Rzecznik Praw Obywatelskich jednoznacznie o podatku od garaży. "Nieuprawnione konstytucyjnie"

Niejasne przepisy, rosnące wątpliwości. Podatek od garaży pod lupą

Kwestia opodatkowania garaży od miesięcy budzi emocje. Choć temat wydaje się błahy, w praktyce dotyczy ogromnej grupy właścicieli nieruchomości w całym kraju. Zmieniające się przepisy sprawiły, że dziś wielu z nich zastanawia się, czy stawki podatku od garażu są ustalane zgodnie z konstytucją, czy może naruszają zasadę równości wobec prawa.

Rzecznik Praw Obywatelskich dostrzegł, że system podatkowy w tej kwestii daleki jest od spójności. W ostatnich miesiącach do Biura RPO napływały liczne skargi obywateli, którzy zwracali uwagę na różnice w opłatach za niemal identyczne obiekty. Garaż w tym samym mieście, a czasem nawet na tej samej ulicy, może być objęty zupełnie inną stawką podatku — tylko dlatego, że stoi w osobnym budynku.

Nie jest to pierwsza sytuacja, w której właściciele nieruchomości mają poczucie, że prawo działa przeciwko nim. Ale tym razem wątpliwości nie pozostały bez echa — RPO postanowił interweniować, kierując do Trybunału Konstytucyjnego oficjalne stanowisko, które może zmienić zasady gry.

Czy w świetle prawa garaż wolnostojący rzeczywiście powinien być traktowany inaczej niż ten w bryle budynku mieszkalnego? I czy różnica w kilku metrach przestrzeni może decydować o tym, ile zapłacimy podatku?

Trybunał Konstytucyjny i sąd najwyższy na jednej ścieżce. Coraz bliżej przełomu

Choć Trybunał Konstytucyjny zajmował się już sprawą opodatkowania garaży w 2023 roku, temat powrócił z nową siłą po niedawnej nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. To właśnie w tych przepisach pojawiło się zdanie, które — jak twierdzą eksperci — może ponownie podzielić właścicieli garaży na „lepszych” i „gorszych”.

W ubiegłym roku Trybunał orzekł, że opodatkowanie wyższą stawką miejsc garażowych w budynkach wielorodzinnych, jeśli mają odrębną księgę wieczystą, jest niezgodne z konstytucją. Uznano wtedy, że garaże stanowią integralną część funkcji mieszkalnych i powinny korzystać z preferencyjnych zasad.

Po tym wyroku władze postanowiły zaktualizować przepisy. Zgodnie z nimi, za część mieszkalną budynku uznaje się także pomieszczenia przeznaczone do przechowywania pojazdów — ale tylko wtedy, gdy znajdują się one w tym samym budynku mieszkalnym. Brzmi logicznie, ale w praktyce doprowadziło to do nowego sporu.

Jak zauważyła I prezes Sądu Najwyższego, Małgorzata Manowska, taka konstrukcja przepisów „prowadzi do powstania dwóch kategorii pomieszczeń przeznaczonych do przechowywania pojazdów”, które podlegają różnym stawkom podatku. Według jej wniosku, skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego, taka sytuacja jest nie tylko niesprawiedliwa, ale również sprzeczna z zasadą równości obywateli wobec prawa. Czy zatem osoby posiadające garaż wolnostojący płacą niekonstytucyjnie więcej? I czy gminy, które od lat stosują różne stawki, mogą wkrótce zostać zmuszone do ich ujednolicenia?

RPO: „To niezgodne z konstytucją”. Garaże wolnostojące też zasługują na niższy podatek

Właśnie ten punkt stał się osią najnowszej opinii Rzecznika Praw Obywatelskich, Marcina Wiącka, skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego. W stanowisku opublikowanym na stronie Biura RPO wskazał on jednoznacznie:

Przepisy wprowadzają nieuprawnione konstytucyjnie zróżnicowanie w opodatkowaniu dotyczące identycznej kategorii pomieszczeń, czyli przeznaczonych do przechowywania pojazdów, wyłącznie ze względu na ich lokalizację — napisał RPO w opinii przesłanej do Trybunału.

Rzecznik argumentuje, że garaż — niezależnie od położenia — zaspokaja te same potrzeby życiowe obywateli. Chroni pojazd, zapewnia bezpieczeństwo, ułatwia codzienne funkcjonowanie gospodarstwa domowego. W jego ocenie to wystarczający powód, by również garaże wolnostojące objąć preferencyjną stawką podatku od nieruchomości, taką samą jak te w budynkach mieszkalnych.

Jak podkreśla Wiącek:

Miejsce w garażu, niezależnie od tego, gdzie jest usytuowane, zapewnia obywatelom bezpieczne i stałe przechowywanie pojazdu — czytamy w jego stanowisku.

Oznacza to, że w ocenie RPO obecne regulacje są nie tylko niesprawiedliwe, ale wręcz naruszają konstytucyjną zasadę równości. Co więcej, takie przepisy mogą prowadzić do absurdalnych sytuacji, w których dwa niemal identyczne obiekty opodatkowane są według drastycznie różnych stawek — różniących się nawet dziesięciokrotnie.

W praktyce gmina może dziś pobierać maksymalnie 1,19 zł za metr kwadratowy w przypadku garażu uznanego za część mieszkalną, ale aż 11,48 zł za metr, gdy ten sam garaż stoi kilka metrów dalej, poza bryłą budynku.

Sprawa została już formalnie zarejestrowana w Trybunale Konstytucyjnym, jednak nie wyznaczono jeszcze terminu jej rozpatrzenia. Wiele wskazuje na to, że decyzja w tej sprawie może mieć daleko idące skutki finansowe, zarówno dla samorządów, jak i właścicieli nieruchomości w całej Polsce.

Opinia Rzecznika Praw Obywatelskich otwiera nowy rozdział w sporze o podatek od garaży. Jeśli Trybunał Konstytucyjny przychyli się do jego stanowiska, tysiące właścicieli wolnostojących garaży mogą liczyć na realne obniżenie podatków. Z drugiej strony, gminy mogą zostać zmuszone do przepisania uchwał i ograniczenia wpływów do budżetów lokalnych.