Co najmniej 2 tys. zł dla każdego emeryta. Jest nowy projekt, może zmienić zasady waloryzacji

Jak obecnie wygląda proces waloryzacji emerytur i rent w Polsce?

Podstawowe zasady dotyczące podwyższania świadczeń reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Proces ten, znany jako waloryzacja, jest przeprowadzany raz w roku, dokładnie w dniu 1 marca. Mechanizm ten stanowi ustawową odpowiedź na spadek siły nabywczej pieniądza, który następuje głównie wskutek inflacji. Procedurze tej podlegają nie tylko emerytury i renty, ale także wybrane dodatki, w tym dodatek pielęgnacyjny, świadczenia przedemerytalne czy dodatek dla sierot zupełnych.

Kluczowym elementem procesu jest ustalenie wskaźnika waloryzacji. Zgodnie z przepisami odpowiada on średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych z poprzedniego roku, powiększonemu o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Dane niezbędne do tych wyliczeń, dotyczące zarówno inflacji, jak i wzrostu płac, pochodzą z komunikatów Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Kwestia zwiększenia wskaźnika o część wzrostu wynagrodzeń jest przedmiotem negocjacji w Radzie Dialogu Społecznego. W sytuacji braku porozumienia między stronami ostateczną wysokość tego parametru określa rozporządzenie Rady Ministrów.

Istotną cechą obecnego systemu jest jego automatyzm. Waloryzacja świadczeń przeprowadzana jest z urzędu, co oznacza, że beneficjenci nie muszą składać w tej sprawie żadnych wniosków do ZUS. Po przeliczeniu każdy emeryt i rencista otrzymuje decyzję informującą o nowej wysokości przysługującego mu świadczenia. Należy jednak odnotować, że dotychczasowy system nie gwarantował kwoty minimalnego podwyższenia świadczeń, opierając się wyłącznie na wskaźniku procentowym.

Jakie są założenia projektu ustawy "Godna emerytura"?

Prezydent Karol Nawrocki złożył podpis pod projektem ustawy „Godna emerytura” w dniu 3 listopada bieżącego roku. Jak wynika z komunikatu Kancelarii Prezydenta, inicjatywa ta stanowi realizację wcześniejszych zapowiedzi polityka. Głównym celem regulacji jest zagwarantowanie każdemu seniorowi świadczenia na poziomie co najmniej 2 tysięcy złotych.

Projekt wprowadza mechanizm kwotowy do systemu waloryzacji. Zgodnie z propozycją, kwota minimalnego podwyższenia została określona na poziomie 150 zł i ma ona podlegać corocznej waloryzacji od 1 marca. Jeżeli standardowe wyliczenie procentowe dałoby kwotę niższą, świadczenie zostanie uzupełnione do ustalonego minimum. Rząd zostałby również zobowiązany do cyklicznego przeglądu funkcjonowania tych rozwiązań, w tym wysokości kwoty minimalnej, nie rzadziej niż raz na 3 lata. Pierwsze zastosowanie tych przepisów opierałoby się na artykule 20 ust. 1 projektu ustawy.

Nowe rozwiązania nie obejmą jednak wszystkich beneficjentów w jednakowym stopniu. Projekt zakłada, że świadczenia niższe od najniższej gwarantowanej emerytury, do których nie stosuje się gwarancji wysokości najniższego świadczenia, nie będą objęte mechanizmem minimalnej podwyżki. W przypadku rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz rent inwalidzkich III grupy, wyrównanie nastąpi do poziomu 75% kwoty minimalnego podwyższenia. Zapisy ustawy mają natomiast znaleźć zastosowanie zarówno do emerytury rolniczej, jak i świadczenia przedemerytalnego.

Jakie były konkretne skutki waloryzacji emerytur i rent w marcu 2025 roku?

Podstawą do wyliczeń wskaźnika waloryzacji w 2025 roku były dane opublikowane przez Prezesa GUS w dniu 15 stycznia. Średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2024 roku wyniósł 103,6, co oznaczało inflację na poziomie 3,6%. Do tego dodano część realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, który w 2024 roku wyniósł 9,5%. Udział ten ustalono na poziomie 20% rozporządzeniem Rady Ministrów z lipca 2024 roku. W ujęciu liczbowym 20% z realnego wzrostu płac przełożyło się na wartość 1,9%.

Ostateczny wskaźnik waloryzacji w 2025 roku wyniósł 5,5%. Wartość ta powstała poprzez zsumowanie wskaźnika inflacji (3,6%) oraz obliczonej części wzrostu płac (1,9%). Oficjalny komunikat w tej sprawie Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydał 14 lutego 2025 roku. Resort oszacował, że łączny koszt tej operacji dla budżetu wyniesie około 22,8 miliarda złotych.

W wyniku waloryzacji najniższa emerytura wzrosła od 1 marca 2025 roku do kwoty 1878,91 zł. Oznacza to podwyżkę o 97,95 zł w porównaniu do stawki obowiązującej rok wcześniej. Gdyby w tym czasie obowiązywał projekt „Godna emerytura”, najniższe świadczenie wzrosłoby do 1 930,96 zł. W przypadku osoby pobierającej świadczenie w wysokości 2 700 zł brutto, różnica wynikająca z zastosowania proponowanych przepisów wyniosłaby jedynie 1,50 zł.

Jakie obietnice wyborcze dotyczące waloryzacji emerytur złożył Prezydent Karol Nawrocki?

W swoim programie wyborczym Prezydent Karol Nawrocki sformułował hasło „Sprawiedliwa waloryzacja emerytur”. Zobowiązanie to znalazło się w sekcji dokumentu poświęconej niskim i prostym podatkam. Kwestia ta została również poruszona w części programu dotyczącej dobrobytu i zwiększania zasobności portfeli obywateli.

Polityk zadeklarował złożenie projektu ustawy w pierwszym dniu swojej prezydentury, czyli 6 sierpnia 2025 roku. Kluczowym założeniem propozycji jest zasada, że świadczenia będą wzrastać zawsze o minimum 150 zł. Dodatkowo projekt przewiduje, że wskaźnik waloryzacji ma być zawsze wyższy od wskaźnika inflacji. 

Nawrocki odniósł się do działań obecnego rządu. Przypomniał o niezrealizowanej obietnicy dotyczącej dwukrotnej waloryzacji emerytur i rent w ciągu roku. Deklaracja ta zakładała częstszą aktualizację wysokości świadczeń, co jednak nie nastąpiło. W kontrze do tych działań Kancelaria Prezydenta promuje własny projekt pod nazwą „Godna emerytura”.