Gotówka po zmarłym to nie dodatek do spadku. Urząd Skarbowy tylko czeka na taką wpłatę

Gotówka w domu to wciąż polska codzienność

Polacy od lat należą do europejskiej czołówki, jeśli chodzi o przechowywanie gotówki poza systemem bankowym. Dla starszego pokolenia to naturalna konsekwencja doświadczeń z inflacją, upadkami instytucji finansowych i brakiem zaufania do państwa. Pieniądze w kopercie, pudełku po butach czy szufladzie były symbolem bezpieczeństwa i kontroli nad własnym majątkiem.

Problem zaczyna się w momencie, gdy zmienia się właściciel tych środków. Śmierć bliskiej osoby nie tylko rodzi emocjonalne wyzwania, ale też uruchamia mechanizmy prawne, o których wiele osób nie ma pojęcia. To, co przez lata pozostawało niewidoczne dla systemu, nagle staje się przedmiotem zainteresowania instytucji publicznych.

Dla administracji skarbowej gotówka przechowywana w domu jest pieniądzem bez historii. Nie figuruje w rejestrach, nie zostawia śladu i nie daje się łatwo przypisać do konkretnego źródła. Dopóki pozostaje w szufladzie, nie istnieje. W momencie, gdy trafia do obiegu, zaczyna „mówić” – i to bardzo głośno.

Czy każdy, kto znajdzie pieniądze po zmarłym, zdaje sobie sprawę, jak cienka jest granica między legalnym spadkiem a poważnymi problemami z fiskusem?

System widzi więcej, niż się wydaje

Współczesny system finansowy opiera się na pełnej transparentności przepływów pieniężnych. Banki, instytucje płatnicze i urzędy skarbowe działają dziś w jednym ekosystemie, którego celem jest eliminowanie nielegalnych źródeł dochodu. W praktyce oznacza to, że każda nietypowa operacja może zostać wychwycona przez algorytmy.

Szczególną uwagę zwracają wpłaty gotówkowe, zwłaszcza gdy nie pasują do dotychczasowego profilu finansowego klienta. Nagle pojawiające się większe kwoty uruchamiają procedury, które nie są ani uznaniowe, ani wyjątkowe – to standard wynikający z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML).

Co istotne, bank nie jest stroną sporu. Jego rolą jest raportowanie i zadawanie pytań. Odpowiedzi nie znikają w próżni – mogą stać się elementem szerszej analizy prowadzonej przez urząd skarbowy. W tym miejscu wiele osób po raz pierwszy orientuje się, że zwykła czynność, wykonana w dobrej wierze, może mieć daleko idące konsekwencje.

Dlaczego więc tak wiele spraw zaczyna się właśnie od jednego, pozornie niewinnego kroku?

Urząd skarbowy i „zakazany spadek”. Tu zaczyna się prawdziwy problem

Momentem krytycznym jest wpłata znalezionej gotówki na konto bez wcześniejszego dopełnienia formalności spadkowych. Dla urzędu skarbowego taki ruch wygląda jak ujawnienie nieznanego wcześniej dochodu, a nie jak realizacja praw do spadku. To zasadnicza różnica.

Jeśli środki nie zostały wcześniej wykazane w dokumentach spadkowych, fiskus może uznać, że podatnik zataił część majątku. W najlepszym wariancie oznacza to utratę zwolnienia podatkowego i konieczność zapłaty podatku od spadków i darowizn wraz z odsetkami. W gorszym – uruchomienie procedury dotyczącej dochodów z nieujawnionych źródeł.

W takich przypadkach urząd skarbowy sięga po art. 25d ustawy o PIT (dawniej art. 45), który pozwala na zastosowanie 75-procentowej stawki podatku. Co kluczowe, to nie urząd musi udowodnić winę podatnika. Ciężar dowodu spoczywa na obywatelu. To on musi wykazać, że pieniądze rzeczywiście należały do zmarłego.

Krajowa Administracja Skarbowa nie ukrywa, że tego typu sprawy są coraz częstsze. Jak podkreślono w oficjalnych komunikatach, system kontroli finansowej jest dziś nastawiony na wychwytywanie rozbieżności między deklaracjami a realnymi przepływami pieniędzy.

Najbezpieczniejszą drogą jest zgłoszenie gotówki jako elementu masy spadkowej, nawet jeśli została znaleziona już po złożeniu dokumentów. Wymaga to korekty deklaracji i cierpliwości, ale daje ochronę przed najpoważniejszymi konsekwencjami.

W 2026 roku pieniądz „ze skarpety” przestał być prywatną sprawą. Dla urzędu skarbowego liczy się nie intencja, lecz procedura. A ta – jeśli zostanie pominięta – może kosztować znacznie więcej niż znalezioną gotówkę.

Znalezienie gotówki po zmarłym może wydawać się szczęśliwym trafem, ale w rzeczywistości wymaga ostrożności i pełnej transparentności wobec Urzędu Skarbowego. Niezgłoszenie środków lub niewłaściwe wpłacenie ich na konto może prowadzić do wysokich podatków, kontroli bankowych i urzędowych. Najbezpieczniejszą strategią jest dokumentowanie znalezienia pieniędzy, zgłoszenie korekty formularza SD-Z2 i dopiero potem wpłata do banku, co daje pełną ochronę prawną. Każdy krok warto podejmować z rozwagą i w pełnej zgodności z obowiązującymi przepisami, aby oszczędności życia dziadka mogły być legalnie wykorzystane.