Upadłość konsumencka – na czym polega, kogo dotyczy
Upadłość konsumencka dotyczy dłużników. Jest to wszczęcie postępowania sądowego, które podejmowane jest na wniosek dłużnika. Osoba, która stała się trwale niewypłacalna, a posiada zaciągnięte zobowiązania u wierzycieli, może starać się o oddłużenie. Podstawowymi warunkami, aby ogłosić upadłość konsumencką przez osobę fizyczną, jest nieprowadzenie przez nią działalności gospodarczej, a także niepozostawanie wspólnikiem w osobowej spółce handlowej. Celem upadłości konsumenckiej jest więc umorzenie części lub całości zadłużenia konsumenta oraz windykacja środków na poczet spłaty należności wierzycieli poprzez likwidację (zbycie) majątku osoby prywatnej.
Na czym polega upadłość konsumencka?
Upadłość konsumencka osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, zostaje ogłoszona przez sąd wyłącznie w sytuacji, kiedy konsument jest całkowicie niewypłacalny oraz gdy zadłużenie powstało z przyczyn losowych bez umyślnego działania dłużnika na szkodę wierzycieli. W postępowaniu upadłościowym sąd uznaje majątek osoby prywatnej za „masę upadłości”, którą zarządza wyznaczony przez niego syndyk. Dokonuje on inwentaryzacji, wyceny i sprzedaży majątku w celu odzyskania pieniędzy i spłaty zadłużonego konsumenta.
Jakie warunki należy spełnić w upadłości konsumenckiej?
Aby możliwe było ogłoszenie przez sąd upadłości konsumenckiej danej osoby, niezbędne jest spełnienie następujących warunków:
– centrum spraw życiowych dłużnika (miejsce stałego pobytu i zamieszkania) musi znajdować się w Polsce,
– dłużnik nie może prowadzić działalności gospodarczej (nigdy nie był lub przestał być przedsiębiorcą na co najmniej 1 rok przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką),
– dłużnik jest niewypłacalny, czyli trwale niezdolny do spłaty swoich zobowiązań finansowych,
– dłużnik nie doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie ani przez rażące niedbalstwo (tzn. dochował podstawowych standardów zachowania, stosowanych w przypadku zaciągania zobowiązań pieniężnych i zarządzania własnymi finansami),
– wobec dłużnika nie toczyło się w ciągu 10 lat przed złożeniem bieżącego wniosku żadne konsumenckie postępowanie upadłościowe ani sąd nie orzekł, iż dłużnik dokonywał czynności, które miały na celu pokrzywdzenie wierzycieli (np. darowizn nieruchomości osobom bliskim w celu uniknięcia sprzedaży ich na poczet zaległych płatności),
– w ciągu 10 lat przed złożeniem bieżącego wniosku dłużnikowi nie zostały umorzone żadne zobowiązania w ramach upadłości konsumenckiej (wyjątkiem jest sytuacja, gdy przeprowadzenie postępowania upadłościowego wynika ze względów humanitarnych albo względów słuszności).
Skutki postępowania upadłościowego
Następstwem postępowania upadłościowego jest przekazanie syndykowi nadzoru nad majątkiem konsumenta oraz jego dochodami. Pieniądze na koncie bankowym są chronione przed przekazaniem na poczet długów w wysokości do około 1350 zł, wszelkie nadwyżki ponad tę kwotę są gromadzone przez syndyka na spłaty należności wierzycielom. Majątek (dom, mieszkanie, działka budowlana itp.) czy pojazdy mechaniczne wskazane przez dłużnika jako należące do niego, również podlegają nadzorowi ze strony syndyka i mogą zostać przeznaczone na sprzedaż, by z uzyskanej kwoty pokryć długi.
Na skutek ogłoszenia upadłości dłużnik przestaje swobodnie rozporządzać posiadanym majątkiem oraz dochodami, nie może również na własną rękę zawierać żadnych umów konsumenckich (np. ratalnych czy kredytowych) – każdorazowo wymagana jest zgoda syndyka. Ponadto dłużnik ma obowiązek informowania syndyka o każdej zmianie miejsca pracy oraz o zmianie wysokości osiąganych dochodów.
Plan spłaty długów
Zanim procedura ogłoszenia upadłości zostanie ostatecznie zakończona, następuje ustalenie planu spłaty długów wobec wierzycieli. Za stworzenie takiego planu jest odpowiedzialny syndyk. Ustala go w oparciu o informacje co do kwot długu oraz bieżącego stanu finansów dłużnika (dochody oraz posiadany majątek). Opracowany plan jest przedstawiany sądowi, który go zatwierdza i od tego momentu dłużnik ma 3 lata (36 miesięcy) na spłatę długów zgodnie z zatwierdzonym planem.
Jeśli po spłacaniu długów w wyznaczonym czasie, dłużnik nadal posiada zobowiązania wobec wierzycieli, są one umarzane, a sąd weryfikuje, czy plan spłaty został wykonany w całości. Jeśli tak, procedura upadłości konsumenckiej na tym się kończy – dłużnik nie posiada aktualnych długów. Figuruje jednak w rejestrze Biura Informacji Kredytowej (rubryka „Upadłości konsumenckie”), w związku z czym ma utrudniony dostęp do pożyczek i kredytów oraz płatności ratalnych.
