Od 1 lutego 2026 r. NFZ Ci to opłaci, wystarczy zgłosić się w aptece. Minister zdrowia potwierdza

Polska profilaktyka nie wystarcza

Kiedy ostatnio wykonałeś morfologię, nie będąc do tego zmuszonym przez lekarza medycyny pracy? Jeśli odpowiedź brzmi "nie pamiętam”, należysz do statystycznej większości. Profilaktyka w Polsce od lat kuleje, a podejście bagatelizujące brak objawów bólowych jest głęboko zakorzenione w naszej kulturze.

Z danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) wynika, że Polacy żyją krócej niż przeciętni Europejczycy, a jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy jest właśnie zbyt późna diagnostyka i marginalizowanie działań prewencyjnych. Unikamy badań przesiewowych, ignorujemy zaproszenia na mammografię czy kolonoskopię, a wizytę w przychodni traktujemy jako ostateczność. Ten brak nawyku dbania o zdrowie przekłada się bezpośrednio na wysokie koszty systemowe, gdyż leczenie zaawansowanych stadiów chorób drenuje budżet państwa znacznie bardziej niż programy profilaktyczne.

Niska świadomość zdrowotna idzie w parze z brakiem zaufania do systemu, gdzie długie kolejki do specjalistów skutecznie zniechęcają nawet tych pacjentów, którzy chcieliby o siebie zadbać. W tym krajobrazie szczepienia dorosłych jawią się jako temat zepchnięty na margines debaty publicznej, zdominowanej przez pediatrię i kalendarz szczepień obowiązkowych dla najmłodszych. Efektem tego zaniechania jest społeczeństwo, które w wieku produkcyjnym staje się bezbronne wobec chorób zakaźnych. Zapominamy, że mechanizmy obronne organizmu wymagają regularnego wsparcia, a w luce między wiedzą o szczepieniu dzieci a ignorancją potrzeb dorosłych rodzą się ogniska chorób, które w XXI wieku powinny być jedynie historyczną ciekawostką.

Te działania profilaktyczne warto ponawiać

W powszechnej świadomości szczepienia ochronne kończą się wraz z osiągnięciem pełnoletności, a książeczka zdrowia dziecka ląduje w szufladzie jako pamiątka z przeszłości. To jeden z najgroźniejszych mitów medycznych, z jakimi mierzymy się jako społeczeństwo, ponieważ odporność nabyta w dzieciństwie nie jest wieczna. Szczepienie przeciwko tężcowi i błonicy powinno być powtarzane przez osoby dorosłe co dziesięć lat.

Odsetek trzydziesto- czy pięćdziesięciolatków pamiętających o tym obowiązku jest w Polsce dramatycznie niski, co stwarza realne ryzyko powrotu groźnych patogenów. Problem nie dotyczy jedynie chorób kojarzonych z przeszłością, ale także sezonowych infekcji. Grypa co roku dziesiątkuje załogi firm i obciąża system opieki zdrowotnej, a mimo to poziom wyszczepialności przeciwko wirusowi grypy w Polsce wciąż jest bardzo niski w porównaniu do krajów Europy Zachodniej. Podobnie wygląda sytuacja z pneumokokami czy krztuścem, który w ostatnim czasie notuje niepokojący renesans, atakując osoby z wygasłą odpornością poszczepienną.

Dorośli Polacy często nie zdają sobie sprawy, że stają się wektorami transmisji wirusów i bakterii, zagrażając nie tylko sobie, ale przede wszystkim najsłabszym, czyli seniorom oraz niemowlętom. Brak powszechnej wiedzy o konieczności doszczepiania się w wieku dorosłym to tylko jedna strona medalu; drugą są bariery finansowe i organizacyjne. Dotychczasowa droga do uzyskania szczepionki dla dorosłego, obejmująca uzyskanie recepty, wizytę lekarską w celu kwalifikacji, zakup preparatu i powrót na iniekcję, była skomplikowana i zniechęcająca. Często barierą okazywała się również cena samego preparatu, która przy braku refundacji stanowiła istotny wydatek, co tworzyło system rzucający kłody pod nogi osobom odpowiedzialnym za swoje zdrowie.

Zobacz też: Surowe kary za fajerwerki. W tych sytuacjach grozi mandat, a nawet więzienie

NFZ planuje rozszerzenie dostępności profilaktyki

Od 25 sierpnia 2025 r. w aptekach realizowany jest katalog szczepień ochronnych finansowanych ze środków publicznych, obejmujący m.in. szczepienia przeciwko COVID-19, grypie sezonowej, kleszczowemu zapaleniu mózgu, pneumokokom, półpaścowi, HPV, RSV oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B. Świadczenia te mogą być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia, w ramach finansowania przez NFZ.

Zakres ten zostanie jednak znacząco poszerzony. Na mocy obwieszczenia Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2025 r. Narodowy Fundusz Zdrowia zapowiedział włączenie kolejnych szczepień realizowanych w aptekach. Nowe przepisy wejdą w życie 1 lutego 2026 r. i będą dotyczyć osób powyżej 18. roku życia.

Zgodnie z nowymi regulacjami, w aptekach możliwe będzie finansowanie, w całości lub częściowo, szczepionki skojarzonej przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis. Do wykazu dołączą także szczepienia przeciwko ospie wietrznej oraz durowi brzusznemu, a także preparaty chroniące przed meningokokami typu B i ACWY oraz przed żółtą febrą.

Rozszerzenie listy szczepień aptecznych ma przede wszystkim poprawić dostępność profilaktyki dla osób dorosłych, zmniejszyć obciążenie podstawowej opieki zdrowotnej oraz umożliwić pacjentom korzystanie ze szczepień w dogodnym czasie i miejscu. Dzięki temu szczepienia realizowane w aptekach mają stać się jeszcze łatwiej dostępne i bardziej powszechne. Dodatkowo warto podkreślić, że wprowadzenie kolejnych szczepień do realizacji w aptekach wpisuje się w szerszy trend stopniowego poszerzania roli farmaceutów w systemie ochrony zdrowia. Rozwiązanie to opiera się na już funkcjonujących mechanizmach organizacyjnych i finansowych, co pozwala na sprawne wdrażanie nowych świadczeń bez konieczności tworzenia odrębnych struktur.