Afera KPO. Mapa dotacji dolała oliwy do ognia. „Cicha” dymisja w PARP, kontrole i zapowiedź zwrotów
KPO miało być kołem zamachowym modernizacji. A dziś Internet płonie pytaniem: czy z pieniędzy na „innowacje” poszły setki tysięcy na jachty, sauny, wirtualne strzelnice, maszyny do lodów, solaria dla pizzerii i meble do apartamentów pod najem krótkoterminowy? Afera rozgrzała się, gdy na rządowej stronie KPO pojawiła się interaktywna mapa dotacji — chwilę później serwis przestał działać. W sieci nie ginie jednak nic: zrzuty ekranu zaczęły krążyć po platformie X, a komentarze poszły lawinowo.
Mapa, która dolała oliwy do ognia
Publikacja interaktywnej mapy dotacji KPO miała pokazać przejrzystość wydatkowania środków. Efekt był odwrotny: internauci wyłapali opisy inwestycji, które w opinii wielu wyglądają jak „luksusy za publiczne pieniądze”. Nawet gdy strona padała, screeny i archiwizacje krążyły dalej, podkręcając emocje. W komentarzach dominował gniew i zdumienie – od polityków po lekarzy i przedsiębiorców – a memy i wideo zaczęły żyć własnym życiem.
Ile to jest i dla kogo: liczby i kryteria HoReCa
Krajowy Plan Odbudowy to prawie 60 mld euro (dotacje i pożyczki), czyli około 255 mld zł. Sporna część to komponent dla HoReCa – w przybliżeniu pół procenta całego KPO. Pojedyncza dotacja mieści się zwykle w przedziale od 50 do 540 tys. zł, z minimalnym wkładem własnym na poziomie 10 proc. O wsparcie mogły ubiegać się mikro, małe i średnie firmy z hotelarstwa, gastronomii, turystyki lub kultury, które w 2020 albo 2021 r. zaliczyły co najmniej 20-procentowy spadek obrotów. Kluczowym warunkiem była „dywersyfikacja działalności”, czyli wprowadzenie nowej usługi lub produktu mieszczącego się w PKD. To właśnie szerokie rozumienie dywersyfikacji otworzyło drogę do projektów, które formalnie spełniają kryteria, a społecznie budzą sprzeciw.
Rząd odpowiada: kontrole, zwroty i „cicha” dymisja w PARP
Rzecznik rządu Adam Szłapka uspokaja.
Ani jedna złotówka z KPO nie zostanie zmarnowana. W Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości trwa szczegółowa kontrola. Tam, gdzie wykryjemy nieprawidłowości, będziemy reagować natychmiast – włącznie z odebraniem środków wszędzie tam, gdzie doszło do nadużyć – napisał na platformie X.
Wiceminister funduszy Jan Szyszko podkreślał, że program był kierowany m.in. do hotelarzy i restauratorów „by pomóc im w rozwoju i poszerzaniu skali działalności”, bo pandemia bezpośrednio uderzyła w około 65 proc. firm z tej branży.
Szyszko dodał, że ta inwestycja to około pół procenta KPO, a pozostałe 99,5 proc. środków idzie na bezpieczeństwo energetyczne, sprzęt dla onkologii i kardiologii, żłobki oraz kolej.
Premier Donald Tusk zapowiedział z kolei, że osobiście dopilnuje kontroli i rozliczenia wątpliwych przypadków.
Są też pierwsze konsekwencje kadrowe. Z końcem lipca odwołano prezes PARP Katarzynę Duber-Stachurską. Obowiązki szefa agencji pełni teraz Krzysztof Gulda. Resort zapowiada kontrole u operatorów i – tam, gdzie to konieczne – zwrot źle wydanych dotacji.
Oburzenie w sieci, presja polityczna i możliwe korekty
W social mediach dominuje przekonanie, że „coś nie zagrało”. Użytkownicy zestawiają „luksusowe” pozycje z brakami w usługach publicznych, a memy dodatkowo podgrzewają emocje. W dyskusji pojawiają się też głosy ekspertów. Prof. Witold Orłowski zauważył prowokacyjnie: „Jak analfabeta spojrzy na zakup jachtu, to jest przekonany, że oznacza to kupienie sobie luksusu”. Ten cytat dobrze ilustruje sedno sporu: czy taki zakup może być elementem oferty turystycznej, czy jest symbolem przesady?
Na poziomie systemowym pytanie jest proste: czy wystarczy twarde egzekwowanie zasad i kontrole „po fakcie”, czy trzeba doprecyzować kryteria „przed faktem”, by projekty na granicy intuicji podatnika nie przechodziły dalej? Jeśli zapowiadane audyty przyniosą szybkie i transparentne efekty – łącznie z korektami i zwrotami – a zasady zostaną lepiej skalibrowane, KPO odzyska narrację o modernizacji, zamiast o jachtach i saunach.
