Polacy szturmują urzędy, żeby zdążyć z wnioskiem. Zmiana prawa już od nowego roku

Listopad i grudzień w Urzędzie. Jakie sprawy Polacy załatwiają na koniec roku?

Koniec roku to dla administracji publicznej zawsze "gorący okres". Mieszkańcy i przedsiębiorcy spieszą się, by dopełnić formalności przed 31 grudnia. Czym najczęściej zajmują się urzędnicy w listopadzie i grudniu?

Podatki i opłaty lokalne: To czas na uregulowanie ostatnich rat podatku od nieruchomości czy podatku rolnego. Przedsiębiorcy składają korekty i wnioski o interpretacje, by "zamknąć" rok podatkowy. 

Wnioski o świadczenia: Wiele osób sprawdza swoje uprawnienia do świadczeń socjalnych lub rodzinnych, upewniając się, że nie przepadną im żadne środki w starym okresie zasiłkowym.

Sprawy meldunkowe i urzędu stanu cywilnego: Koniec roku to tradycyjnie moment na porządkowanie dokumentów, w tym spraw związanych ze zmianą adresu zameldowania czy aktami stanu cywilnego. 

Wnioski budowlane i inwestycyjne: I to właśnie ten dział miał przeżywać oblężenie z powodu zmiany przepisów.

Urzędy pękają w szwach. Kary za opóźnienia uderzają w Gminy

Lawina wniosków, która zasypała urzędy gmin, sprawia, że wydziały architektury i budownictwa są na skraju wydolności. Urzędnicy pracują po godzinach, ale i tak nie są w stanie rozpatrzyć wszystkiego na czas. To rodzi frustrację mieszkańców, ale dla samorządów może oznaczać także realne straty finansowe.

Polskie prawo przewiduje bowiem kary za opieszałość urzędniczą. Jeśli obywatel złoży wniosek, a urząd (np. gmina czy starostwo) nie załatwi sprawy w ustawowym terminie (zazwyczaj 30 lub 60 dni), obywatel może złożyć skargę na bezczynność organu. Jeśli sąd administracyjny przyzna mu rację, może zasądzić od organu (czyli np. od Gminy) grzywnę za opóźnienie. 

Co więcej, w przypadku gdy urząd nie wydał decyzji w terminie, a sprawa jest ewidentna, obywatel może zażądać od organu odszkodowania za poniesioną szkodę. W skrajnych przypadkach, gdy urzędnik uporczywie ignoruje terminy, może zostać ukarany grzywną w wysokości nawet 500 zł, a w skali całego urzędu, który zawalił tysiące spraw, mówimy o poważnych konsekwencjach.

Zmiany w prawie budowlanym. Polacy chcą zdążyć przed 2026 rokiem

W 2026 roku wejdą w życie istotne zmiany w prawie planowania przestrzennego i wydawania decyzji o warunkach zabudowy (WZ), zawarte m.in. w nowelizacji Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i powiązanych aktach. O co dokładnie chodzi?

Mowa o znacznie mniej korzystnych zasadach dotyczących decyzji o warunkach zabudowy (WZ). Decyzje wydane od daty 1 stycznia 2026 r. będą ważne wyłącznie przez 5 lat od momentu, gdy staną się prawomocne. Nowy pięcioletni termin przewiduje art. 64c ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jednak inwestorzy, którzy złożą wnioski jeszcze w 2025 r., mogą liczyć na zachowanie bezterminowej WZ-tki, nawet jeżeli decyzja zostanie wydana już po nowym roku.

Oprócz tego gminy mają czas do 30 czerwca 2026 r. na uchwalenie tzw. planu ogólnego, który zastąpi dotychczasowe studium uwarunkowań. Po tej dacie wydawanie nowych WZ-tek będzie możliwe tylko tam, gdzie plan ogólny już obowiązuje, a działka znajduje się w wyznaczonych obszarach uzupełnienia zabudowy (OUZ).