Umowa agencyjna – co warto o niej wiedzieć?

Na czym polega umowa agencyjna?

Umowa agencyjna to rodzaj umowy cywilnoprawnej zawierany między zleceniodawcą a zleceniobiorcą, którego działalność spełnia wymogi działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 758–764 Kodeksu cywilnego, osoba przyjmująca zlecenie, czyli agent, zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Wszystko odbywa się w ramach działalności zleceniobiorcy w zamian za wynagrodzenie.

Umowa może zostać zawarta w dowolnej formie, jednak Kodeks cywilny wymaga pisemnej umowy cywilnoprawnej, gdy umowa agencyjna wprowadza odpowiedzialność del credere, czyli odpowiedzialność agenta za wykonanie zobowiązania przez klienta.

Wynagrodzenie w ramach umowy agencyjnej

Wysokość wynagrodzenia przedstawiciela z tytułu zawarcia umowy agencyjnej powinna zostać określona w dokumencie. Jeżeli jednak w umowie nie ma zapisu o pensji agenta, należy mu się wówczas prowizja, która zależna jest od liczby lub wysokości zawartych przez niego umów oraz ustalana jest na podstawie wartości rynkowych przyjętych w stosunkach wykonywania danego rodzaju czynności w miejscu działalności prowadzonej przez agenta.

Zgodnie z zasadami dotyczącymi umowy agencyjnej, przedstawicielowi należy się wynagrodzenie również po rozwiązaniu umowy, jeśli:

• propozycję zawarcia umowy zleceniodawca lub agent otrzymał od klienta przed rozwiązaniem,

• do jej zawarcia doszło w przeważającej mierze w wyniku działalności agenta w okresie trwania umowy agencyjnej, a zarazem w rozsądnym czasie od jej rozwiązania.

Umowa agencyjna a świadczenie wyrównawcze

Jeżeli w trakcie trwania umowy agencyjnej pośrednik pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami zleceniodawcy, który wciąż czerpie z tego korzyści, agent może się ubiegać świadczenie wyrównawcze jako rekompensatę za rozwiązanie współpracy.

Wysokość świadczenia wyrównawczego nie może przekraczać wartości średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich 5 lat. Jeżeli jednak umowa agencyjna trwała krócej niż 5 lat, wartość wynagrodzenia oblicza się na podstawie średniej z całego okresu jej trwania.

Umowa agencyjna – przychód i VAT

Przychód otrzymany z tytułu umowy agencyjnej podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Podstawę prawną można znaleźć w art. 14 ustawy o PIT: przychód z działalności to wszystkie kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Przychód otrzymany z tytułu umowy agencyjnej podlega także opodatkowaniu VAT. Wynika to z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Podstawą opodatkowania będzie w takim razie prowizja agenta w wartości netto.