Rosja wyprzedaje fizyczne złoto. Putin sięga do rezerw po raz pierwszy

Nowa era zarządzania rezerwami

Decyzja o wyprzedawaniu kruszcu, ukierunkowana na pokrycie deficytu budżetowego i ustabilizowanie rubla, oznacza nową fazę w zarządzaniu finansami państwa. Jest to odejście od dotychczasowych "wirtualnych" transakcji i realne zmniejszenie zasobów Funduszu Dobrobytu Narodowego (FDN). W obliczu załamujących się przychodów z ropy i gazu Moskwa zmuszona jest sięgać po rezerwy kruszcu, które miały gwarantować stabilność na lata.

Dotychczasowe operacje Rosji na rynku złota miały w dużej mierze charakter księgowy, polegający na "sprzedaży" kruszcu z Funduszu Dobrobytu Narodowego (FDN) do Centralnego Banku. W praktyce oznaczało to, że złoto fizycznie pozostawało w krajowych rezerwach, a transakcja była głównie wewnętrznym przesunięciem aktywów. Jednak obecny ruch, potwierdzony przez Centralny Bank Rosji, jest zmianą jakościową. 

Kruszec z FDN jest teraz realnie sprzedawany na rynku krajowym. Każda sprzedana sztabka złota przestaje być de facto pod kontrolą państwa, co bezpośrednio zmniejsza strategiczne rezerwy. Konieczność sięgnięcia po ten środek wynika z załamania federalnych przychodów Rosji z ropy i gazu, które odnotowały spadek o 27% rok do roku, głównie z powodu zaostrzenia sankcji i niższych cen surowców.

Rzecznik Banku Centralnego Rosji, w komentarzu dla agencji Interfax, stwierdził, że operacje te są odpowiedzią na wzrost płynności krajowego rynku złota i mają na celu dywersyfikację działań: 

W związku ze wzrostem płynności krajowego rynku złota w ostatnich latach, Bank Rosji prowadzi obecnie równoważne operacje na rynku krajowym nie tylko poprzez transakcje juanem, ale także częściowo poprzez złoto. 

Wcześniej Centralny Bank rozpoczął już sprzedaż juanów chińskich, które obok złota (stanowiącego około 40% zasobów) tworzą skład Funduszu Dobrobytu Narodowego. Cel jest jeden: wprowadzenie waluty obcej (zabezpieczanej sprzedażą złota i juanów) na rynek krajowy w celu wsparcia rubla i zmniejszenia presji na rezerwy juanów.

Fundusz Dobrobytu Narodowego na rezerwie. 55 proc. aktywów płynnych "wyparowało"

Fundusz Dobrobytu Narodowego (FDN), utworzony w 2008 roku, miał być finansową poduszką bezpieczeństwa Rosji. Skala obecnej wyprzedaży jest jednak alarmująca. Przed pełnoskalową inwazją na Ukrainę FDN posiadał 405,7 ton złota. Do 1 listopada 2025 roku Ministerstwo Finansów Rosji sprzedało już ponad 232,6 ton, co stanowi 57% pierwotnych zapasów. Aktualne zasoby złota w funduszu skurczyły się do zaledwie 173,1 ton.

Jeszcze bardziej interesujący jest spadek łącznych aktywów płynnych FDN, w skład których wchodzą złoto i juany. Ich wartość spadła o 55% – ze 113,5 miliarda USD przed wojną do zaledwie 51,6 miliarda USD obecnie. Warto zaznaczyć, że w 2023 roku Moskwa wykluczyła z FDN dolara amerykańskiego, euro oraz inne waluty zachodnie, co czyni fundusz jeszcze bardziej podatnym na wahania kursu juana i cen złota. Skala likwidacji rezerw jest tak duża, że niewydane rezerwy Funduszu Dobrobytu Narodowego w stosunku do PKB Rosji skurczyły się czterokrotnie. Choć całkowite rezerwy złota Rosji nadal pozostają jednymi z największych na świecie, przekraczając 2300 ton, to sięganie do FDN (który jest funduszem stabilizacyjnym) jest wyraźnym sygnałem trudności budżetowych.

Czy rosyjskie złoto zniknie w 2026 roku?

Decyzja o realnej sprzedaży złota ma również silny wymiar psychologiczny i rynkowy. Jak zauważa cytowany przez TheMoscowTimes.com analityk Vladimir Chernov z Freedom Finance Global:

Wykorzystanie złota rozkłada presję na różne rynki i utrzymuje dywersyfikację rezerw.

Jest to próba minimalizowania wpływu masowej sprzedaży juanów na chińską walutę, poprzez podzielenie obciążeń również na rynek złota. Jest to jednak operacja doraźna, która nie rozwiązuje problemu rosnącego deficytu.

Prognozy na Zachodzie i scenariusze Banku Centralnego Rosji ostrzegają, że Fundusz Dobrobytu Narodowego w obecnym tempie wydatków i spadku przychodów z ropy i gazu może wyczerpać się w ciągu zaledwie jednego roku lub dwóch lat. Należy pamiętać, że Fundusz ten ma za zadanie finansować deficyt budżetowy, który jest bezpośrednim skutkiem nałożonych sankcji i olbrzymich kosztów militarnych. Sprzedaż fizycznego złota, choć może chwilowo wspierać rubla i łatać dziurę budżetową, jest de facto konsumpcją oszczędności narodowych.

Chociaż Bank Centralny nie ujawnił, kiedy dokładnie rozpoczęła się sprzedaż złota ani jak dużo kruszcu zostało dotychczas sprzedane, sam fakt odejścia od "pozornych" transakcji i przejścia na faktyczną wyprzedaż strategicznych rezerw jest mocnym sygnałem ekonomicznego zaciskania pasa. Rosja, sięgając po swoje złote rezerwy, potwierdza, że wpływ sankcji na jej finanse jest znacznie głębszy, niż Kreml chciałby przyznać. Trwający trend spadku aktywów płynnych w Funduszu Dobrobytu Narodowego, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich wydatków wojennych, oznacza, że Moskwa może wkrótce zderzyć się z finansowym murem. Pytanie brzmi, czy to wystarczy, aby zmienić kurs, czy Rosja zaryzykuje wyprzedażą całego swojego strategicznego kruszcu.

Źródła: BiznesINFO.pl/TheMoscowTimes.com/United24Media.com