Lidl zwraca pieniądze na butelki. W jego ślady wkrótce pójdą inni
Butelkomaty mają potencjał odnotowania największego komercyjnego sukcesu roku 2025. Najwięksi gracze już teraz sięgają po rozwiązanie, które od 1 stycznia ma obowiązywać w każdym większym sklepie. Lidl na wejściu rozdaje pieniądze w postaci voucherów, rozkręca się Żabka i Biedronka, a to dopiero początek.
System kaucyjny wkracza do Polski
System kaucyjny w Polsce zacznie obowiązywać 1 stycznia 2025 r. - tego wymaga dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE, a prawo zostało uchwalone ustawą z 13 lipca 2023 r. W myśl założeń rządowych system ma obejmować jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych (o pojemności do 3 l.), szklane butelki wielokrotnego użytku (do 1,5 l.) i metalowe puszki (o pojemności do 1 l.) . Docelowo podstawową infrastrukturą obsługującą nowe rozwiązanie mają być butelkomaty , czyli urządzenia automatyzujące proces wymiany butelki na pieniądze lub voucher. Już teraz najwięksi gracze na rynku wprowadzają butelkomaty w swoich sieciach.
Butelkomaty: Lidl, Biedronka, Żabka
W spółkach największych sklepów już jakiś czas temu ruszyły przetargi na obsługę nowego prawa za pośrednictwem butelkomatów - Lidl dysponuje ponad 40. lokalizacjami w ponad 20 miastach - najwięcej punktów jest, jak dotąd, w Poznaniu (16), ale też Wrocławiu, Białymstoku, Częstochowie, Warszawie, czy mniejszych samorządach - Starym Koniku, Zamościu, Baranowie, Namysłowie. Niemiecka sieć dyskontów postawiła na vouchery: urządzenia wydają specjalne “bilety”, które zliczają kwotę za zwrócone butelki, którą następnie możemy wydać w sklepie na kolejne zakupy. Za jedną butelkę PET Lidl nalicza 5 gr ., które zyskują wartość przy zakupach powyżej 2 zł.
Na podobne rozwiązanie stawia Biedronka , już w marcu 2022 r. obsługując pierwsze zwroty analogowo (na początku obsługiwały piwa 4 marek), później, w lipcu 2023 r. organizując m.in. masowe akcje “wakacyjne”, w końcu w listopadzie w Skórzewie (woj. wielkopolskie) montując pierwszy automat - ten także wydawał voucher o równowartości 5 gr. Kolejne takie urządzenia pojawiły się już w Warszawie (jeden na Wilanowie). Serwis dlahandlu.pl w grudniu minionego roku informował nieoficjalnie, że portugalski gigant ma prowadzić rozmowy z różnymi dostawcami butelkomatów, by zakontraktować większe dostawy.
Także Żabka testuje nowe rozwiązania w ramach swojej akcji “Zielona Odnowa” - pierwsze urządzenia stanęły w Bydgoszczy (zostały okrzyknięte “Ekomatami”).
System kaucyjny w pozostałych krajach Europy
Podstawowym założeniem systemu kaucyjnego jest zwiększenie stopnia odzyskiwania tworzysz sztucznych. Komisja Europejska zapisała cel, w myśl którego 25 proc. tworzysz sztucznych do 2025 r. pochodziło z recyklingu, a do 2030 r. - 30 proc.
W różnych krajach Europy wysokość kaucji, jaką ponoszą konsumenci, waha się od 0,007 do 0,25 euro (za butelkę). Najczęściej jest to 0,10 euro. Przykładowo w Niemczech kaucja wynosi 25 eurocentów, w Danii od 1 do 3 koron (60 gr. - 1,80 zł.).
Będą protesty?
Do 1 stycznia coraz mniej czasu, a emocje wokół systemu kaucyjnego narastają. Przede wszystkim nowe prawo nakłada nowe obowiązki na podmioty wprowadzające produkty na rynek - czyli producentów, importerów i właścicieli marek. Od 1 stycznia 2025 r. byliby zobligowani do prowadzenia zbiórki (np. przy pomocy butelkomatu) i ściągania z tego tytułu minimalnych poziomów określonych ustawą. W przypadku poziomu odzysku selektywnej zbiórki, do 2029 r. w akcie prawnym wpisano aż 90 proc. zwrotu.
Jak dotąd Polska Federacja Producentów Żywności protestuje przeciwko rozwiązaniom, twierdzą że przepisy tworzą lukę, które umożliwi nadużycia i oszustwa, a ceny napojów wzrosną . Branża w apelu wystosowanym do Donalda Tuska podnosi, że spodziewa się nawet 20. procentowego spadku obrotów m.in. z powodu krótkiego terminu na przygotowanie do wprowadzenia rozwiązań postulowanych przez nowe prawo. Warto dodać, że obecny wzór ustawy o systemie kaucyjnym dopuszcza funkcjonowanie na rynku kilku operatorów - tzw., że na rynku stworzy się miejsce dla potencjalnie nowej branży.
