Polska w niechlubnej czołówce UE. Mężczyźni żyją całe lata krócej niż kobiety

Europejski krajobraz nierówności

Nadwyżka w długości życia kobiet nad mężczyznami to zjawisko globalne, obserwowane we wszystkich krajach rozwiniętych od zakończenia I wojny światowej. Jednak skala tej różnicy jest bardzo zróżnicowana. Średnia dla całej Unii Europejskiej w 2023 roku wyniosła 5,3 roku na korzyść kobiet. Na tym tle Polska wypada niekorzystnie, z różnicą sięgającą 7,5 roku. Kontrast jest jeszcze wyraźniejszy, gdy porównamy się z liderami długowieczności. W Holandii czy Norwegii mężczyźni żyją zaledwie o 3 lata krócej niż kobiety.

Wyraźnie widać, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej borykają się z tym problemem na znacznie większą skalę niż Europa Zachodnia. Rekordzistami w tej niechlubnej statystyce są kraje bałtyckie – na Łotwie różnica przekracza 10 lat, a na Litwie i w Estonii oscyluje wokół 9 lat. Polska w tym zestawieniu plasuje się na szóstym miejscu w Europie.

Nie tylko geny. Co skraca życie polskim mężczyznom?

Analizy przyczyn tak dużej dysproporcji wskazują na trzy główne grupy czynników: nowotwory, choroby serca oraz przyczyny zewnętrzne. Co ciekawe, w przypadku Polski nowotwory nie odgrywają kluczowej roli w wyjaśnianiu tej różnicy. Problemem są natomiast czynniki zewnętrzne, do których zalicza się wypadki, przemoc, samobójstwa, ale również nadmierne spożycie alkoholu i palenie papierosów.

Potwierdzają to alarmujące dane. W 2022 roku umieralność mężczyzn w Polsce z powodu problemów zdrowotnych związanych z alkoholem była aż o 114 procent wyższa niż średnia w Unii Europejskiej. Równie dramatycznie wyglądają statystyki dotyczące zdrowia psychicznego. W 2023 roku samobójstwa były drugą najczęstszą przyczyną zgonów mężczyzn w grupie wiekowej 15-44 lata, odpowiadając za więcej utraconych lat życia niż rak płuca czy zawały serca.

Wykształcenie kluczem do długowieczności? Przyszłość nie wygląda optymistycznie

Najbardziej uderzającym czynnikiem, który różnicuje długość życia, okazuje się jednak poziom wykształcenia. Dane za 2022 rok są jednoznaczne: wśród 30-latków z wykształceniem gimnazjalnym różnica w oczekiwanej długości życia między kobietami a mężczyznami wynosiła aż 9,6 roku. W grupie osób z wykształceniem wyższym ta dysproporcja spadała do 5,6 roku. To pokazuje, że dostęp do wiedzy, świadomość zdrowotna i lepsze warunki materialne bezpośrednio przekładają się na długość życia.

Niestety, prognozy na przyszłość nie napawają optymizmem. Różnica w długości życia może się w Polsce powiększać, co jest echem innego niepokojącego zjawiska – jednej z największych w Europie luk edukacyjnych. W grupie wiekowej 19-34 lata studia podejmuje 50 procent kobiet, podczas gdy wśród mężczyzn odsetek ten wynosi zaledwie 30 procent. Ta rosnąca dysproporcja w poziomie wykształcenia może w przyszłości jeszcze mocniej utrwalić niekorzystne trendy demograficzne i zdrowotne, pogłębiając problem nierówności w długości życia.