Waloryzacja emerytur w 2026 roku. Niższe podwyżki i paradoks czternastej emerytury

Najniższe podwyżki od lat – jak to możliwe?

Wysokość waloryzacji nie jest ustalana dowolnie, lecz wynika z mechanizmu zapisanego w ustawie. Wskaźnik jest sumą dwóch elementów: inflacji oraz co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego roku.

Rząd podjął decyzję o zastosowaniu właśnie tego minimalnego, ustawowego progu (20% wzrostu płac), argumentując to trudną sytuacją budżetową, potrzebą utrzymania dyscypliny fiskalnej oraz zwiększonymi wydatkami publicznymi związanymi m.in. z obronnością. W ramach rządu pojawiały się głosy, by do inflacji doliczać 35% realnego wzrostu płac, co dałoby seniorom wyższą waloryzację na poziomie około 5,54%, jednak propozycja ta nie zyskała ostatecznie aprobaty.

Co dokładnie oznacza wskaźnik 4,88% w praktyce? Oto symulacja wzrostu dla wybranych świadczeń brutto, która pokazuje, ile wyniesie "zysk na rękę" po uwzględnieniu podatku:

• Emerytura minimalna (1878,91 zł brutto): wzrośnie do około 1961,58 zł brutto, dając około 83 zł więcej na rękę.
• Emerytura 2000 zł brutto: wzrośnie do 2098 zł brutto, co da około 89 zł więcej netto.
• Emerytura 3000 zł brutto: wzrośnie do 3147 zł brutto, a zysk netto wyniesie około 115 zł.
• Emerytura 4000 zł brutto: wzrośnie do 4196 zł brutto, co przełoży się na około 155 zł więcej na rękę.

Paradoks czternastej emerytury – kiedy podwyżka oznacza stratę

Waloryzacja przynosi jednak pewien paradoks, który dotknie szczególną grupę seniorów. Chodzi o czternastą emeryturę, której wypłata uzależniona jest od progu dochodowego. W 2026 roku próg ten ma wynieść 2900 zł brutto.

Zasada "złotówka za złotówkę" sprawia, że osoba, której świadczenie principalne przekracza ten próg, otrzymuje pomniejszoną czternastkę. Planowana waloryzacja sprawi, że część emerytów, których świadczenia były dotąd nieco poniżej tej granicy, po podwyżce ją przekroczy. W efekcie, mimo że ich miesięczna emerytura nieznacznie wzrośnie, to łączna suma otrzymanych w roku pieniędzy (12 emerytur + czternastka) może być niższa niż przed waloryzacją.

Na tę niekorzystną sytuację narażeni są szczególnie seniorzy, których świadczenie przed waloryzacją mieści się w przedziale 2800–3300 zł brutto. Dla przykładu, senior z emeryturą 2850 zł brutto, po waloryzacji otrzyma świadczenie wyższe o około 140 zł, ale jednocześnie straci około 90 zł z czternastej emerytury.

Co dalej? Inne propozycje i terminy

W obliczu tych kontrowersji w przestrzeni publicznej pojawiają się inne pomysły na zmianę systemu waloryzacji. Prezydent Karol Nawrocki złożył do Sejmu projekt ustawy, który zakłada wprowadzenie gwarantowanej podwyżki w kwocie 150 zł brutto dla świadczeń do kwoty około 3000 zł brutto. Szacuje się, że na takiej zmianie skorzystałoby około 4-5 milionów emerytów i rencistów.

Ostateczny, obowiązujący wskaźnik waloryzacji poznamy w lutym 2026 roku, gdy Główny Urząd Statystyczny opublikuje pełne dane dotyczące inflacji i wzrostu wynagrodzeń za cały rok 2025. Samo podniesienie świadczeń nastąpi 1 marca 2026 roku, a wyższe kwoty zostaną wypłacone w standardowych terminach, zgodnie z harmonogramem wypłat ZUS i KRUS.