Wycinka drzewa z lasu i podwórka. Samowolka może sporo kosztować, ekspert tłumaczy zawiłości przepisów

Jak legalnie wyciąć drzewo

W świadomości społecznej nadal rezonuje możliwość dowolnej wycinki drzew z nieruchomości wprowadzona ustawą o zmianie ustaw o ochronie przyrody oraz ustawy o lasach z dnia 16 grudnia 2016 r. Ten stan prawny jednak już od dawna nie obowiązuje.

Ustawa o ochronie przyrody umożliwia wycinkę drzew lub krzewów w pierwszej kolejności właścicielom nieruchomości, na których rosną. Podmiotami uprawnionymi do złożenia wniosku są również dzierżawcy lub najemcy nieruchomości po wyrażeniu zgody przez właściciela, a także właściciele urządzeń przesyłowych, jeżeli drzewa lub krzewy zagrażają funkcjonowaniu takich urządzeń. 

Należy pamiętać, że wycinanie drzew co do zasady wiąże się z uzyskaniem stosownego zezwolenia, od czego jednak wprowadzonych zostało sporo wyjątków. W pierwszej kolejności zatem zbadać należy, czy planowane do wycięcia drzewa mieszczą się w kategorii istniejących wyjątków, czy też konieczne będzie pozyskiwanie zezwolenia oraz jakie będą się z tym wiązać opłaty.

Ostrzeżenie dla nawet 6 mln Polaków: tego nie rób, możesz stracić pieniądze Czytaj dalej

Co można usunąć z działki, wniosek i zgoda właściwego organu

Przed złożeniem wniosku konieczne jest ustalenie gatunku drzewa oraz jego rozmiaru – obwodu pnia. Większość gatunków drzew o obwodzie pnia mniejszym niż 50 cm nie wymaga zezwolenia na wycinkę. W przypadku krzewów trzeba natomiast zmierzyć powierzchnię, którą zajmują.

Zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Jeżeli jednak nieruchomość, lub nawet jej część, wpisana jest to rejestru zabytków, zezwolenie wydaje wojewódzki konserwator zabytków.

Wniosek może zostać złożony w formie papierowej lub elektronicznej, a zakres danych podawanych organowi rozpatrującemu wniosek jest dokładnie określony.

Poza danymi identyfikującymi posiadacza i właściciela nieruchomości albo właściciela urządzeń przesyłowych, należy złożyć oświadczenie o posiadanym tytule prawnym do władania nieruchomością albo oświadczenie o posiadanym prawie własności urządzeń przesyłowych. Przede wszystkim jednak należy szczegółowo opisać gatunki drzew lub krzewów, których dotyczy wniosek, podać obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 130 cm, a w przypadku gdy na tej wysokości drzewo posiada kilka pni - obwód każdego z nich, albo wielkość powierzchni, z której zostanie usunięty krzew. Na tej podstawie organ naliczy nam opłaty. Do wniosku należy również załączyć mapę określającą usytuowanie roślin oraz projekt zagospodarowania działki, a także projekt planu nasadzeń zastępczych lub przesadzeń roślin objętych wnioskiem, jeżeli są one planowane.

Natomiast w przypadku, gdy inwestycja może znacząco oddziaływać na środowisko, do wniosku załącza się również decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach albo postanowienie w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000. Ważne jest również, aby ustalić, czy na nieruchomości znajdują się gatunki objęte ochroną, zakazy związane z ochroną chronionych gatunków roślin, grzybów i zwierząt obowiązują przez cały rok. Dodatkowe ograniczenia mogą wiązać się z okresem lęgowym ptaków, który co do zasady trwa od 1 marca d 15 października. Dlatego też zaleca się prowadzenie wycinki drzew i krzewów w okresie jesienno – zimowym.

Kiedy zgoda organu nie jest potrzebna

Przede wszystkim obowiązek uzyskania zezwolenia właściwego organu nie dotyczy drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jakkolwiek na właścicielu nieruchomości spoczywa obowiązek zgłoszenia właściwemu organowi zamiaru usunięcia drzewa, jeżeli obwód pnia drzewa mierzonego na wysokości 5 cm przekracza: 

80 cm - w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego; 

65 cm - w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego; 

50 cm - w przypadku pozostałych gatunków drzew. 

W terminie 21 dni od chwili zgłoszenia, organ dokonuje oględzin, a następnie może wnieść sprzeciw. Usunięcie drzew lub krzewów możliwe jest zatem dopiero w przypadku braku sprzeciwu wniesionego w ustawowym terminie. 

Przykładowo, sprzeciw może dotyczyć drzewa znajdującego się na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków. Może również dotyczyć pomników przyrody ze względu na wiek drzewa lub ich występowanie w alejach czy szpalerach. W każdym przypadku, gdy drzewa mają wyjątkowe walory przyrodnicze, historyczne czy krajobrazowe organ może wnieść sprzeciw.

Jeżeli natomiast właściciel nie dokona usunięcia drzewa w terminie 6 m-cy od daty przeprowadzonych oględzin, usunięcie drzewa musi zostać poprzedzone nową procedurą zgłoszeniową.

Kiedy nie potrzeba zezwolenia?

Obowiązek uzyskania zezwolenia nie dotyczy w szczególności krzewów rosnących w skupisku, o powierzchni do 25 m2 , a także krzewów na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin. Wyjątek ten nie dotyczy jednak sytuacji, gdy krzewy te znajdują się w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni – wówczas trzeba złożyć stosowny wniosek o zgodę na wycinkę.

Ustawodawca określa również wprost gatunki drzew i ich parametry, które umożliwiają wycinkę bez zezwolenia. Zgoda nie jest zatem potrzebna, jeżeli wycinka dotyczy drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza 80 cm - w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego, 65 cm - w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego, oraz 50 cm - w przypadku pozostałych gatunków drzew. Niemniej jednak we wniosku o wydanie zezwolenia należy podać obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 130 cm, a w przypadku gdy na tej wysokości drzewo posiada kilka pni - obwód każdego z tych pni, jeżeli natomiast pnia nie posiada - obwód pnia bezpośrednio poniżej korony drzewa.

Spod obowiązku uzyskania zezwolenia na wycinkę wyłączone są również m.in.: 

• drzewa lub krzewy usuwane w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego 
• drzewa lub krzewy na plantacjach lub w lasach w rozumieniu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach 
• drzewa lub krzewy owocowe, chyba że rosną na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni 
• drzewa lub krzewy usuwane w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych - drzewa lub krzewy przewrócone lub złamane 
• a także wtedy, gdy drzewa lub krzewy usuwane są na podstawie decyzji właściwych organów i ochroną przeciwpowodziową, utrudnianiem widoczności i eksploatacji urządzeń kolejowych, przeszkody lotnicze, czy melioracji wodnej.

Zezwolenie na wycinkę i opłaty za usunięcie drzew i krzewów

Zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu określa w szczególności miejsce usunięcia drzewa lub krzewu wraz z nazwą ich gatunku, obwód pnia drzewa lub powierzchnię, z której zostanie usunięty krzew, termin usunięcia oraz wysokość opłaty i sposób jej uiszczenia.

Nie jest wykluczone, że organ w wydanym zezwoleniu określi inne dodatkowe warunki.

Organ może bowiem uzależnić wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu od wykonania nasadzeń zastępczych. Wówczas zezwolenie to określi dodatkowo: - miejsce oraz liczbę drzew lub wielkość powierzchni krzewów, które mają zostać nasadzone

- gatunek lub odmianę drzew lub krzewów wraz z warunkami technicznymi sadzenia 

- minimalny obwód pni drzew na wysokości 100 cm lub minimalny wiek krzewów 

- termin wykonania nasadzeń oraz termin złożenia informacji o ich wykonaniu.

Organ może także uzależnić wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu od jego przesadzenia. Wówczas określi miejsce, na które zostanie przesadzone drzewo lub krzew, termin przesadzenia drzewa lub krzewu wraz z warunkami technicznymi przesadzenia, jak również określi termin złożenia informacji o przesadzeniu drzewa lub krzewu.

Usunięcie drzewa lub krzewu wiąże się z opłatą naliczaną w wydanym zezwoleniu.

Opłatę za usunięcie drzewa ustala się mnożąc liczbę cm obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm i stawkę opłaty. Natomiast opłatę za usunięcie krzewu ustala się mnożąc liczbę metrów kwadratowych powierzchni gruntu pokrytej usuwanymi krzewami i stawkę opłaty.

Aktualne stawki opłat uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3.07.2017 r. i są zróżnicowane w zależności od rodzaju lub gatunku roślin oraz obwodu pnia drzew i powierzchni krzewów rosnących w skupisku. Najwyższe stawki związane są z usuwaniem takich drzew, jak: cis, cyprysik, głóg, jałowiec, jarząb - pozostałe gatunki, jodła koreańska, oliwnik, żywotnik zachodni, gdzie stawka opłaty wynosi w przypadku obwodu pnia do 100 cm włącznie – 170 zł oraz powyżej 100 cm – 210 zł. Najniższe stawki obejmują kasztanowca zwyczajnego, klon jesionolistny oraz srebrzysty, platana klonolistnego, robinię akacjową, topolę oraz wierzbę, gdzie stawki wynoszą odpowiednio 12 i 15 zł.

Przykładowo zatem usunięcie z działki popularnej robinii akacjowej o średnicy pnia 100 cm mierzonego na wysokości 130 cm wiązać się będzie z opłatą w kwocie 1.200 zł (100 cm x 12 zł). W przypadkach, w których zezwolenie nie jest wymagane, opłata nie jest pobierana.

Opłata nie wiąże się również z usunięciem drzew, których obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm nie przekracza: 120 cm - w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego, 80 cm - w przypadku pozostałych gatunków drzew, jak również krzewów rosnących w skupiskach, pokrywających grunt o powierzchni do 50 m2 , a wycinka następuje w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze.

Nie nalicza się również opłat za usunięcie drzew lub krzewów, które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego lub kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi oraz urządzeń przesyłowych. Nie ma opłat za usunięcie drzew lub krzewów, które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości, jak również topoli o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym powyżej 100 cm, nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków.

Kary administracyjne i wycinka z lasów prywatnych

Administracyjne kary pieniężne grożą za usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia lub bez zgody posiadacza nieruchomości. Wymierza ją wójt, burmistrz albo prezydent miasta w formie decyzji. Kara za usunięcie drzewa lub krzewu wynosi dwukrotność opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu. Natomiast jeśli usunięcie drzewa lub krzewów jest zwolnione z obowiązku uiszczenia opłaty, to organ ustali karę pieniężną w wysokości takiej opłaty, która byłaby ponoszona, gdyby takiego zwolnienia nie było.

Usuwanie drzewostanów znajdujących się na terenach lasów nie wymaga uzyskiwania decyzji organu stanowiącej zgodę na jego wycięcie.

Ograniczenia w tym względzie wynikają wyłącznie z przepisów ustawy o lasach. Oznacza to, że pozyskanie drewna z lasu musi być zgodne z uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją starosty określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej. W przypadku losowym natomiast wycinka jest możliwa na podstawie wydanego przez starostę pozwolenia.

Takie drewno podlega następnie obowiązkowi cechowania, czyli potwierdzeniu, że zostało legalnie pozyskane. Cechowania drewna z lasów prywatnych dokonuje starosta, który wystawia właścicielowi lasu świadectwo legalności pozyskania drewna.

Za cechowanie drewna z własnego lasu właściciel nieruchomości nie poniesie żadnych opłat. Opłata skarbowa w kwocie 10 zł pobierana jest za wniosek o pozyskanie drewna w przypadkach losowych.