Przed Polską kolejny etap systemu kaucyjnego. Od 1 stycznia wielkie zmiany

System kaucyjny wszedł do Polski

Zanim przyjrzymy się nadchodzącym zmianom, warto zrozumieć, dlaczego w ogóle zdecydowaliśmy się na ten logistyczny przewrót. Przez lata Polska tkwiła w specyficznym recyklingowym zawieszeniu. Owszem, funkcjonował system zwrotu butelek szklanych po piwie, ale był on dobrowolny, niespójny i dla wielu klientów irytujący ze względu na konieczność okazywania paragonu. Efekt był taki, że tony plastiku i aluminium lądowały w zmieszanych odpadach, zamiast wracać do obiegu. Tymczasem nasi sąsiedzi odrobili tę lekcję dekady temu. Niemiecki Pfandsystem czy rozwiązania litewskie pokazują, że osiągnięcie poziomu zbiórki rzędu 90 proc. jest możliwe, o ile system jest szczelny, powszechny i prosty dla użytkownika.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce to nie tylko fanaberia ekologiczna, ale twardy wymóg unijnych dyrektyw, które narzucają państwom członkowskim wyśrubowane poziomy recyklingu. Bez kaucji nie mielibyśmy szans ich spełnić. Z perspektywy trzech miesięcy funkcjonowania systemu, który wystartował 1 października 2025 roku, widać wyraźnie, że Polacy chcą zwracać opakowania. Problemem nie jest brak woli, lecz tak zwane choroby wieku dziecięcego całego mechanizmu. Od 1 stycznia 2026 roku wchodzimy jednak w fazę, która te niedoskonałości ma zacząć eliminować, a przynajmniej ujednolicić to, co trafia do naszych koszyków.

Od października 2025 weszły zmiany

Ostatni kwartał 2025 roku był dla handlowców i klientów prawdziwym poligonem doświadczalnym. Od 1 października duże sklepy o powierzchni powyżej 200 mkw. zostały zobowiązane do zbiórki pustych opakowań, a mniejsze placówki mogły dołączyć do systemu dobrowolnie. Teoretycznie zasady były jasne: kaucja obejmuje butelki plastikowe do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra. W praktyce jednak, wchodząc do sklepu w listopadzie czy grudniu, konsument często czuł się zagubiony. Na półkach sąsiadowały ze sobą identyczne napoje, jedne z nowym logo kaucji, inne jeszcze ze starych zapasów, za które opłaty nie pobierano.

Ten dualizm był efektem przepisów przejściowych, które pozwalały na wyprzedawanie zapasów magazynowych nieobjętych kaucją. Było to konieczne, by nie paraliżować łańcuchów dostaw i nie zmuszać firm do utylizacji pełnowartościowego towaru tylko z powodu braku odpowiedniego nadruku. Skutkowało to jednak chaosem przy automatach zwrotnych, gdyż maszyny odrzucały butelki bez kodu kaucji, co rodziło frustrację klientów nieświadomych, że trzymają w ręku produkt ze starej partii. To właśnie ten bałagan ma szansę zostać uporządkowany dzięki cezurze czasowej, którą wyznacza data 1 stycznia 2026 roku.

Zobacz też: Masz cukrzycę? W 2026 roku możesz dostać zasiłek pielęgnacyjny – ale tylko po spełnieniu tych warunków

Styczeń 2026 przyniesie rewolucję

Co dokładnie zmienia się wraz z nadejściem Nowego Roku? Data 1 stycznia 2026 to graniczny moment dla producentów napojów. Od tego dnia podmioty uczestniczące w systemie nie mogą już wprowadzać do obrotu produktów w opakowaniach nieoznaczonych symbolem kaucji. Oznacza to definitywny koniec dosyłania na rynek starych partii towaru. Oczywiście nie znikną one ze sklepów z dnia na dzień, ponieważ hurtownie i detaliści nadal mogą legalnie wyprzedawać to, co zgromadzili w magazynach przed końcem roku, ale strumień nowych dostaw będzie już jednolity.

Warto przy tym odnotować, co ostatecznie nie trafiło do systemu, mimo wcześniejszych planów. Temat włączenia do kaucji opakowań po mleku i produktach mlecznych budził ogromne kontrowersje, głównie ze względów sanitarnych związanych z trudnościami w utrzymaniu czystości w automatach. Ostatecznie, mimo pierwotnych założeń, produkty te zostały wyłączone z obowiązku kaucyjnego, co wyjaśniło wiele wątpliwości branży mleczarskiej. Nowy rok przyniesie też weryfikację efektywności zbiórki szkła. Część producentów piwa, zwłaszcza tych największych, wciąż preferuje własne systemy zwrotne oparte na paragonach, co w 2026 roku może nadal powodować pewien dualizm: butelka zwrotna w systemie ogólnym versus butelka zwrotna w systemie producenckim. Mimo to styczeń 2026 roku to moment, w którym system kaucyjny przestaje być nowinką, a staje się rynkowym standardem bez odwrotu.