwiając im start, a nie piętrząc przed nimi biurokratyczne przeszkody. Inaczej wciąż będziemy krajem genialnych pomysłów, które nigdy nie ujrzą światła dziennego.
